အေမာမ်ဟိုစိုင်းန် အလိုင်းဟိစ္စလာမ်

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ဇွရီးဟ်

ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ ဗင်န် အဗီသွာလီဘ်(အစ) သည် (ဟီဂျရီလေးခုနှစ်-ဟီဂျရီ၆၁ခုနှစ်) ရှီအာများ၏ တတိယမြောက် အေမာမ် ဖြစ်သည်။ ရှီအာများသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)အား အဘာအဘ်ဒိလ္လာဟ် နှင့် ဆိုင်ယိဒွလ်ရှိုဟဒါ ဟူ၍လည်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ ၎င်းသည် ကရ်ဘလာ အဖြစ်ပြတ်၌ ရှဟာဒသ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် အေမာမ်အလီ(စ) နှင့် ဟဇရသ်သေ ဖွာသွေမဟ်(စအ)တို့၏ ဒုတိယမြောက် သားတော်ဖြစ်ပြီး တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ)၏ ဒုတိယမြောက် မြေးတော်ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ အကိုဖြစ်သူ အေမာမ်ဟစန်(အစ) ပြီးနောက် ၁၁နှစ်နီးပါး အေမာမသ်တာဝန်အား ထန်းဆောင်ခဲ့သည်။ ရှီအာ နှင့် အဲဟ်လေစွန္နသ် တို့၏ သမိုင်းအထောက်အထားများအရ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ)သည် ၎င်းမွေးဖွားလာသည့်အချိန်၌ပင် ၎င်းရှဟာဒသ် ဖြစ်မည့်အကြောင်းကို သတင်းရှိပေသည်။ ထို့နောက် ၎င်းအား (ဟိုစိုင်းန်) ဟူသောအမည်ကို ၎င်းအတွက် ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ ဟစန်နိုင်းန် (အေမာမ်ဟစန် နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်)အား အလွန်ချစ်ပေသည်။ ထို့အပြင် လူသားအားလုံးကိုလည်း ၎င်းတို့နှစ်ဦးအား အချစ်ထားရန် တိုက်တွန်း မိန့်ဆိုခဲ့လေသည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)သည် အာယသ်သေ သက်သွ်ဟီးရ်သည် ကြရောက်ခဲ့သည့် အဲဟ်လေကိစ္စာ(ခြုံဆောင်အတွင်း မိသားစု) အနက်မှဖြစ်ပြီး မိုဘာဟိလာ အာယသ် အဖြစ်အပျက်၌ ရှိခဲ့သူဖြစ်ကာ တမန်တော်မြတ်၏ အိမ်တော်သူအိမ်တော်သားများ (အဟ်လေဘိုင်းသ်) အနက်မှ တစ်ဦး ဖြစ်ပေသည်။ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ)ထံမှ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့်ပတ်သက်ပြီး မြောက်များစွာသော ရေဝါယသ်များ လာရှိထားသည်။ ဥပမာ (ဟစန် နှင့် ဟိုစိန်းန်သည် ဂျန္နသ်သုခဘုံ၏ လူငယ်များ၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် (ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် လမ်းညွှန်ခြင်းမီးအိမ် ဖြစ်သလို ကယ်တင်ရာ သင်္ဘောလည်း ဖြစ်သည်။ ရှီအာများ၏ သုံးပါးအမြောက် အေမာမ်၏ အတ္ထုပတ္တိမှ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) ဆုံးပါးသွားပြီးနောက်ပိုင်း ဆယ်စုနှစ် သုံးခုအတွင်း ဖော်ပြထားသည့် အကြောင်းအရာအချို့ ရှိပေသည်။ ၎င်းသည် အေမာမ်အလီ(အစ) ခေလာဖသ် အုပ်ချူပ်သည့်ကာလ၌ ဖခင်၏အနားမှာရှိခဲ့ပြီး ထိုခေတ်ကာလ၏ စစ်ပွဲများ၌ ပါဝင်ခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟစန်(အစ)၏ အေမာမသ် ပြုလုပ်သည့်အချိန်ကာလ၌ ၎င်း၏နောက်လိုက်သား၊ ၎င်းအားကိုးအားထားရာသူအဖြစ် ရှိခဲ့ပြီး မိုအာဝီယာနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ် ချုပ်ဆိုရာတွင်လည်း ထောက်ခံခဲ့သူဖြစ်သည်။ ၎င်းဆုံးပါး သွားပြီးသည့်နောင်ပိုင်း မိုအာဝီယာ အသက်ရှင်နေသည့် ကာလထိတိုင် မိမိအကို၏ ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်အပေါ် သစ္စာထားခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ဦးသျှောင်မှု နှင့် ဗနီအိုမိုင်ယာတို့အား ပုန်ကန်ရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နေသော ကူဖွာမှ ရှီအာအချို့၏ စာကို တုံ့ပြန်ရာ၌ မိုအာဝီယာ မသေဆုံးခင်အထိ စိတ်ရှည်ရန် မိန့်ဆိုခဲ့သည်။ ဟိုစိုင်းန်(အစ) ဗင်န် အလီ(အစ) ၏ အေမာမသ်ကာလသည် မိုအာဝီယာ ဗင်န် အဘီဆိုဖီယာန်း ၏ အုပ်ချုပ်မှုကာလနှင့် အတူရှိပေသည်။ သမိုင်းကြောင်းအထောက်အထားအရ အေမာမ်ဟိုစိုန်း(အစ)သည် အချို့ကိစ္စရပ်များတွင် မိုအာဝီယာ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ ဥပမာ ဟွဂ်ျရ် ဗင်န် အဒီ ဆုံးပါးပြီးနောက် ၎င်းအတွက် ရှုတ်ချသော စာတစ်စောင် ရေးသားခဲ့သည်။ ထို့နေောက် ယဇီးဒ်၏ အိမ်ရှေ့မင်း အရိုက်အရာကိုလည်း လက်ခံခြင်းမှ ရှောင်ကြဥ်ခဲ့သည်။ မိုအာဝီယာ နှင့် အခြားသူများ ရှိနေသည့်အချိန်၌ မိုအာဝီယာအား ရှုတ်ချသောစကားများ နှင့် ယဇီးဒ်အား အိမ်ရှေ့မင်းနှင့် မထိုက်တန်သောသူအဖြစ် မိန့်ဆိုခဲ့ပြီး မိမိအား ခေလာဖသ်အရိုက်အရာနှင့် ထိုက်တန်သောသူအဖြစ် လက်ခံထားပေသည်။ မေနာ၌ ပြောခဲ့သည့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ မိန့်ခွန်းကိုလည်း အမဝီယာမင်းများအား ဆန့်ကျင်သေ နိုင်ငံရေး ရပ်တည်ချက်အဖြစ် ယူဆကြသည်။ ထို့ကြောင့် ဖော်ပြထားသည်မှာ မိုအာဝီယာသည် ခလီဖွာသုံးဦးကဲ့သို့ အပြင်ပိုင်း၌ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ (အစ) အား အရိုအသေပေးခဲ့သည်။ မိုအာဝီယာ ဆုံးသွားပြီးနောက် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ယဇီးဒ်အား ဘိုင်အသ်သစ္စာခံခြင်းကို တရားမဝင်ပေဟု လက်ခံထားသည်။ ဘိုင်အသ်သစ္စာခံခြင်းကို ငြင်းပယ်သောကြောင့် ၎င်းအား သတ်စေဟူသော ယဇီးဒ်၏ အမိန့်အရ ရဂျက်ဘ်လ ၂၈ရက် ဟီဂျရီ ၆၀ခုနှစ်၌ မဒီနာမှ မက္ကာသို့ ထွက်ခွာခဲ့သည်။ အက္ကာမြို၌ လေးလနီးပါး ရှိခဲ့ပြီး ကူဖွာမြို့သားများဘက်မှ အုပ်ချုပ်မှုကို လက်ခံဖို့ရန်အတွက် ဖိတ်ခေါ်သည့်စာများစွာကို လက်ခံရရှိခဲ့သည်။ မွစ်လင်မ် ဗင်န် အကီးလ်အား ကူဖွာသို့စေလွှတ်ပြီးနောက်ပိုင်း ကူဖွာမြို့သားများ၏ ခံစားချက်ကို ထောက်ခံခဲ့သည်။ ဇီလ်ဟဂ်ျလ၈ရက်၌ ကူဖွာမြို့သားများ နောက်တစ်ကြိမ် ကတိသစ္စာဖောက်ဖျက်မှု မတိုင်ခင် နှင့် မွစ်လင်မ် ရှဟီးဒ်ဖြစ်သည့် သတင်းမကြားမီအရင် ကူဖွာဘက်သို့ ထွက်ခွာလာခဲ့သည်။ ကူဖွာ အုပ်ချုပ်ရေးမှုး၏ဖြစ်သူ အိဗ်နေဇေယာဒ်သည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ကူဖွာဘက်သို့ ထွက်ခွာလာသည့် သတင်းကြားသည့်အခါ စစ်တပ်များကို ၎င်းဘက်သို့ စေလွှတ်ခဲ့သည်။ ဟိုရ်ဗင်န်ယဇီးဒ်၏ တက်သားများ ၎င်းလာရာလမ်းကို ပိတ်လိုက်ပြီးနောက် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ကရ်ဘလာ ဘက်သို့ လမ်းကြောင်းပြောင်းမည့် နည်းလမ်းမှ လွှဲ၍ အခြားနည်းလမ်း မရှိတော့ပေ။ အာရှူရာနေ့၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် ၎င်း၏နောက်လိုက်သားများသည် အွမ္မရ် ဗင်န် စအ်ဒ် ဦးဆောင်သည့် ကူဖွာတပ်သားများ နှင့် စစ်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ရှီအာများ၏ တတိယမြောက်အေမာမ် နှင့် ထိုအေမာမ်၏ နောက်လိုက်သားများ ရှဟာဒသ် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ ထို့နောက် အမျိုးသမီးများ ၊ ကလေးသူငယ်များ နှင့် အေမာမ်စဂျာဒ်(အစ) တို့သည် ထိုနေ့ရက်များ၌ နေမကောင်း ဖြစ်နေကြသော်လည်း ၎င်းတို့အား ကူဖွာသို့ သုံ့ပန်းအဖြစ် ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့ကြပြီးနောက် ရှာမ်(စီးရီးယား) သို့ ပို့ဆောင်လိုက်ကြသည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် ၎င်းနောက်လိုက်သားများ၏ ရုပ်ခန္ဓာသည် မိုဟရာမ်လ ၁၁ ရက်နေ့ သို့မဟုတ် မိုဟရာမ်လ ၁၃ ရက်နေ့၌ ဗနီအစက်ဒ် မျိုးနွယ်မှ ၎င်းတို့အား ကရ်ဘလာ၌ မြေမြုပ်ပေးခဲ့ကြသည်။ မဒီနာ မှ ကရ်ဘလာထိတိုင် စတင်ခရီးနှင်ခဲ့သည့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ လုပ်ဆောင်ချက်နှင့် ပတ်သက်ပြီး အမြင်အမျိုးမျိုး ရှိပေသည်။ အမြင်တစ်ခုအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)) သည် အုပ်ချုပ်ရေး တည်ဆောက်ဖို့ရန် တော်လှန်ရေး ပြုလုပ်ပေသည်။ သို့သော် အချို့သူများသည် အသက်အိုးအိမ်ကို ဆောင့်ရှောက်ဖို့ရန်အတွက် တော်လှန်ရေး ပြုလုပ်ခဲ့သည် ဟု ယုံကြည်လက်ခံထားသည်။ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) ၏ ရှဟာဒသ် သည် သမိုင်းတစ်လျှောက်၌ မွတ်စ်လင်မ်များ နှင့် ရှီအာများ အပေါ်သို့ နက်ရှိုင်းသော အကျိုးသက်ရောက်မှုများစွာ ရှိခဲ့ပြီး ခုခံကာကွယ်မှု နှင့် တောလှန်မှုများကို လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့လေသည်။ ရှီအာများသည် အေမာမ်(အစ)များ၏ လမ်းစဥ်ကို နောက်လိုက်ခြင်းအားဖြင့် အထူးသဖြင့် မိုဟရမ် နှင့် ဆွဖရ်လများတွင် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အတွက် ဝမ်းနည်း ငိုကြွေး မြည်တမ်းကြသည်။ အေမာမ်ဟိုစိုန်း(အစ)၏ ဇေယာရသ် ပြုလုပ်ရခြင်းသည်လည်း မအ်စူမ်း(အစ) များ၏ ရေဝါယသ်များ၌ ထောက်ခံတိုက်တွန်းထားလေသည်။ ထို့အပြင် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ဟရမ်တော်သည်လည်း ရှီအာများ၏ ဇေရာရသ် ပြုလုပ်ရာဌာန ဖြစ်ပေသည်။ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) သည် ရှီအာများအကြား သုံးပါးမြောက် အေမာမ် နှင့် ရှဟီးဒ်အားလုံး၏ ခေါင်းဆောင် အဖြစ် အရိုက်အရာတစ်ခု ရှိသည့်အပြင် အဲဟ်လေစွန္နသ် တို့ အမြင်၌လည်း ဟိုစိုင်းန်(အစ) ဗင်န် အလီ(အစ)သည် တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) ထံမှ လာရှိထားသော ၎င်းနှင့်ပတ်သက်သည့် ကောင်းသတင်းများ နှင့် ထို့အတူ ယဇီးဒ်အား ဆန့်ကျင်ကာ ခံနိုင်ရည်ရှိစွာ မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်ခဲ့သည့်အတွက်ကြောင့်လည်း ဂုဏ်ယူခံရလေသည်။ အေမာမ်ဟိုစိုန်း(အစ)၏ မိန့်ဆိုချက် သြဝါဒတော်များကို စုစည်းထားသည့်စာအုပ် ဥပမာ ဟဒီးစ် သြဝါဒတော်များ ၊ ဆုတောင်းပနာများ ၊ စာစောင်များ၊ ကဗျာများ နှင့် မိန့်ခွန်းများ စသည်တို့သည် (ကလမာသွလ် အိမာမ် ဟိုစိုန်း(အစ) ဟူသော စာအုပ်နှင့် မွစ်နဒွလ် အိမာမွလ် ရှဟီးဒ် ဟူသော စာအုပ်များ၌ စုစည်း တင်ပြထားလေသည်။ ထို့အပြင် အေမာမ်ဟိုစိုန်း(အစ) ၏ ကိုယ်ကျင့်တရား နှင့် ဘဝနေထိုင်မှုပုံစံ နှင့် ပတ်သက်ပြီး အသေးစိတ် ဖော်ပြထားသည့် အခြားပြုစုရေးသားထားသော အရာများ ဥပမာ ဒေါနီရှ်နာမေဟ် ၊ အတ္ထုပတ္တိ ၊ မက္က်သလ် နှင့် သမိုင်းကြောင်းများ စသည်တို့လည်း လာရှိထားပေသည်။

အရိုက်အရာ

ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) သည် ရှီအာများ၏ တတိယ မြောက် အေမာမ်ဖြစ်ပြီး ရှီအာများ၏ ပထမအေမာမ်၏ သားဖြစ်ကာ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ)၏ မြေးတော်ဖြစ်သည်။ အိစ်လာမ့်ကျမ်းကိုးများ၌ ၎င်း၏ ကိုယ်ကျင့်တရား နှင့် ပတ်သက်ပြီး ရေဝါယသ်များစွာ လာရှိထားပေသည်။ ရှီအာများအတွက် ၎င်းသည် ထူးခြားသော အရိုက်အရာ ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) သည် အဲဟ်လေစွန္နသ်ထံပါး၌လည်း ရိုသေလေးစားရ သောပိုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး ဖြစ်ပေသည်။

ဟဒီးစ် နှင့် သမိုင်းဆိုင်ရာ ကျမ်းကိုးများ

ရှီအာ နှင့် အဲဟ်လေစွန္နသ်တို၏ ရေဝါယသ်များအရ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ)သည် အဆ်ွဟာဘ်ကိစ္စာ (ခြုံလွှာအတွင်းမှ အိမ်သူများ) အနက်မှ တစ်ဦးဖြစ်ပေသည်။ မိုဘာဟိလာ အာယသ်အဖြစ်အပျက် ၌လည်း ပါ၀င်ခဲ့လေသည်။ ၎င်း၏ အကိုဖြစ်သူ အေမာမ်ဟစန်(အစ) နှင့်အတူ အာယသ် မိုဘာဟိလာ အာယသ် ၌လာရှိထားသည့် «ابناءَنا» ( ကျွန်ုပ်တို၏သားများ) ဟူသော ဝေါဟာရ နှင့် သက်ဆိုင်သူလည်း ဖြစ်သည်။ ထိုအတူ ၎င်းသည် အာယသ်သေ သက်သ်ွဟီးရ် ကြရောက်ခြင်းခံရသည့် အဲဟ်လေဘိုင်းသ် တမန်တော်မြတ်ကြီး၏ အိမ်တော်သူ အိမ်တော်သားများအနက်မှ ဖြစ်ပေသည်။

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်း(အစ) သည် အေမာမ်ဟစန်(အစ) ရှဟာဒသ် ဖြစ်ပြီးနောက်ပိုင်း ဗနီဟာရှင်မ်မျိုးနွယ် မှ ၎င်းထက် အသက်ကြီးသူများရှိသောလည်း ဂုဏ်အရှိဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် သတ်မှတ်ခံခဲ့ရသည်။ ယအ်ကူဘီ၏ ကောက်နုတ် ဖော်ပြချက်အရ မိုအာဝီယာသည် အေမာမ်ဟစန်(အစ) ရှဟာဒသ်ဖြစ်ပြီးနောက် အိဗ်နေအဘာစ်အား ပြောသည်မှာ ဤနောက်ပိုင်း အသင်သည် အသင့်မျိုးနွယ်၏ခေါင်းဆောင် ဖြစ်သည်။ အိဗ်နေအဘာစ် ပြန်ဖြေသည်မှာ ဟိုစိုင်းန်(အစ) ရှိနေသရွေ့ ထိုသို့ မဖြစ်နိုင်ပေ။ ထို့အတူ ထင်ပေါ်ကျော်ကြားသောအဆိုများအရ ဗနီဟာရှင်သည် ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ နှင့် ၎င်း၏ အကြံပေးချက်များကို အခြားသူများထက် ပိုမိုအလေးအနက်ထား ဦးစားပေးလေသည်။ အွမ္မရ်ဗင်န်အာဆ်ွသည်လည်း ဟိုစိုင်းန်(အစ)သည် ကောင်းကင်တမန်များအတွက် ကမ္ဘာမြေကြီး၌ အချစ်ဆုံးပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ်လည်း သတ်မှတ်ခံထားရကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

အာရှုရာဖြစ်စဉ်၌

ဟီဂျရီ၆၁ ခုနှစ် တွင် အာရှုရာ ၏ဖြစ်ရပ်၌ ဟိုစိုင်န်း ဗင်န် အလီ(အစ)၏ ရှဟာဒသ် သည် ၎င်း၏ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးကို ရှီအာများနှင့် ရှီအာမဟုတ်သူများကိုပင် အမှန်တရားရှာဖွေခြင်း၊ ရဲစွမ်းသတ္တိနှင့် ရှဟာဒသ်တို၌ ပို၍ထင်ရှားစေခဲ့သည်။ ၎င်းအတွက် ကောက်နုတ်ဖော်ပြထားသည့် အခြားသော ဂုဏ်ရည်ဂုဏ်သွေးများသည် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ လွှမ်းမိုးထားေလသည်။ ဤဖြစ်ရပ်သည် အနည်းဆုံးအားဖြင့် တမန်တော်မြတ်(ဆွ)၏ မိသားစုအပေါ် ပထမဆုံးသော မလေးစားမှုနှင့် စော်ကားမှု ဖြစ်သောကြောင့် ရှီအာသမိုင်းနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအပေါ် လေးနက်သောအကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိခဲ့သည်။ ထိုအပြင် ၎င်း၏ ကေယာမ်တော်လှန်ရေးသည် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းကိုတော်လှန်သည့် သင်္ကေတ၊ ဓားအပေါ်သွေး၏အောင်ပွဲ၊ ကောင်းရာကို တွန်းအားပေးကာ မကောင်းမှုကို တားမြစ်ခြင်း၊ ကိုယ်ကျိုးစွန့်ခြင်းနှင့် အနှစ်နာခံခြင်းတိုကို ဖော်ပြပေးပေသည်။

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)ရှဟာဒသ်၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုသည် အချို့သူများ တွေးတောကြသည်မှာ ရှီအာဘာသာဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်မှုသည် ၎င်းရှဟာဒသ်ဖြစ်ပြီးနောက်ပိုင်းမှ ဖြစ်ပေသည်။ အစ္စလာမ်သမိုင်းတစ်လျှောက်တွင် ကြွေးကြော်မှု သို့မဟုတ် ယာလိစားရသလ်ဟိစိုင်းန် ဟူသော ဆောင်ပုဒ်ဖြင့် အီမာမ်ဟူစိုင်းန်(အစ) ၏ ကေယာမ်တော်လှန်ရေး နမူနာကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် တော်လှန်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ မိုဟရမ်လ နှင့် ဆွဖွရ်လသည် ရှီအာများ၏ ယဉ်ကျေးမှုများ၌ အထူးအရိုက်အရာ တစ်ခုရှိသည်။ အထူးသဖြင့် သာစူအာနေ့ (မိုဟရမ်လ ကိုးရက်) ၊ အာရှုရာနေ့ (မိုဟရမ်လ ဆယ်ရက်) နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အရ်ဘအီးန့် နေရက်များ ဖြစ်သည်။ ဤအခါသမယကို ကာကွယ်ရန် ထုံးတမ်းစဉ်လာ အမျိုးမျိုးကို ကျင်းပကြသည်။ ရှီအာများသည် သာသနာ့ေခါင်းဆောင်များမှ လိုက်နာခြင်းအားဖြင့် ရေသောက်သည့်အခါ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ရေငတ်မှုကို သတိရကာ ၎င်းအပေါ် စလာမ်ပို့သကြသည်။

အဲဟ်လေစွန္နသ် တို့၏အမြင်

‌အဲဟ်လေစွန္နသ်၏ ကြော်ကြားသော ကျမ်းကိုးများ၌ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ (အစ) ၏ အရိုက်အရာ ၊ မြင့်မြတ်မှု နှင့် ပတ်သက်ပြီး ဟဒီးစ် အမြောက်အများ လာရှိထားသည်။ မအမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အရိုက်အရာသည် မွတ်စ်လင်မ်တို၏ ယုံကြည်ချက်တွင် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။ ထိုမှာလည်း အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)သည် အရှင်မြတ်၏ လမ်းတော်၌ မိမိ၏၏ အသက်၊ ဥစ္စာနှင့် ဆွေမျိုးများကို စလန့်လွှတ်ခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ အဲဟ်လေစွန္နသ် တိုအကြား အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)၏ရက်တည်မှု့ နှင့်ပတ်သက်ပြီး အမြင်အယူအစ နှစ်မျိုးရှိပေသည်။ အချိုသူများသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)အား ရှုတ်ချကြသည်။ လူအများစုသည်လည်း ၎င်းတိုအား ရှုတ်ချခဲ့ကြသည်။ ဥပမာ ဆန့်ကျင်သူများ(မိုခါလိဖာန်) ၊ အဘူဘက်ရ် ဗင်န် အာရဗီ ၊ အန်ဒလီးစ် ရှိ ခြောက်ရာစုအဲဟ်လေစွန္နသ် ပညာရှင်သည် အေမာမ် ဟူစိန်း(အစ) ၏ လုပ်ဆောင်ချက်ကို ရှုတ်ချရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ တမန်တော်မြတ်ထံမှ လာရှိထသည့် ဟဒီးစ်တော်တစ်ခု (အွမ္မသ်ကို လူစုခွဲလိုသူများနှင့်စစ်ဖြစ်ခြင်း ၊ ထိုဘအတူ ပြသနာများအကြား ပါ၀င်စွတ်ဖက်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ခြင်း ) ဟူသော မိန့်ဆိုချက်ကို ကြားနာခဲ့ကြသည့်အတွက်ကြောင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန် (အစ)အား လူအများက တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ [38] ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ (အစ) ၏ လုပ်ဆောင်ချက်သည် အခြေအနေကို မတိုးတက်စေရုံသာမက မကောင်းမှုနှင့် ဆူပူအုံကြွမှုဆီသို ဦးတည်သွားသည်ဟု အိဗ်နေ သိမ်မီယဟ်က ယုံကြည်ထားေပသည်။ (39)

အခြားတစ်ဖက်၌ အန်ဒလီးစ် ရှိ ကိုးရာစုအဲဟ်လေစွန္နသ် ပညာရှင်ဖြစ်သူ အိဗ်နေ ခလဒူးန် သည် အိဗ်နေ အာရဗီ ပြောခဲ့သည့် အရာများကို မှန်ကန်မှု မရှိကြောင်း ဖော်ပြပေးနေသည်။ ထိုအပြင် ညုင်းပန်းနှိပ်စက် မတရားသောသူများကို တိုက်ခိုက်ဖိုရန် အတွက် တရားမျှတသော အေမာမ်တစ်ဦး တည်ရှိရမည် ဟူသော အခြေအနေကို အလေးပေးခြင်းအားဖြင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား ထိုခေတ်ကာလ၌ ထိုစသ်ပွဲအတွက် တရားမျှတဆုံးသော လူသားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြု သတ်မှတ်ထားသည်။ ထို့နောက်ပြောကြားထားသည်မှာ ယဇီးဒ် ၏ဆိုးသွမ်းမှုသည် လူတိုင်းအတွက် ထင်ရှားလာသောအခါ၊ ဟိုစိုင်းန် (အစ)သည် ယဇီးဒ်အား မဖြစ်မနေ တော်လှန်ပုန်ကန်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း မိမိကိုယ်ကို သိမြင်လာခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)သည် မိမိကိုယ်ကို အရည်အချင်းရှိပြီး ထိုအလုပ်အား လုပ်ဆောင်ရန် အစွမ်းအစရှိသည်ဟု ယူဆသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဟီဂျရီ၁၃ရာစုနှစ်မှ အဲဟ်လေစွန္နသ် ပညာရှင်ဖြစ်သူ ရှဟာဗွလ်ဒီးန် အာလူစီးသည် ရှုဟွလ်မအာနီး ဟူသောစာအုပ်၌ အိဗ်နေအာရဗီ ၏ ဆိုစကားများကို ရှုတ်ချထားလေသည်။ အိဗ်နေအာရဗီ၏ ထိုစကားများကို အလိမ်အညာစကား ၊ သွားပုတ်လေလွင့် နှင့် အကြီးမားဆုံးသော စွတ်စွဲမှုပင် ဖြစ်သည်ဟု သတ်မှတ်ထားလေသည်။ (43)

အဘာစ် မဟ်မူဒ် အိုကာဘ် သည် ၁၄ ရာစုနှစ်တွင် အီဂျီဘ်စာရေးဆရာ တစ်ဦး ဖြစ်ပြီး (အဘူလ်ကှိဟဒါအ် : အဘ် ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ) ဟူသောစာအုပ်အား ရသားပြုစုသူ တစ်ဦးလည်း ဖြစ်သည်။ ၎င်း ေရသား ထားသည်မှာ ယဇီးဒ်၏ ခေတ်ကာလ အခြေအနေသည် ဟိုစိုင်းန်(အစ) ရှဟာဒသ်ဖြစ်ခြင်းမှအပ အခြား မကုစားနိုင်သည့် အခြေအနေသို ရောက်ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။ (44) အဘာစ် မဟ်မူဒ် အိုကာဘ် ယုံကြည်လက်ခံထားသည်မှာ ထိုသိုသော ကေယာမ် တော်လှန်မှုသည် ရှားပါးသော လူအနည်းစုသာလျှင် ပြုလုပ်နိုင်ပြီး အောင်မြင်မှု ရရှိနိုင်ေပသည်။ ၎င်းတိုအား ဤရည်ရွယ်ချက်လုပ်ေဆာင်မှု နှင့်ပတ်သက်ပြီး အခြားသူများနှင့် နှိင်းယှဉ်၍မရနိုင် ပေ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ၎င်းတိုသည် အခြားသူများ နားလည့်အရာ မဟုတ်သည့် အခြားအရာတစ်ခုကို နားလည်ကြသူများ ဖြစ်ကြပြီး လူအများတောင်းဆိုနေကြသည့်အရာ မဟုတ်သည့် အခြားအရာတစ်ခုကို တောင်းဆိုလိုလားကြသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ အဲဟ်လေစွန္နသ်တို၏ စာရေးဆရာ ဖြစ်သာ သွာဟာ ဟူစိန်း ယုံကြည်လက်ခံထားသည်မှာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ဘိုင်အသ် မပြုလုပ် သစ္စာမခံရခြင်း၏ အကြောင်းတရားမှာ ၎င်း၏ ခေါင်းမာ မှုကြောင့် မဟုတ်ပေ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဟိုစိုင်းန်(အစ) သိထားသည်မှာ အကယ်၍ ယဇီးဒ်နှင့် ဘိုင်အသ် ပြုလုပ် သစ္စာခံလိုက်မည် ဆိုပါက မိမိ၏ အတွင်းစိတ်ကို သစ္စာဖောက်လိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်ပြီး မိမိ၏ သာသနာနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ကို ရွေးချယ်လိုက်သလို ဖြစ်သွားပေမည် ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဟူစိန်း(အစ) ၏ အမြင်၌ ယဇီးဒ်နှင့် ဘိုင်အသ်ပြုသစ္စာခံယူခြင်းသည် အပြစ်ငရဲအား ကျူးလွန်းလိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်လက်ခံထားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။

အွမ္မရ် ဖရှုခ် သည်လည်း ဖိနှိပ် ညှင်းပန်းမှု အပေါ် နုတ်ဆိတ် နေခြင်းကို လုံးဝခွင့်မပြုကြောင်း အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။ ၎င်းယုံကြည်လက်ခံထားသည်မှာ ယနေ့ကျွန်ုပ်တို မွတ်စ်လင်မ်များသည် ကျွန်ုပ်တိုကြားတွင် ဟူစိုင်းန်နီ ကဲ့သို ကေယာမ် တော်လှန်ရေးပြုလုပ်မည့်သူ၊ ကျွန်ုပ်တိုအား စစ်မှန်သော လမ်းသို ညွှန်ကြားပြသကာ အမှန်တရားဘက်မှ ခုခံကာကွယ်ပေးမည့် သူမျိုးကို လိုအပ်ပေသည်။ [47]

အမည် ၊ ဆက်နွယ်ပတ်သက်မှု ၊ အစွဲပြုခေါ်ဆိုသော အမည် နှင့် ဂုဏ်ပုဒ်များ

ရှီအာ နှင့် အဲဟ်လေစွနီနသ် တို၏ ကျမ်းကိုးများ၌ လာရှိထားသည်မှာ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) သည် (ဟိုစိုင်းန်) ဟူသော အမည်ကို ၎င်းအား ‌မှဲခဲ့လေသည်။ ရေဝါယသ်များအရ ဤသိုအမည်ပေးခြင်းသည် အရှင်မြတ်၏ အမိန့်တော်ဖြင့် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဟစန် နှင့် ဟူစိန်း ဟူသော အမည် နှစ်ခုသည် အိစ္စလာမ် သာသနာ မထွန်းကားနီအရင် အာရဗ်မြိုးသားများထံ၌ မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်မှ ထိုသိုအမည်ပေးခြင်းမျိုး မရှိခဲ့ပေ။ ထို ဟစန် နှင့် ဟိုစိုင်းန် ဟူသော အမည်နှစ်မျိုးသည် ရှဘ္ဘ်ရ် နှင့် ရှဘ္ဘီးရ် ဟူသောအမည် နှစ်မ်ျုးနှင့် တူညီပေသည်။ ထို ရှဘ္ဘ်ရ် နှင့် ရှဘ္ဘီးရ် ဟူသောအမည်သည် တမန်တော် ဟာရှုးန်(အစ) ၏ သားများ၏ အမည်များ ဖြစ်ကြသည်။ အခြားသော အဆိုများ၌လည်း အေမာမ်ဟိုစိုင်းန် (အစ)အား အမည်မှဲခြင်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး လာရှိထားသည်။ ဥပမာ အစကနဦးပိုင်း၌ အေမာမ်အလီ(အစ) သည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား (ဟရ်ဘ်) သိုမဟုတ် (ဂျအ်ဖရ်) ဟူသောအမည် ထားခဲ့သည်။ သိုသော် တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) သည် (ဟိုစိုင်းန်) ဟူသောအမည်ကို ၎င်းအတွက် ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ အချိုသူများငည် ဤသိုသော် တင်ပြချက်အဆိုများကို လုပ်ကြုံထားခြင်း ဖြစ်သည် ဟု မှတ်ယူထားကြသည် ထိုအပြင် ၎င်းတိုကို ငြင်းပယ်ရသည့် အကြောင်းရင်းအချိုကို ကိုးကား‌ေဖာ်ပြထားကြသည်။

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် အေမာမ်အလီ(အစ) နှင့် ဖွာသွေမဟ်(စအ) တို၏ သားဖြစ်ပြီး တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) ၏ မြေးတော် ဖြစ်သည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ဗနီဟာရှင်မ် မိသားစုမှဖြစ်ပြီး ကိုရိုင်းရှ် မျိုးနွယ်၀င် ဖြစ်သည်။ အေမာမ်ဟစန် မွဂ်ျသဗာ(အစ) ၊ ဟဇရသ် အဘာစ်(အစ) ၊ မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် ဟနဖီယဟ် တိုသည် အေမာမ်ဟူစိန်း(အစ)၏ ညီအကိုများ ဖြစ်ပြီး ဟဇရသ် ဇိုင်နက်ဘ် (စ.အ) နှင့် ကွလ်စူမ် တိုသည် ၎င်း၏ ညီမများ ဖြစ်ကြသည်။ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ (အစ) ၏ အစွဲပြုခေါ်ဆိုသော အမည်မှာ ( အဘူအက်ဘ်ဒိလ္လာဟ်) ဖြစ်သည်။ အဘူအလီ ၊ အဘွလ်ရှိဟဒါ (ရှဟီးဒ်အားလုံး၏ဖခင်) ၊ အဘွလ် အဟ်ရာရ် (လွတ်လပ်သူများ၏ဖခင်) နှင့် အဘွလ် မိုဂျာဟိဒီးန် ( ဂျေဟာဒ် အရှင်မြတ်လမ်းတော်၌ ကြိုးပမ်းအားထုပ် စွန့်လွှတ် အနစ်နာခံသူများ၏ ဖခင်) စသည်တိုသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အခြားအစွဲပြုခေါ်ဆိုသော အမည်များ ဖြစ်ကြပေသည်။ ဟိုစိုင်းန်ဗင်န် အလီ (အစ) ၌ ဂုဏ်ပုဒ်များစွာ ရှိပေသည်။ ၎င်းတိုအနက်မှ အချိုသော ဂုဏ်ပုဒ်များသည် အကိုဖြစ်သူ အေမာမ်ဟစန်(အစ) ၏ ဂုဏ်ပုဒ်များနှင့် တူညီပေသည်။ ဥပမာ ဆိုင်ယိဒ် ရှဘာဘ် အဲဟ်လေ ဂျန္နဟ် ( ဂျန္နသ် သုခဘုံ လူငယ်များ၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည်) ။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)၏ အချိုသော ဂုဏ်ပုဒ်များမှာ အောက်ပါတိုဖြစ်သည်။ ဇက္ကီး ၊ သွိင်ယိဘ် ၊ ၀ဖီး ၊ ဆိုင်ယိဒ် ၊ မိုဘာရက် ၊ နာဖေအ် ၊ အလ်ဒလီးလ် အလက်လ် ဇါးသွလ္လာဟ် ၊ ရရှီးဒ် နှင့် အလ်သာဗေအို လိ မရ်တွာသွလ္လာဟ် အိဗ်နေ သွလ်ဟေ ရှာဖေအီ သည် ( ဇက္ကီး) ဟူသော ဂုဏ်ပုဒ်ကို အခြား‌သောဂုဏ်ပုဒ်များထက် ပိုမိုကျော်ကြားပြီး ( ဆိုင်ယိဒ် ရှဘာဘ် အဲဟ်လေ ဂျန္နဟ်) ဟူသော ဂုဏ်ပုဒ်အား အရေးကြီးဆုံးသော ဂုဏ်ပုဒ် ဖြစ်သည် ဟု လက်ခံ ယုံကြည်ထားသည်။

အချိုသော ဟဒီးစ်တော်များ၌ ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား (ရှဟီးဒ်) ဟူသော ဂုဏ်ပုဒ် သိုမဟုတ် ဆိုင်ယိဒွလ်ရှိူဟဒါ ဟူသော ဂုဏ်ပုဒ် နှင့်တကွ ခေါ်ဝေါ်လေ့ရှိသည်။ စားရက်လ္လာဟ် နှင့် ကသီးလွလ်အက်ဗ်ရားသ် တိုသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)အခြားသော ဂုဏ်ပုဒ်များ ဖြစ်ကြပြီး ဇေရာသ်နာမဟ်အချို့၌ ၎င်းအတွက် ဖော်ပြထားပေသည်။ ရှီအာ နှင့် အဲဟ်လေစွန္နသ် ကျမ်းကိုးကားချက်များတွင် တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) ၏ ရေဝါယသ်ကို ဤသို ကေ က်နုတ်ဖော်ပြထားသည်မှာ «حسین سِبطٌ مِن الاَسباط» ဆိုလိုသည်မှာ ဟိုစိုင်းန်(အစ) မျိုးနွယ်စုများအနက်မှ မျိုးနွယ်စုတစ်စုဖြစ် ပေသည်။ ဤရေဝါယသ်၌ လာရှိထားသည့် စီဘ်သ်ွ ဟူသော ဝေါဟာရသည် ကုရ်အာန်အာယသ်တော် အချိုတွင် လာရှိထားသည့်အတိုင်း အရှင်မြတ်ထံတော်မှ ခန့်အပ်ထားသည့် အေမာမ် ၊ နကီဘီး ဟူသော အနက်အဓိပ္ပါယ် ဖော်ဆောင်ပြီး တမန်တော်များ၏ မျိုးရိုးမှ ဆင်းသက်လာသည် ဟူ၍ ဖြစ်ပေသည်။

အတ္ထုပတ္တိ

ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) သည် မဒီနာမြိုတော်၌ မွေးဖွားလာခဲ့သည်။ ထင်ပေါ်ကျော်ကြားသော အဆိုများအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ဟီဂျရီ လေးရာစုနှစ်တွင် မွေးဖွားလာခဲ့သည်။ သိုသော် အချိုသူများသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား ဟီဂျရီ သုံးရာစုနှစ်၌ မွေးဖွားလာသည်ဟု လက်ခံထားသည်။ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ ၏ မွေးနေ့မှာ ကျော်ကြားသော အဆိုများအရ ရှအ်ဗာန်လ သုံးရက်နေ့ ဖြစ်သည်။ သိုသော် ရှီးခ်မိုဖီးဒ် သည် အီရ်ရှာဒ် ဟူသော စာအုပ်၌ ရှီအာများ၏ သုံးပါးမြောက် အေမာမ်အား ရှအ်ဗာန် ငါးရက်နေ့ ၌ မွေးဖွားလာသည် ဟု ယုံကြည်လက်ခံထားသည်။ ရှီအာ နှင့် အဲဟ်လေစွန္နသ် တို၏ ကိုးကားဖော်ပြချက်များ၌ လာရှိထားသည်မှာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) မွေးဖွားလာသည့်အချိန် တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) သည် ၎င်း၏ ရှဟာဒသ် ဆုံးပါးမှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး သတင်းရှိပြီး ငိုကြွေးလေသည် ။ အလ်ကာဖီ စာအာပ် ၌ လာရှိထားသည့် ရေဝါယသ် တစ်ခုအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မိမိ၏ မိခင် နှင့် အခြားအမျိုးသမီးများမှ နိုရည်သောက်သုံးခဲ့ခြင်းမျိုး မရှိခဲ့ပေ။ ကောက်နုတ်ဖော်ပြထားသည်မှာ အဘာစ် ဗင်န် အဘ်ဒွလ် မိုသွလီဘ် ၏ ဇနီးဖြစ်သူ အွမ်မွန်ဖွက်ဇ်လ် သည် တစ်နေ့၌ တမန်တော်မြတ်၏ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုသည် သူမ( အွမ်မွန်ဖွက်ဇ်လ်) ၏ ၀တ်ရုံထဲသို ကြသွားသည် ဟူ၍ အိမ်မက် မက်လေသည်။ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) မိန့်ဆိုသည်မှာ ဖွာသွေမဟ် သခင်မ သည် သားတစ်ဦးကို ဖွားမြင်ပြီး အသင်မသည် ၎င်း၏ နိုတိုက်အငှားမိခင် ဖြစ်ပေလိမ့်မည် ဟု အိမ်မတ်ကို ဖွင့်ဆိုခဲ့သည်။ ထိုကြောင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) မွေးဖွားလာသည့်အခါ အွမ်မွန်ဖွက်ဇ်လ် သည် အေမာမ်ဟူစိန်း(အစ)၏ နိုတိုက်အငှားမိခင် အဖြစ် တာ၀န်ယူခဲ့သည်။ အချို ကျမ်းကိုးကားချက်များ၌ အဘ်ဒွလ္လာဟ် ဗင်န် ယက္က်သွရ် ၏ မိခင်ကို အေမာမ် ဟိုစိုင်းန် (အစ)၏ နိုတိုက်အငှားမိခင် ဖြစ်သည်ဟု လက်ခံထားကြသည်။ သိုဘသော် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ထို အမျိုးသမီးနှစ်ဦးစလုံးထံမှ နိုရည် မသောက်သုံးခဲ့ပေ ဟု ပြောထားလေသည်။ အဲဟ်လေစွန္နသ် ၏ ကျမ်းကိုးကားချက်များ၌ လာရှိထားသည် မှာ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) သည် မိမိ၏ အိမ်တော်သူအိမ်တော်သား များအကြား၌ အေမာမ်ဟစန်(အစ) နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) တိုအား အခြားသူများထက် ပို၍ ချစ်မြတ်နိုးပေသည်။ ဤချစ်ခင်မြတ်နိုးမှုသည် တစ်ခါတစ်ရံ ၎င်းတိုနှစ်ဦး ဗလီထဲသိုဝင် ရောက်လာကြသောအခါ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) သည် မိမိ၏ တရားဒေသနာ တော်များကို ပြီးဆုံး အောင် မဟောကြားပဲ တရားဟောစင်မှ ဆင်းကာ ၎င်းတို နှစ်ဦးကို ပွေ့ဖက်ထား လေသည်။ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) ထံမှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြထားသည်မှာ ထိုမြေးတော်နှစ်ပါးကို ချစ်မြတ်နိုးမှုသည် ကျွန်ုပ်အား အခြားသောသူများကို မချစ် မိစေရန် တားမြစ်ပေသည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် အဆ်ွဟာဘေ ကိစ္စာ အနက်မှ ဖြစ်ပြီး မိုဘာဟိလာ အာယသ် အဖြစ်အပျက်၌ ပါ၀င်ခဲ့သူလည်း ဖြစ်သည်။ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) ဆုံးပါးသွားသည့်အချိန် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် (၇)နှစ်သားအရွယ် ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့် ၎င်းအား ဆွဟာဘာများအနက်မှ တစ်ဦးဖြစ်သည်ဟု သတ်မှတ်ထားကြသည်။

ခလီဖွာ သုံးဦး အုပ်ချုပ်သည့် ခေတ်ကာလ

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ သက်တမ်း (၂၅)နှစ်တိုင် ခလီဖွာ သုံးဦး အုပ်ချုပ်သည့် ခေတ်ကာလ၌ ရှိခဲ့သည်။ သိုသော် ထိုခတ်ကာလ၌ သုံးပါးမြောက်အေမာမ် ဖြစ်သည့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အတ္ထုပတ္တိ နှင့် ပတ်သက်ပြိး အသေးစိတ် အချက်အလက်များ မရှိခဲ့ပေ။ ဤသို ဖြစ်ရသည့် အကြောင်းအရင်းမှာလည်း အီမာမ်အလီ (အစ) နှင့် ၎င်း၏သားသမီးများသည် နိုင်ငံရေး ဗျူဟာအရ အထီးကျန်ခြင်း ကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။ တစ်နေ့ အွမ္မရ် အုပ်ချုပ်သည့် ခေတ်ကာလ ကနဦးပိုင်း၌ အသက် (၉) နှစ်အရွယ်သာ ရှိသေးသည့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ဗလီထဲသို ၀င်လာခဲ့ပြီး အွမ္မရ် သည် တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ)၏ ပုလ္လင်တော်၌ တရားဟောနေသည်ကို တွေ့ရှိသည့်အခါ ထို ပုလ္လင် အပေါ်သို တက်သွားပြီး ( ကျွန်ုပ် ဖလင်၏ ပုလ္လင်ထက်မှ ဆင်းပြီး အသက့် အဖေ၏ ပုလ္လင် ပေါ်သို သွားပါလေ) ဟု ပြောခဲ့ရာ ထိုအခါ အွမ္မရ်သည် ( ကျွန်ုပ်၏ အဖေမှ ပုလ္လင်တော် မရှိပါလေ) ဟုဖြေကြားခဲ့ေကြာင်း ကောက်နုတ်ထားသည်။ အေမာမ် ဟိုစိုင်းန်(အစ) အပေါ် ဒုတိယ ခလီဖွာ ၏ အထူးလေးစားမှု ရှိကြောင်းကိုလည်း သမိုင်း ကျမ်းကိုးကားချက်များတွင် တွေ့မြင်နိုင်ပါသည်။ အွစ်မာန် သည် ၎င်းအုပ်ချုပ်သည့် ခေလာဖသ် ကာလ၌ အဘူဇဲရ်အား ရဘ်ဇဟ် ပြည်သို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးပြီး လူတိုင်းကို ခေါ်ဆောင်ခြင်းနှင့် လိုက်ပါခြင်းမပြုရန် တားမြစ်ခဲ့သည့် အချိန် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မိမိ၏ ဖခင် အေမာမ်အလီ(အစ) ၊ အကို ဖြစ်သူ အေမာမ်ဟစန် (အစ) နှင့် အချိုဘ နောက်လိုက်သားများ နှင့်အတူ ခလီဖွာအွစ်မာန်၏ အမိန့်ကို ဆန့်ကျင်ကာ အဘူဇဲရ်အား သွားရောက်တွေ့ဆုံ ခဲ့သည်။ အဲဟ်လေစွန္နသ်၏ အချို ကျမ်းကိုးကားချက်များ၌ အေမာမ်ဟစန် (အစ ) နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) တိုနှစ်ဦးသည် ဟီဂျရီ ၂၄ရာစုနှစ်၌ အဖ်ရကီယဟ် စစ်ပွဲ၌ ပါ၀င်ခဲ့ခြင်း ထိုအပြင် ဟီဂျရီ၂၉ သိုမဟုတ် ၃၀ ရာစုနှစ်၌ သွဘ်ရီစ်သာန် စစ်ပွဲတွင် ပါ၀င်ခဲ့ခြင်း အကြောင်းကို ဖော်ပြထားသည်။ သိုသော် ဤ ကောက်နုတ်ဖော်ပြချက်သည် ရှီအာ ကျမ်းကိုးကားချက်များ၌ မလာရှိထားပေ။ များစွာသော သမိုင်း ကိုးကားချက်များ၌ အထက်ပါ စစ်ပွဲများ (အဖ်ရကီယဟ် စစ်ပွဲ နှင့် သွဘ်ရီစ်သာန် စစ်ပွဲ) သည် စစ်တိုက်စရာ မလိုပဲ ငြိမ်းချမ်းရေး ရရှိသွားခဲ့ သည် ဟု ဖော်ပြထားလေသည်။ အေမာမ်ဟစန် (အစ ) နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) တိုနှစ်ဦး အဆိုပါ စစ်ပွဲများ၌ ပါ၀င်ခဲ့ခြင်း နှင့်ပတ်သက်ပြီး အချိုသည် လက်ခံကြပြီး အချိုသည် ငြင်းပယ်ကြသည်။ ထိုအတူ ဂျအ်ဖရ် မွရ်သဇွာ အာမေလီ သည် ထိုကိုးကားချက်များ၏ တိကျခိုင်လုံမှု မရှိသော အထောက်အထားများကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ထိုအပြင် အေမာမ် (အစ) များ၏ အောင်ပွဲခံနည်းလမ်းအပေါ် ဆန့်ကျင်မှုများ ရှိနေခြင်းကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ၎ထက်ပါ ကိုးကားဖော်ပြချက်ကို လုပ်ကြံဖန်တီးသည်ဟု ယူဆထားသည်။ ထိုနောက် အေမာမ်အလီ(အစ) သည် အေမာမ်ဟစန် (အစ ) နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား ဆွီးဖီန် စစ်ပွဲ၌ ပါ၀င်ရန် အခွင့်မပြုခဲ့ခြင်းကို ေထာက်ထားခြင်းဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည့် ကိုးကားချက်အား လက်မခံနိုင်ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထိုကြောက့် အချို သမိုင်းဆိုင်ရာ ကိုးကားချက်များအရ အွစ်မာန် ၏အုပ်ချုပ်မှုပြီးဆုံးခါနီး အချိန်တွင် အဖွဲတစ်ဖွဲသည် ၎င်းအား ပုန်ကန်ပြီး အွစ်မာန် ကိုသတ်ဖိုရန်အတွက် ၎င်း၏ အိမ်ဘက်သို အပြေးအလွှားသွားခဲ့ကြသည့် အချိန် အေမာမ်ဟစန် မွဂ်ျသဗာ(အစ) နှင့် အေမာမ် ဟိုစိုင်းန်(အစ) တို့သည် တတိယခလီဖွာ ၏ လုပ်ရပ်ကို ကျေနပ်မှု မရှိသော်လည်း အေမာမ်အလီ (အစ) ၏ အမိန့်တော်အရ အွစ်မာန် အိမ်ကို ကာကွယ် ပေးခဲ့ကြသည်။ ထိုကိုးကားဖော်ပြချက်ကိုလည်း လက်ခံသာများ ရှိသလို ငြင်းးပယ်သူများလည်း ရှိပေသည်။ ဆိုင်ယိဒ် ဂျအ်ဖဲရ် မွရ်သဇွာ သည် သမိုင်း အထောက်အထားများအရ အေမာမ်အလီ(အစ) သည် အွစ်မာန် ၏ လုပ်ဆောင်ချက်များ အပေါ် ပြင်းထန်သော ဆန့်ကျင်မှုများ ရှိခဲ့ပြီး ထိုဟဒီးစ်တော်( အေမာမ်ဟစန် မွဂ်ျသဗာ (အစ) နှင့် အေမာမ်ဟယစိန်း (အစ) တိုသည် တတိယခလီဖွာ ၏ လုပ်ရပ်ကို ကျေနပ်မှု မရှိသော်လည်း အေမာမ်အလီ (အစ) ၏ အမိန့်တော်အရ အွစ်မာန် အိမ်ကို ကာကွယ် ပေးခဲ့ကြသည်) နှင့် ကိုက်ညီမရှိသည့် ရေဝါယသ်များ ဥပမာ အေမာမ်ဟစန်(အစ) ၏ အကူအညီတောင်းခံမှုကို အွစ်မာန်ဘက်မှ ငြင်းပယ်ခဲ့သည် ။ထို ရေဝါယသ်အား ဖြစ်နိုင်ခြေမရှိ ၊ လက်ခံနိုင်ဖွယ်မရှိပေ ဟူ၍ သတ်မှတ်ထားလေသည်။ ဆိုင်ယိဒ် ဂျအ်ဖဲရ် မွရ်သဇွာ သည် အေမာမ်အလီ(အစ)၏ မိန့်ဆိုချက်ကို ထောက်ထားခြင်းအားဖြင့် ယင်းမှာ အွစ်မာန် အသက်ခံရသည် ကို မပျော်ရွှင်သလိ ၀မ်းနည်းမှုလည်းမရှိပေ ဟု မှတ်ယူထားသည် ထိုအတူ အေမာမ် အလီ ဗင်န် အဘီသွာလီဘ် (အစ) ၏ ညှဉ်းဆဲသူများကို ပြမှု ဆက်ဆံရာ နှင့် ဖိနှိပ်ခံရသူများကို ကူညီသည့် လမ်းစဉ်အရ ထိုအကြောင်းအရာ နှင့် ပတ်သက်ပြီး ဟယာသွလ် အေမာမ် ဟိုစိုင်းန်(အစ) ဟူသော စာအုပ်၌ ဘာကရ် ရှရီးဖ် ကုရ်ရှီး၏ ဖော်ပြချက်အရ ပြောထားသည်မှာ ( ဤအဖြစ်အပျက်သည် အွစ်မာန် ၏ သွေးပြောင်းစီးဆင်းမှု ဖြစ်စဉ်၌ အေမာမ်ဟစန် (အစ) နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) တို ပါ၀င်ခဲ့သည် ဟူသော မဟုတ်မမှန် ဖော်ပြချက်များကို ငြင်းပယ်ရန် အတွက်သာ ဖြစ် ပေသည်။) ဆိုက်ယိဒ် မွရ်သဇွာ သည်လည်း အေမာမ်ဟစန်(အစ) နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) တိုအား အေမာမ်အလီ(အစ) ဘက်မှ စေလွှတ်လိုက်သည် ဟူသော အကြောင်းအရာကို ဒွဟသံသယ ဖြစ်ပြီးသည့်နောက် ထိုသိုစေလွှတ်ရသည့် အကြောင်းတရားကို အွစ်မာန် အား ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ သတ်ဖြတ်မှုကို တားဆီးရန်နှင့် ၎င်းမိသားစုထံ အစားအစာနှင့် ရေများ ပေး ဆောင်ပိုရန်ဖြစ်သည် ဟု လက်ခံထားပြီး အွစ်မာန် ကို ခေလာဖသ် အရိုက်အရာ ဖယ်ရှားခြင်းမှ ကာကွယ်ဖိုရန်မဟုတ်ပေ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အွစ်မာန် သည် ၎င်း၏ မဟုတ်မမှန်သော လုပ်ရပ်များကြောင့် ခေလာဖသ် အရိုက်အရာမှ ဖယ်ရှားခံရထိုက် ပေသည်။

အေမာမ်အလီ(အစ) အုပ်ချုပ်သည့် ခေတ်ကာလ

امامان قاما او قعدا

အေမာမ်အလီ(အစ) အုပ်ချုပ်သည့် ခေတ်ကာလ နှင့် ပတ်သက်ပြီး နည်းပါးသော ကောက်နုတ် ကိုးကားချက်များအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် လူအများ အေမာမ်အလီ(အစ) နှင့် ဘိုင်အသ် သစ္စာခံပြီးနောက် မိန့်ခွန်းပြောခဲ့လေသည်။ ထိုအပြင် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ဂျမလ်နေ့၌ အေမာမ်အလီ(အစ) ၏ လက်ဝဲစစ်တပ်ကို ဦးဆောင်သည့် တာ၀န်အား ထန်းဆောင်ခဲ့သည်။ ဆွီဖွီးန် စစ်ပွဲ၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် လူအများကို ဂျီဟတ်၌ ပါဝင်ဖိုရန်အတွက် အားပေးသည့် တရားဒေသနာများကို ဟောကြားခဲ့သည်။ အချိုကိုးကားချက်များ၏ အဆိုအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် လက်ယာယိမ်းတပ်မှူးများအနက်မှ တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ဆွီဖွီးန် စစ်ပွဲ၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် စီးရီးယားမြိာသားများထံမှ ရေပြန်ယူသည့် အဖြစ်အပျက်တ်၌ ပါ၀င်ခဲ့သည်။ ထိုအဖြစ်ပျက်ပြီးနောက် အေမာမ်အလီ(အစ) မိန့်တော်မူသည်မှာ (ဤသည် ဟူစိန်း(အစ)၏ ကျေးဇူး‌ တော်ကြောင့် ရရှိခဲ့သည့် ပထမဆုံး အောင်ပွဲ ဖြစ်ပေသည်။) ဆွီဖွီးန် စစ်ပွဲ နှင့် ပတ်သက်၍ ဖော်ပြထားသည့် ကောက်နုတ်ချက်များအရ အေမာမ်အလီ (အစ) သည် အေမာမ်ဟစန်(အစ) နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) တို စစ်ပွဲ၌ ပါ၀င်တိုက်ခိုက်ခြင်းမှ တားမြစ်ခဲ့လေသည်။ ထိုသို တားမြစ်ရသည့် အကြောင်းရင်းမှာလည်း တမန်တော်မြတ်(ဆွ) ၏ မျိုးဆက်အား ထိန်းသိမ်းရန် အတွက် ဖြစ်ပေသည် ဟု လာရှိထားသည်။ အချို့ ကျမ်းကိုးများ၏ ဖော်ပြချက်အရ အေမာမ် ဟိုစိုင်းန် (အစ)သည် နဟ်ရဝါးန် စစ်ပွဲ၌လည်း ပါ၀င်ခဲ့လေသည်။ များစွာသော ကျမ်းကိုးများ၌ လာရှိထားသည်မှာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် အေမာမ်အလီ(အစ) ရှဟာဒသ် ဖြစ်သည့် အချိန်၌လည်း ၎င်း၏အနားတွင် ရှိနေခဲ့သည်။ ထိုအပြင် ဂျနာဇာအား မြေမြုပ် ရာ ၌လည်း ပါ၀င်ခဲ့သည်။ အလ်ကာဖီ စာအုပ် နှင့် အင်နာစာဖွလ်အရှ်ရာဖ် စာအုပ်များ၌ လာရှိထားသည့် ကောက်နုတ်ချက်အရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ၎င်း၏ ဖခင် အေမာမ်အလီ(အစ)၏ ဦးခေါင်း ဓားထိသွားသည့်အချိန် အေမာန်အလီ(အစ) ပေးအပ်ထားသည့် တာ၀န်ကို ထမ်းဆောင်ဖိုရန်အတွက် မဒါအင်န် ၌ ရှိနေခဲ့ပြီး အေမာမ်ဟစန်(အစ) ထံမှ သတင်းပေးအကြောင်းကြားသည့် စာ ရောက်ရှိ‌ေသာအခါ ကူဖွာသို ပြန်လာခဲ့သည်။

အေမာမ်ဟစန်(အစ)၏ ခေတ်ကာလ

သမိုင်းအထောက်အထားများ တွင် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ၎င်း၏ အကိုဖြစ်သူ အေမာမ်ဟစန်(အစ) အပေါ် ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့မှု နှင့် အရိုအသေပေး လေးစားသမှုရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ထိုအပြင် အကယ်၍ မဂျလီစ် တစ်ခု၌ အေမာမ်ဟစန်(အစ) ရှိနေပါက ၎င်းအား အရိုအသေပေး လေးစားမှုဖြင့် စကား၀င်ရောက်ပြောဆိုခြင်း မပြုပေ။

အေမာမ်အလီ(အစ) ရှဟာဒသ် ဖြစ်ပြီးသည့်နောက်ပိုင်း စီးရီးယား (ရှားမ်သူများ)နှင့် စစ်ပွဲဖြစ်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့သော ခဝါရီဂ်ျ များမှ အုပ်စု တစ်စုသည် အေမာမ်ဟစန်(အစ) အား ဘိုင်အပ်ပြု သစ္စာမခံကြပဲ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ထံသို သွားရောက်ကြခါ ၎င်းအား ဘိုင်အပ်ပြုသစ္စာခံလို ကြ‌ေပသည်။ သိုသော် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) မိန့်ကြားသည်မှာ အရှင်မြတ်ထံမှ ခိုလှိပါ၏ အေမာမ်ဟစန်(အစ) အသက်ရှင်နေသရွေ့ အသင်တို၏ ဘိုင်အသ်သစ္စာခံမှုကို ကျွန်ုပ် လက်ခံမည် မဟုတ်ပေ။ အေမာမ်ဟစန်(အစ)သည် မိုအာဝီယာ နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး စာချုပ် ချုပ်ဆိုသည့် အဖြစ်အပျက်၌လည်း အေမာမ် ဟိုစိုင်းန်(အစ)သည် အပြစ်တင်ပြောဆိုကြသေ။ ရှီအာနောက်လိုက်သားများကို တွန်းလှန်ကာ မိမိ၏ အကိုဖြစ်သူ ဘက်မှ ရပ်တည်ကာကွယ်ခဲ့ပြီး ၎င်းအား ထောက်ခံခဲ့လေသည်။ ထိုနောက် အေမာမ်ဟူစိန်း(အစ)သည် မိန့်ဆိုသည်မှာ အေမာမ်ဟစန်(အစ) သည်ကျွန်ုပ်၏ အေမာမ် ဖြစ်သည်ဟု ကောက်နုတ်ဖော်ပြထားသည်။ အချိုကောက်နုတ်တင်ပြချက်များအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးသည့် နောက်ပိုက်းတွင်လည်း အေမာမ်ဟစန်(အစ) ကဲ့သို မိုအာဝီယာ နှင့် ဘိုင်အသ်သစ္စာခံခဲ့လေသည်။ နောက်ဆုံး အေမာမ်ဟစန်(အစ) ဆုံးပါးသွားသည့် နေက်ပိုက်း၌လည်း မိမိပြုခဲ့သည့် ကတိသစ္စာတရားအပေါ် တည်မြဲခဲ့လေသည်။ အခြားတစ်ဖက်၌လည်း အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ဘိုင်အသ်သစ္စာမခံခဲ့ပေ ဟူသော ကောက်နုတ်ချက်များ လာရှိထားလေသည်။ အချို ကျမ်းကိုးများ၏ ဖော်ပြချက်အရ အေမာမ် ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ် ချုပ်ဆိုသည်ကိုကျေနပ်လိုလားမှု မရှိပေ။ ထိုအပြင် အေမာမ်ဟစန်(အစ) အား မိုအာဝီယာ ၏ လိမ်ညာမှုကို လက်မခံရန် ပြောကြားခဲ့လေသည်။ အချို သမိုင်းသုတေသီ များသည် ဤသို ကောက်နုတ်ချက်များသည် အခြားသော ရေဝါယသ်များ နှင့် သမိုင်းအထောက်အထားများဖြင့် ကိုက်ညီမှု မရှိပေ ဟု လက်ခံထားသည်။ ဥပမာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ငြိမ်းချမ်းရေး စာ ချုပ် အတွက် မိုအာဝီယာအား တိုက်ခိုက် ဖိုရန် ၎င်း၏ ရှီအာ နောက်လိုက်သားများကို စုရုံးစေပြီး ဆန္ဒပြသူများကို ပြန်လည်ဖြေကြားရာ၌ ( ကျွန်ုပ်တိုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးတကိသစ္စာ ပြုခဲ့ပြီး ဖြစ်သည် ။ မည်သည့်အခါမှ မိမိတို၏ ကတိသစ္စာ အပေါ် ချိုးဖောက်မည် မဟုတ်ပေ။) အခြားကောက်နုတ်ချက်၌ လာရှိထားသည်မှာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ဆန့်ကြင်သူများကို ပြောသည်မှာ (မိုအာဝီယာ အသက်ရှင်နေသရွေ့ စောင့်စိုင်းသည်းခံပါလေ ၊ ၎င်းသေဆုံးသွားသည့်အခါ ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်‌ေပမည်) နောက်ဆုံး ရှီအာများသည် အေမာမ်ဟစန်(အစ) ရှဟာဒသ် ဖြစ်ပြီးသည့် နောက်ပိုင်း၌လည်း အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား တော်လှန်ရေး ပြုလုပ်ဖိုရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ကြသည်။ သိုသော် မိုအာဝီယာ နှင့် ချုပ်ဆိုသည့် ‌ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ် အေမာမ်ဟစန်(အစ) ပြုလုပ်ခဲ့သည့် လုပ်ဆောင်ချက် ဖြစ်သည့်အတွက် မိုအာဝီယာ အသက်ရှင်နေသည့်တိုင် ထိုသို တော်လှန်ပုန်ကန်ခြင်းကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ၄၁ရာစု ၌ ( မိုအာဝီယာနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးနောက်) ၎င်း၏ အကိုဖြစ်သူ အေမာမ်ဟစန်(အစ) နှင့်အတူ ကူဖွာမှ မဒီနာသို ပြန်လာခဲ့သည်။

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ မျိုးသမီးများ နှင့် သားသမီးများ

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)၏ သားသမီးများ နှင့်ပတ်သက်ပြီး အမြင်အမျိုးမျိုး ရှိကြပေသည်။ အချို ကျမ်းကိုးများ၌ သားလေးယောက် ၊ သမီးနှစ်ယောက် ရှိသည် ဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။ အချိုတွင်လည်း သား ခြောက်ယောက် ၊ သမီး သုံးယောက် ရှိသည် ဟူ၍ ရေးသားထားသည်။

ဇနီး	တော်စပ်ပုံ	သားသမီးများ	ရှင်းလင်းချက်များ
ရှဟ်ရ်ဘာနှုး	စာစာနီ ဘုရင် ယဇ်ဒ်ဂဲရ်ဒ် ၏ သမီးတော်	အေမာမ်စဂျာဒ်(အစ) စတုတ္ထမြောက် အေမာမ် ရှီအာများ၏	သမိုင်းသုတေသီများသည် ရှဟ်ရ်ဘာနှုး ၏ မျိုးဆက်မှ ဖြစ်သည်ကို ဒွိဟသံသယ ရှိကြသည်။ (114) အချို ကျမ်းကိုးများ၌ ၎င်းအား စင်န်ဒီယဟ် ၊ ဂဇာလဟ် နှင့် အမျိုးသမီးများ၏ ဘုရင်မ ဟူ၍ ခေါ်ဆိုထားသည်။
ရိုဘာဘ်	အွမ်ရိုလ် ကီးစ် ဗင်န် အဒီ ၏ သမီး	စိုကိုင်နာဟ် နှင့် အဘ်ဒွလ္လာဟ်(115)	ရိုဘာဘ် သည် ကရ်ဘလာ၌ ရှိခဲ့သည်။ ထိုနောက် သုံပန်းများနှင့်အတူ ရှာမ် (စီးရီးယား) သို လိုက်ပါသွားခဲ့သည်။ (116) ကျမ်းကိုးအများစာသည် အဘ်ဒွလ္လာဟ် အား နိုစိုအရွယ်၌ပင် ရှဟာဒသ် ဖြစ်ခဲ့သည်ဟု လက်ခံထားကြသည်။ (117) ယခုအခါ ရှီအာများသည် ထိုကလေးငယ်ကို အလီအဇ်ွဂဲရ် ဟုသိထားကြသည်။
လိုင်လား	မုရ်ရဟ် ဗင်န် အွရ်၀ဟ် ဗင်န် မက်စ်အူးဒ် စကဖီး (118) ၏ သမီး	အလီအက္ကဘရ် (119)	အလီအက္ကဘရ် သည် ကရ်ဘလာ အဖြစ်အပျက်၌ ရှဟာဒသ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ (120)
အွမ်မေအက်စ်ဟာက်	သွလ်ဟဟ် ဗင်န် အိုဘိုင်ဒွလ္လာဟ် ၏ သမီး	၁ဖွာသွေမဟ် ၊ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန် (အစ) ၏ သမီးအကြီး (121)	အွမ်မေအက်စ်ဟာက် သည် အေမာမ်ဟစန်(အစ) ၏ ဇနီးဖြစ်ခဲ့ပြီး ၎င်းရှဟီးဒ် ဖြစ်ပြီးနောက် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် ထိန်းမြားခဲ့သည်။ (122)
ရှိလာဖဟ် သိုမဟုတ် မလူးမဟ် (123)	ကိုဇွာအဟ် မျိုးနွယ်၀င်	ဂျအ်ဖရ် (124)	ဂျအ်ဖရ် သည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အသက်ရှင်နေသည့် ကလ၌ပင် ဆုံးပသွားခဲ့ပြီး ၎င်း၏ မျိုးဆက် မကျန်ရှိခဲ့ပေ။ ( 125)

ခြောက်ရာစုနှစ် ကျမ်းကိုးစာအုပ် လိဗာ‌ဗွလ်အင်န်စာဖ် ၌ ရိုကိုင်ယာ ဟူသော အမည်ဖြင့် သမီးမိန်းကလေး နှင့် ခုနှစ်ရာစု ကျမ်းကိုးစာအုပ် ကာမီလေဗဟာယီး ၌ ရှာမ်မြို့တွင် ကွယ်လွန်ဆုံးပါးသွားသော အေမာမ်ဟိုစိုင်းန် (အစ)၏ လေးနှစ်အရွယ် သမီးလေး ဟူ၍ ဖော်ပြထားခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းကျမ်းကိုးစာအုပ်များ၌ ရိုကိုင်ယာဟူသော ဟုသော အမည်ကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထင်ဟပ်‌‌ဖေ်ပြခဲ့ကြသည်။ ထိုအတူ အချို ကျမ်းကိုးများ၌ ရှဟ်ရ်ဘာနှူးန် ၏ သား အလီအဇ်ဂဲရ် ၊ ဟဇရသ် ဇိုင်နက်ဘ် နှင့် ရိုဘာဘ်၏သား မိုဟမ္မဒ် ( မိခင်အမည်အားဖော်ပြထားခြင်းမရှိပဲ) စသည့် အမည်များပိုလည်း အေမာမ် ဟိုစိုင်းန် (အစ) သားများဖြစ်သည်ဟု လာရှိထားသည်။ အိဗ်နေ သွလ်ဟေဟ် ရှာဖေအီ သည် မသွာလိဗွလ် စိုအူးလ် ဖီ မနာကိဘ် အာလေ ရစူလ် ဟူသော စာအုပ်၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ၏ သားသမီးများ အရေအတွက်မှာ ဆယ်ယောက် ဖြစ်သည် ဟု ရေတွက်ထားလေသည်။

အေမာမ်မသ် ခေတ်ကာလ

ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) ၏ အေမာမသ် အစပြုသည့် အချိန် သည် မိုအာဝီယာ အုပ်ချုပ်မှု၏ ဆယ်နှစ်နှင့် တိုက်ဆိုင် ပေသည်။ မိုအာဝီယာသည် ဟီဂျရီ ၄၁ ခုနှစ်၌ အေမာမ်ဟစန် (အစ) နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး စာချုပ် ချုပ်ဆိုပြီးနောက် အုပ်ချုပ်မှုကို လက်၀ယ်ရယူခဲ့ပြီး အမဝီမင်းများ၏ အုပ်စိုးမှုကို စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ အဲဟ်လေစွန္နသ်၏ ကျမ်းကိုးများ၌ မိုအာဝီယာအား ထက်မြက်ပြီး ခံနိုင်ရည်ရှိသူလို ခေါ်‌ကြသည်။ ၎င်းသည် အပြင်ပိုင်းအရ ဘာသာရေးကိုင်းရှိင်းသူ ဖြစ်သည်။ နောက်ဆုံး မိမိ၏ ခေလာဖသ် အရိုက်အရာ တည်မြဲဖိုရန် အတွက် သာသနာ့ အရင်းခံ အုတ်မြစ်ဖြစ်သည့် အချိုတရားဒေသနာတော်များကို အသုံးချလေသည်။ ထိုသိုပြုလုပ်သော်များလည်း ၎င်းသည် အခွင့်အာဏာကို အင်အားသုံး၍ နိုင်ငံရေးလှည့်ကွက်များအား အသုံးပြုကာ အာဏာသိမ်းခဲ့ လေသည်။ သိုသော် မိုအာဝီယာသည် မိမိ၏ အုပ်ချုပ်မှုကို အရှင်မြတ်ထံမှ ပေးအပ်ထားသည့်အရာ ဖြစ်သည်ဟု ခံယူထားလေသည်။ မိုအာဝီယာသည် မိမိကိုယ်ကို ရှာမ်(စီးရီးယား) ပြည်သူများအဖို တမန်တော်များ နှင့် တန်းတူရှိသူ၊ အရှင်မြတ်၏ ကောင်းမွန်သော ဗန်ဒါ၊ သာသာနာ နှင့် သာသနာ့ပညတ်တော်များကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သူ ဟူ၍ မိတ်ဆက်ထားခဲ့လေသည်။ သမိုင်းကျမ်းကိုးများ၌ လာရှိထားသည်မှာ မိုအာဝီယာသည် ခေလာဖသ်ကို ဘုရင်စနစ်အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့လေသည်။ အပြင်ပိုင်အရ ဘာသာ သာသနာ ရိုသေကိုင်းရှိင်းသူများနှင့် အလုပ်မရှိပေ ဟု ကြွေးကြော်ထားခဲ့သည်။ မိုအာဝီယာ အုပ်ချုပ်မှု ခေတ်ကာလ၏ ပြဿနာများ အနက်မှ တစ်ခုမှာ အထူးသဖြင့် အီရတ်နိုင်ငံ၌ လူအချိုကြားတွင် ရှီအာ ယုံကြည်ချက်များ ရှိနေခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ ရှီအာများသည် မိုအာဝီယာ ၏ ရန်သူများ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုအတူ ခဝါရီဂ်ျသည်လည်း ၎င်း၏ ရန်သူများ ဖြစ်ကြသည်။ သိုသော် ခဝါရီဂ်ျ များသည် လူအများအပြား မရှိကြပေ။ သို့သော် ရှီအာများသည် အေမာမ်အလီ(အစ) နှင့် အဲဟ်လေဘိုင်းသ် (စအ) တို၏ လွှမ်းမိုးမှုကြောင့် ခိုင်မာသော လူအုပ်စုကြီး ရှိပေသည်။ ထိုကြောင့်မိုအာဝီယာ နှင့် ၎င်းအား အလုပ်ကျွေးပြုသူများသည် ရှီအာများနှင့် ပတ်သက်သည့် အရာများကို အလျှော့အတင်းလုပ်သည့်ပုံစံ ဖြင့်သော် လည်းကောင်း ၊ နှင့် ပြင်းထန်သောတင်းကျပ်မှုများဖြင့် သော်လည်းကောင်း ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခဲ့ကြသည်။ မိုအာဝီယာ၏ အရေးကြီးဆုံးသော နည်းလမ်းများ အနက်မှ တစ်ခုမှာ အီမာမ်အလီ (အစ) အား လူများကြားတွင် ရှုတ်ချစေရန် ဖြစ်သည်။ ထိုကြောင့်ပင် အေမာမ်အလီ(အစ) အပေါ် လအ်နသ် ပိုသခြင်းသည် မိုအာဝီယာ ခေတ်ကာလ နှင့် ၎င်းနောက်ပိုင်း အုပ်ချုပ်ကြသော အမဝီမင်းအဆက်ဆက် ခေတ်ကာလတွင် စွန္နသ် အဖြစ် ပြောင်းလည်းရယူခဲ့ကြသည်။ မိုအာဝီယာသည် ၎င်း၏ အုပ်ချုပ်ခန့်ခွဲမှု စွမ်းအားကို ခိုင်ခံ့စေပြီးနောက် ရှီအာ များအပေါ် ဖိနှိပ်မှု နှင့် ဖိအားပေးမှုမူဝါဒကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ အေမာမ်အလီ (အစ) အပေါ် အချစ်ထားသူများ၏ အမည်များကို (အလုပ်ရုံ)တရားရုံးမှ ဖယ်ရှားရန် ၊ ပြည်သူ့ ဘဏ္ဍာတိုက်မှ ၎င်းတို၏ လစာများကို ရပ်ဆိုင်းရန် နှင့် ၎င်းတိုဘ၏ သက်သေထွက်ဆိုချက်များ လက်မခံရန် မိမိအား အလုပ်ကျွေးပြုသူများထံ စာရေးခဲ့သည်။ ထိုအတူ မိုအာဝီယာသည် အေမာမ်အလီ(အစ)၏ ကောင်းသတင်း များကို ရေးသားပြုစုသော သူများအား ခြိန်းခြောက်လေသည်။ ထိုခြိမ်းခြောက်မှုသည် အေမာမ်အလီ(အစ)အား ကိုရိုင်းရှ် မျိုးနွယ်မှ အမျိုးသားတစ်ဦး ၊ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ)၏ ဆွဟာဘာများအနက်မှ တစ်ဦးနှင့် အဘူဇိုက်နက်ဘ် ဟူ၍ ဖော်ပြလောက်အောင် ဖြစ်သွားပေသည်။

အေမာမသ်၏ သက်သေအထောက်အထား

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ၎င်း၏ အကိုဖြစ်သူ အေမာမ်ဟစန်(အစ) ရှဟာဒသ် ဖြစ်ပြီးနောက် ဟီဂျရီ ၅၀ ရာစု၌ အေမာမသ် အရိုက်အရ။သို ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ ထိုနောက် ဟီဂျရီ ၆၁ ရာစု အစောပိုင်းကာလအထိ ရှီအာများ၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ရှီအာ အိုလမာ ပညာရှင်ကြီးများသည် ရှီအာ အေမာမ်များ၏ အေမာမသ် အရိုက်အရာဆိုင်ရာ ခြုံငုံ သက်သေအထောက်အထားများကို ဖော်ပြကြသည့်အပြင် အေမာမ် တစ်ဦးချင်းစီတိုင်း၏ အေမာမသ် အရိုက်အရာ အတွက် သီးခြား သက်သေအထောက်အထားများကိုပါ ဆင်ခြင်ပြု သက်သေထူကြလေသည်။ ရှီးခ်မိုဖီးဒ် သည် အိရှ်ရှာဒ် စာအုပ်၌ အေမာမ် ဟူစိန်း(အစ) ၏ အေမာမသ် အရိုက်အရာ နှင့် သက်ဆိုင်သည့် ဟဒီးစ်တော် အချိုကို ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာ တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ) မိန့်တော်မူသည်မှာ( اِبنای هذانِ امامان قاما او قَعَدا) ထိုသားနှစ်ဦး (အေမာမ်ဟစန် အစ နှင့် အေမာမ်ဟူစိန်း အစ) တိုသည် အေမာမ်များ ဖြစ်ကြသည် မည်မျှပင် ၎င်းတိုသည် ကေယာမ် တော်လှန်ရေး ပြုလုပ်သည် ဖြစ်စေ မပြုလုပ်သည် ဖြစ်စေကာမူ။ ထိုအတူ အေမာမ်အလီ(အစ) သည် မိမိ ရှဟာဒသ် ဖြစ်မည့်အချိန် အေမာမ်ဟစန်(အစ) ပြီးနောက် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အေမာမ်မသ် အား ထောက်ခံခဲ့သည်။ ထိုအပြင် အေမာမ်ဟစန်(အစ) သည်လည်း မိမိရှဟာဒသ် ဖြစ်မည့်အချိန် မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် ဟနဖီယဟ်ကို ၀စီယသ် သေတမ်းစာ မှာကြားခဲ့ရာ၌ ဟူစိန်း ဗင်န် အလီ(အစ) အား မိမိပြီးနောက် ဆက်ခံမည့် အေမာမ် ဖြစ်ကြောင်း မိတ်ဆိုသွားခဲ့သည်။ ရှီးခ်မိုဖီးဒ် သည် ဤဟဒီးစ်များကို ထောက်ထားခြင်းအားဖြင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အေမာမသ် သည် ပုံသေဖြစ်ပြီး အတိအကျဖြစ်သည် ဟု လက်ခံထားသည်။ ၎င်း၏ ပြောဆိုချက်အရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် သကီယာ ကို လိုက်နာခြင်း နှင့် အေမာမ်ဟစန်(အစ) ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ် ပဋိညာဉ်ကြောင့် မူဝီယာသေဆုံးချိန်အထိ လူအများကို မိမိဘက်သို မဖိတ်ခေါ်ခဲ့ပေ။သိုသော် မိုအာဝီယာ ဆုံးပြီးနောက် မိမိ၏ အမိန့်တော်များကို ထုတ်ဖော်ပြီး မိမိ၏ အရိုက်အရာ နှင့် ပတ်သက်ပြီး မသိသောသူများကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းပြောပြ‌ လေသည်။ ကျမ်းကိုးများ၌ လာရှိထားသည်မှာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မဒီနာ မှ မထွက်ခွာမီ ဟီဂျရီ ၆၀ ရာစုနှစ်၌ အချို ၀စီယသ် မှာတမ်စာများ နှင့် အေမာမသ် အရိုက်အရာ မှနုတ်ဆက်ခြင်းကို တမန်တော်မြတ်၏ ဇနီး အွမ်မေစလ်မဟ် အားလည်းကောင်း အချို့ ကိစ္စရပ်များကို မိမိရှဟာဒသ် မဖြစ်မီ မိုဟရမ်လ ဟီဂျရီ ၆၁ ရာစု၌ ၎င်း၏ သမီးကြီး ဖြစ်သူ ဖွာသွေမဟ် အားလည်းကောင်း ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတိုမှ တစ်ဆင့် အေမာမ်စဂျာဒ်(အစ) သို ပေးအပ်ပေမည်။

အေမာမ်ဟစန်(အစ) ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်အပေါ် သစ္စာစောင့်သိခြင်း

အေမာမ် ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မိုအာဝီယာ အုပ်ချုပ်စဉ် ကာလအတွင်း ၎င်း၏အစ်ကိုဖြစ်သူ နှင့် မိုအာဝီယာတို ပြုလုပ်ခဲ့ကြသော ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်ကို သစ္စာစောင့်သိခဲ့သည်။ အေမာမ် ဟိုစိုင်းန်(အစ)၏ ခေါင်းဆောင်မှုကိုလက်ခံရန် နှင့် ဗနီအွမ်မိုင်ယာမင်း များကိုဆန့်ကျင်ရန်အဆင်သင့်ဖြစ်ကြောင်း ကြေငြာခဲ့သော ရှီအာအချို၏စာအား တုံပြန်ရာတွင် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)ရေးသားခဲ့သည်မှာ (ယခုအချိန် ကျွန်ုပ်၏ အမြင်သည် ဤသို မဟုတ်‌ေပ။ မိုအာဝီယာ အသက်ရှင်နေချိန်ထိ ဤသို မလုပ်ဆောင်ပါနှင့်။ အသင်တို၏ အိမ်များတွင် ပုန်းအောင်း နေပြီး အသင် တိုအား မကောင်း ထင်မြင်စေသော အရာများမှ ရှောင်ကြဉ်ပါ။ အကယ်၍ မိာအာဝီယာ ဆုံးသွားပြီး ကျွန်ုပ် အသက်ရှင်နေပါက ကျွန်ုပ်၏ အမြင်ကို ‌‌ေရးသားပါမည်။ )

မိုအာဝီယာ ၏ လုပ်ရပ်ကို ဆန့်ကျင်ခြင်း

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မိုအာဝီယာ အုပ်ချုပ်သည့် ခေတ်ကာလ၌ ၎င်းနှင့် ဆန့်ကျင်သော လုပ်ရပ်မျိုးကို မလုပ်ဆောင်ခဲ့ပေ သိုသော် ရစူလေ ဂျအ်ဖရီယာန်း၏ ပြောဆိုချက်အရ သမိုင်း သုတေသီ ၊ အေမာန်ဟူစိန်း (အစ) နှင့် မိုအာဝီယာ အကြား ဆက်ဆံရေး နှင့် ၎င်းတို နှစ်ဦးအကြား ပြောဆိုခဲ့‌ေသာ စကားများ ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် နိုင်ငံရေးဗျူဟာအရ မိုအာဝီယာ၏ တရားစီရင် ဆုံးဖြတ်မှုကို လက်မခံကြောင်း ဖော်ပြပေးနေသည်။ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ (အစ) နှင့် မိုအာဝီယာ အကြား ဖလှယ်ထားသော စာများစွာ ဥပမာ သမိုင်းဆိုင်ရာ ကျမ်းကိုးများမှ ဖော်ပြထားသည်မှာ မိုအာဝီယာသည် ခလီဖွာ သုံးဦး ကဲဘသို အပြင်ပိုင်း၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား ရိုသေလေးစား ပြီး ၎င်းအား ကြီးမြတ်သူ ဟု သတ်မှတ်ထားလေသည်။ ၎င်းအား အလုပ်ကျွေးပြုသူများကို တမန်တော်မြတ်(ဆွ) ၏ သားတော်နှင့် မဆန့်ကျင်ပါနှင့်။ ၎င်းအား မရိုမသေဆက်ဆံခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပါလေ ဟု အမိန့်ပေးပြောဆိုထားသည်။

မိုအာဝီယာသည် မိမိ၏ သားဖြစ်သူ ယဇီးဒ်အား သေတမ်းသာ မှားကြား၌လည်း အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အရိုက်အရာ အပေါ် ထောက်ခံခဲ့ပြီး အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် လူများအတွက် အချစ်ခင်ရဆုံးလူသား ဖြစ်သည်ဟု လက်ခံထားလေသည်။ ထိုအပြင် ဟူစိန်း‌အပေါ် အနိုင်ယူခဲ့လျှင် ခွင့်လွှတ်ရန်လည်း မိန့်ဆိုခဲ့သည် အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ကြီးမားအမှန်တရား ရှိသူ ဖြစ်သောကြော င့် ဖြစ်သည်။

အေမာမ်အလီ(အစ) နောက်လိုက်သားများအား သတ်ဖြတ်မှုကြောင့် ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ခြင်း မိုအာဝီယာသည် ဟဂျရ် ဗင်န် အဒီ ၊ အွမ်ရို ဗင်န် ဟမက္က် ခဇာအီး နှင့် အဘ်ဒွလ္လာဟ် ဗင်န် ယဟ်ယာ ဟဇ်ွရမီ ကဲ့သိုသော် နောက်လိုက်သားများကို သတ်ဖြတ် ခဲ့သည့်အတွက် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ယင်းလပ်ရပ်အား ပြင်းထန်စွာ ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ များစွာသော ကျမ်းကိုးများ၏ အထောက်အထားအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မိုအာဝီယာထံ စာရေးခဲဘပြီး အေမာမ်အလီ(အစ) နောက်လိုက်သားများကို သတ်ဖြတ်ခြင်းမှ တားမြစ်ခဲ့သည်။ ထိုအပြင် မိုအာ ဝီယာ၏ ဆိုးရွားသော လုပ်ရပ်အချိုကို ဖော်ပြပြီး ၎င်းအား ရှုချကာ ဤသို မိန့်ဆိုခဲ့သည်မှာ ( ကျွန်ုပ်သည် ကျွန်ုပ်အတွက် နှင့် ကျွန်ုပ်၏ သာသနာအတွက် အသင့်နှင် ဂျီဟာဒ် ပြုလုပ်ရမည့် အရာလောက် မည်သည့်အရာကိုမှ ကြီးမားသည်ဟု အထင်ပေ။) ဤစာ၏ နောက်ဆက်တွဲ၌ လာရှိထားသည်မှာ ( ကျွန်ုပ်သည် ဤအွမ္မသ်အပေါ် အသင် စိုးမိုးအုပ်ချုပ်မှုလောက် ကြီးမားသော ပြဿနာအား ရှာ‌မတွေ့ခဲ့ပေ။ ) ထိုအတူ ကောက်နုတ်ဖော်ပြထားသည်မှာ မိုအာဝီယာသည် ဟဂ်ျ ကာလ၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် တွေ့ဆုံသောအခါ အေမာမ်အား (ငါတို ဟိုဂျိုရ် နှင့် သယ၏ အဆွဟာဘ် များ ၊ အသင့်အဖေ၏ ရှီအာ နောက်လိုက်သားများအား ဘာလုပ်ခဲ့သလဲဆိုတာကို ကြားပါသလား?) ဟု ပြောလေသည်။ ထိုအခါအေမာမ် သည် ( ဘာလုပ်ခဲဘသနည်း?) ဟု မိန့်ဆိုလေရာ မိုအာဝီယာ ဖြေကြားသည်မှာ ( ၎င်းတိုအား သတ်ခဲ့သည်။ ကဖန် ပြုလုပ်ပေးခဲ့သည်၊ ၎င်းတိုအတွက် နမာဇေ မိုင်ယင် ဖတ်ပေးခဲ့သည်၊ ၎င်းတိုအား ဒဖန်မြေမြုပ်ပေးခဲ့သည်) ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) မိန့်ကြားသည်မှာ ( သိုသော် အကယ်၍ ကျွန်ုပ်တိုသည် အသင့်၏ နောက်လိုက်သားများကို သတ်ခဲ့မည် ဆိုပါက ၎င်းတိုအား ကဖန် လုပ်ပေးမည် မဟုတ်၊ ၎င်းတိုအတွက် နမာဇေ မိုင်ယသ် ဖတ်ပေးမည် မဟုတ်၊ ၎င်းတိုအား ဒဖန် မြေမြုပ်ပေးမည် မဟုတ်ပေ) ။

ယဇီးဒ်၏ အိမ်ရှေ့မင်းအရိုက်အရာ အပေါ် ရှုတ်ချခြင်း မိုအာ၀ီယာသည် ဟီဂျရီ ၅၄ ခုနှစ်၌ ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက်ပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များ (မည်သူ့ကိုမျှ အိမ်ရှေ့မင်းနှင့် မိမိကိုယ်စားလှယ်ဆက်ခံမည့်သူ အဖြစ် မခံအပ်ရပေ) ဟူသောအချက်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး လူများကို ယဇီးဒ်သည် မိမိ၏ ကိုယ်စားလှယ်ဆက်ခံမည်ဘသူ အဖြစ် ဘိုင်အသ် သစ္စာခံရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟယစိန်း(အစ) သည် ယဇီးအား ဘိုင်အသ်သစ္စာခံခြင်းမှ ရှောင်ရှားခဲ့ခြင်းသည် ၎င်း၏ ကိုယ်ကျင့်တရားများ အနက်မှ တစ်ခု ဖြစ်သည်။ မိုအာဝီယာ သည် ယဇီးဒ် ၏ အိမ်ရှေ့မင်း အရိုက်အရာအတွက် မဒီနာ ၏ အကြီးအကဲများ၏ အမြင်ကိုရယူရန် မဒီနာမြိုသို သွားရောက်ခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မိုအာဝီယာ၊ အိဗ်နုအဗ္ဗ့ာစ် ၊ နန်းတွင်းသူအချိုနှင့် အမဝီမင်းများ အစည်းအဝေးပွဲသို တက်ရောက်ခဲ့ပြီး မိုအာဝီယာအား ရှုတ်ချခဲ့သည်။ ထိုနောက် ယဇီးဒ်၏ အကျင့်စာရိတ္တ ကိုဖော်ညွှန်းကာ မိုအာဝီယာအား ၎င်း၏ ကိုယ်စားလှယ်ဆက်ခံမည့်သူ ခံအပ်ခြင်းမှ ရပ်ဆိုင်းစေခဲ့သည်။ ထိုအပြင် မိမိ၏ ရပိုင်ခွင့် ဟက္က် အမှန်တရားကို ထောက်ပြခြင်းအားဖြင့် ယဇီးဒ် နှင့် ဘိုင်အသ်သစ္စာခံစေသည့်မိာအာ၀ီယာ၏ မှားယွင်းသော အထောက်အထားများကို ဖော်ပြမိန့်ဆိုခဲ့သည်။ ထိုအတူ အခြားပြည်သူအများစု တက်ရောက်သေ။ အစည်းအဝေးပွဲ၌လည်း အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ယဇီးဒ် နှင့်ပတ်သက်ပြီး ပြောခဲ့သော မိုအာဝီယာ ၏ ဆိုစကားများကို ရှုတ်ချကာ မိမိကိုယ်ကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေး နှင့် မိသားစုအရေး အရပါ ခေလာဖသ် အရိုက်အရာအတွက် ထိုက်တန်သူဖြစ်သည်ဟု သတ်မှတ်ထားပြီး ယဇီးဒ်အား အရက်သမား ၊ စိတ်အလိုလိုက် စိတ်ကစားသူ ဟူ၍ ဖော်ညွှန်းမိန့်ဆိုခဲ့သည်။ မေနာ ၌ ဟောကြားသည့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) မိန့်ခွန်းများ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ဟီဂျရီ၅၈ ခုနှစ် ၊ မိုအာဝီယာ မဆုံးမီ ၂နှစ်အလို ၊ မေနာ ၌ ရှုတ်ချသေ မိတ့်ခွန်း တစ်ခုအား မိန့်ဆိုခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ရှီအာများအပေါ် မိုအာ၀ီယာ၏ ဖိအားများသည် အထွတ်အထိပ်သို ရောက်ရှိ နေသည့်အချိန် ဖြစ်သည်။ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ (အစ) သည် ဤမိန့်ခွန်း၌ အမီးရွလ်မိုအ်မေနီး ၊ အဲဟ်လေဘိုင်းသ် တို ၏ ကောင်းချီးများ ကိုယ်ကျင့်တရားများကို ရေတွက်ပြောဆိုကာ မကောင်းရာကို တားမြစ် ကောင်းရာကို ညွှန်ပြကာ အိစ်လာမ် သာသနာ၌ ပြဌာန်းထားသည့် ထိုတာ၀န်ရပ်ကို တိုက်တွန်း ထောက်ခံကာ အိုလမာ ပညာရှင်များ အနေဖြင့် မတရားညှင်းပန်းနှိပ်ဆက်နေသူ အပေါ် တော်လှန်ရေး ပုန်ကန်မှု ပြုလုပ်ရန် နှင့် မတရားပြောဆိုနေသော သူများ၏ ရှေ့မှောက်၌ ထိုအိုလမာပညာရှင်များ နုတ်ဆိတ်နေခြင်း၏ ဆိုးကျိုးများကို ထောက်ပြခဲ့သည်။

ယဇီးဒ် ၏ ခေလာဖသ် အပေါ် တုံပြန်ခြင်း

မိုအာ၀ီယာ ဆုံးသွားပြီး ဟီဂျရီ၆၀ ခုနှစ် ရဂျက်ဘ်လ ၁၅ ရက်နေ့၌ ယဇီးဒ် နန်းတက်ခဲ့သည်။ ထိုအခါ ယဇီးဒ်သည် မိမိ၏ အိမ်ရှေ့မင်းအရိုက်အရာကို လက်မခံကြသော လူကြီးမင်းများ ဥပမာ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) အား အတင်းအကျပ် ဘိုင်အသ် သစ္စာခံစေခဲ့သည်။ သိုေသာ် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန် (အစ) သည် ဘိုင်အသ် သစ္စာခံခြင်းမှ ရှောင်ရှားခဲ့သည်။ ထိုနောက် မိသားစု ၊ နောက်သားများ နှင့်အတူ ရက်ဂျဘ်လ ၂၈ ရက်နေ့၌ မဒီနာမှ ထွက်ခွာပြီး အက္ကာသို သွားရောက်ခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မက္ကာ၌ ထိုမြိုသားများ နှင့် အွမ်ရာ ပြုလုပ်သူများ ၏ ကြိုဆိုမှုကို ခံခဲ့ရသည်။ လေးလကျော် ( ရှာအ်ဘာန်လ ၃ ရက်နေ့မှ ဇီလ်ဟဂ်ျလ ၈ ရက်နေ့အထိ) မက္ကာမြို၌ နေထိုင်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန် ကူဖွာမြိုသား ရှီအာများသည် မိမိတို၏ တတိယမြောက်အေမာမ် သည် ယဇီးဒ်နှင့် ဘိုင်အသ်သစ္စာခံခြင်း မလုပ်သည့်အကြောင်းကို သတင်းရှိသွားပြီးနောက် ကူဖွာမြိုသို လာရန် ၎င်းထံ စာများ ရေးသားပိုဆောင်ခဲ့ကြသည်။ ဟူစိန်း ဗင်န် အလီ (အစ)သည် ကူဖွာမြိုသားများ၏ စာနာမှုနှင့် ဖိတ်ကြားချက်၏ လေးနက်မှုကို ပိုမိုယုံကြည်စိတ်ချ သေချာမှု ရှိစေရန်အတွက် မွတ်စ်လင်မ် ဗင်န် အကီးလ် အား ကူဖွာသို စေလွှတ်ခဲ့ပြီး မိမိအား ၎င်းတို၏ အခြေအနေမှ သတင်းပေးစေခဲ့သည်။ မွတ်စ်လင်မ် သည် ကူဖွာမြိုသားများ လိုက်လှဲစွာကြိုဆိုမှု နှင့် ပြည်သူများ၏ ဘိုင်အသ်ပြုလုပ်မှုတိုကို တွေ့မြင်ရပြီးနောက် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား ကူဖွာသို လာရန် သတင်းပေး ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။ ထိုနောက် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မိမိ၏ အိမ်သူအိမ်သားများ ၊ နောက်လိုက်သားများ နှင့်အတူ မက္ကာမြို မှ ကူဖွာမြို သို ခရီးနှင်ခဲ့သည်။ အချိုဖော်ပြချက်များ၌ လာရှိထားသည်မှာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မက္ကာတွင် မိမိ့ကို သတ်ရန် ကြံစည်မှုကို သတိပြုမိခဲ့သည်။ ထိုကြောင့် မက္ကာ၏ ဂုဏ်သိက္ခာ ကို ထိန်းသိမ်းသည့် အနေဖြင့် ထိုမြိုမှ ထွက်ခွာပြီး အဲရာက်မြိုသို သွားရောက်ခဲ့သည်။

ကရ်ဘလာ ဖြစ်စဉ်

ကရ်ဘလာ ဖြစ်စဉ်သည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် ၎င်း၏ နောက်လိုက်သားများအား ရှဟာဒသ်ဖြစ်စေခဲ့သော အဖြစ်အပျက် ဖြစ်သည်။ ယင်းသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အတ္ထုပတ္တိ မှ အရေးကြီးဆုံးသော အခန်းဂဏ္ဌ၌ ဖြစ်သည်။ အချိုတင်သွင်းချက်များအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ကူဖွာမြိုသို မထွက်ခွာမီ မိမိရှဟာဒသ် ဖြစ်မည်ကို ကြိုတင်သိရှိထား ပေသည်။ ထိုကရ်ဘလာ အဖြစ်အပျက်သည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အနေဖြင့် ယဇီးဒ် အား ဘိုင်အသ် သစ္စာခံရန် ငြင်းဆိုပြီးနောက် ဖြစ်ပျက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ကူဖွာမြိုသားများ ၏ ဖိတ်ကြားချက်အရ မိမိ၏ မိသားစုနှင့် အပေါင်းအဖော်များနှင့်အတူ ထိုမြိုသိုပြောင်းရွှေ့ခဲ့သော အေမာမ် ဟိုစိုင်းန် (အစ) သည် ဇူဟစမ် ဟုခေါ်သော နေရာတွင် ဟိာရ် ဗင်န် ယဇီးဒ် ရေယာဟီး ၏ လက်အောက်ရှိသော စစ်တပ်နှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ ထိုနောက် မိမိ၏ လမ်းကြောင်းကို မဖြစ်မနေ ပြောင်းလဲခဲ့ရသည်။ များစွာသော ကျမ်းကိုးများ၏ ဖော်ပြချက်အရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် ၎င်း၏ အပေါင်းအဖာများသည် မိုဟရမ်လ နှစ်ရက်နေ့၌ ကရ်ဘလာသို ရောက်ရှိခဲ့ကြသည်။ နောက်တစ်နေ့၌ အွမ္မ် ဗင်န် စအ်ဒ် ဦးဆောင်ကွပ်ကဲ သော ကူဖွာ မှလူ လေးထောင် ရှိသောစစ်တပ်သည် ကရ်ဘလာ သိုဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ သမိုင်းတင်သွင်းချက်များအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် အွမ္မရ်စအဒ် တိုအကြား ညှိနှိင်းမှုများစွာ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သိုသော် အီဗ်နေဇေယာဒ် သည် ယဇီးဒ် ကို ဘိုင်အသ် သစ္စာခံရမည် သိုမဟုတ် စစ်ဖြစ်ရမည် မှအပ အခြားနည်းလမ်းကို လုပ်ဆောင်ခွင့် မပေးခဲ့ပေ။ မိာဟရမ်လ ကိုးရက်နေ့ ညနေခင်း၌ အွမ္မရ်စအ်ဒ်၏ တပ်သားများသည် စစ်ပွဲ ပြုလုပ်ရန် အဆင်သင့် ဖြစ်နေကြသည်။ သိုသော် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ထိုညအား အရှင်မြတ်ထံ ဆုတောင်းပတနာ ပြုလုပ်ရန် အချိန်တောင်းခဲ့သည်။ အာရှုရာည ၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် မိမိ၏ နောက်လိုက်သားများအတွက် မိန့်ခွန်းပြောဆိုပြီး ၎င်းတိုထံမှ ဘိုင်အသ် သစ္စာခံမှုကို ရုပ်သိမ်းခဲ့သည်။ ထိုနောက် ထွက်ခွာသွရန်အတွက်လည်း အခွင့်ပေးခဲ့သည်။ သိုသော် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ နောက်လိုက်သားများသည် အေမာမ်အပေါ် သစ္စာတရား ထားရှိရန် နှင့် အေမာမ်ဘက်မှ မားမားမတ်မတ် ရပ်တည်ဖိုရန် အင်တိုက်အားတိုက် ထောက်ခံခဲ့ကြသည်။ အာရှုရာနေ့ မနက်ပိုင်း၌ စစ်ပွဲ စတင်ခဲ့ပြီး နေ့ခင်းအချိန်အထိ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ နောက်လိုက်သားများစွာ ရှဟီးဒ် ဖြစ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲဖြစ်နေစဉ်၌ ဟိုရ် ဗင်န် ယဇီးဒ် သည် ကူဖွာ ကူဖွာစစ်တပ်ဘက်မှ ေအမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ဘက်သို ကူးပြောင်းလာခဲ့သည်။ နောက်လိုက်သားများ ရှဟီးဒ် ဖြစ်သွားပြီးနောက် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အိမ်သူအိမ်သားများသည် အလှည့်ကြ စစ်ကွင်းပြင်ဘက်သိုသွားကာ စစ်တိာက်ထွက်ကြပြီး ၎င်းတိုအနက်မှ ပထမဦးဆုံး စစ်ထွက်တိုက်သူမှာ အလီအက္ကဘရ် ဖြစ်သည်။ ၎င်းတိုသည်လည်း တစ်ဦးပြီးတစ်ဦး ရှဟာဒသ် ဖြစ်သွားခဲ့ကြသည်။ ထိုနောက် အေမာမ် ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) ကိုယ်တိုင် စစ်ကွင်းပြင်ဘက်သို သွားခဲ့ပြီး မိုဟရမ်လ ဆယ်ရက် အာရှုရာနေ့ အဆွရ် ညနေပိုင်းအချိန် ၌ ရှဟာဒသ် ဖြစ်သွားခဲ့သည်။ ရှင်မ်ရေ ဇီလ်ဂျောင်ရှာန် ဖော်ပြချက်တစ်ခုအရ စနာန် ဗင်န် အနက်စ် သည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ဦးခေါင်းတော်ကို ဖြတ်ခဲ့လေသည်။ အေမာမ် ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) ၏ ဦးခေါင်းတော်သည် ထိုနေ့၌ပင် အီဗ်နုလ်ဇေယားဒ် ထံသို ပိုဆောင်ခြင်း ခံခဲဘရသည်။ အွမ္မရ်စအ်ဒ် သည် အီဗ်နေ ဇေယာဒ် ၏အမိန့်ကိုဆောင်ရွက်ရာတွင် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ခန္ဓာကိုယ်အား မြင်းများစွာဖြင့် တိုက်ခိုက်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ ထိုကြောင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အရိုးများ ကျိုးေကြသွားစခဲ့သည့်။ ကျန်ရှိသော အမျိုးသမီးများ ၊ ကလေးငယ်များ နှင့် နေမကောင်းဖြစ်နေသော အေမာမ်စဂျာဒ်(အစ) တိုအား ထိုနေ့၌ ပင် သုံပန်းအဖြစ် ခေါ်ဆောင်သွားခဲ့ကြပြီး ကူဖွာ ထိုနောက် ရှာမ် သို ပိုဆောင်ခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟူစိန်း (အစ) ၏ ရုပ်ကလပ်တော် နှင့် ၎င်း၏ နောက်လိုက်သား ၇၂ ဦးတို၏ ရုပ်ကလပ်တော်များ သည် မိုဟရမ်လ ၁၁ ရက် သိုမဟုတ် မိုဟရမ်လ ၁၃ ရက်နေ့၌ ဗနီအစဒ် မျိုးနွယ်မှ အုပ်စုတစ်စု၊ ဖော်ပြချက်အရ ထိုအချိန်အေမာမ်စဂျာဒ်(အစ) ပါရှိနေပြီး ထိုနေရာ (၎င်းတိုရှဟီးဒ်ဖြစ်ခဲ့သည့်နေရာ) ၌ပင် မြေမြုပ်ပေးခဲ့ကြသည်။

အမြင်အယူအဆ အမျိုးမျိုး နှင့် သတင်းအချက်အလက်များ

မဒီနာ မှ မက္ကာ သို ထွက်ခွာခဲ့သည့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ လှုပ်ရှားမှုနှင့် ထိုမှ ကူဖွာ နှင့် ကရ်ဘလာ ရှိ အွမ္မရ်စအ်ဒ် ၏ တပ်သားများနှင့် စစ်ပွဲဖြစ်ရခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ မတူညီသောအမြင် အယူအဆများရှိသည်။ အာရှုရာ သုတေသီ ဖြစ်သူ မိာဟမ္မဒ် အိစ်ဖန်ဒီယာန်း ၏အဆိုအရ အကျော်ကြားဆုံးသော အမြင်မှာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ကေယာမ် တော်လှန်ပုန်ကန်မှု ပြုခြင်း နှင့် ရှဟာဒသ် ဖြစ်လိုခြင်း၏ ရည်ရွယ်ချက် ပင်ဖြစ်ပေသည် ဟုလာရှိထားသည်။ ဤအယူအဆသည် များစွာသော ပုဂ္ဂိုလ်များ လက်ခံသည့် အမြင်ဖြစ်သည်။ ဥပမာ လွသ်ဖွလ္လာဟ်ဆွာဖီ ၊ မွရ်သဇွာ မိုသွဟ်ဟရီ၊ ဆိုင်ယိဒ် မိုဟ်စင်န် အမီးန် နှင့် အလီ ရှရီအသီ တိုဖြစ်ကြသည်။ အခြားသော အမြင်တစ်ခုအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် အာပ်ချုပ်မှုရလိုသော်ကြောင့် တော်လှန်ပုန်ကန်မှု ပြုလုပ်ခဲ့သည် ဟုဖော်ပြထားသည်။ ဆုံးပါးသွားသူများ အနက်မှ ဆိုင်ယိဒ်မွရ်သဇွာ နှင့် လက်ရှိရှိနေသူများ အနက်မှ ဆွာလေဟီ နဂျဖ် အာဘာဒ် တိုသည် ရှဟီးဒ် ဂျာဝီးဒ် ဟူသော စာအုပ်၌ ဤအယူအဆ လာရှိထားသည်။ ဆွိဟ်သီ စရ်ဒ်ရူဒီ ပြောဆိုချက်အရ ရှီးခ်မိာဖီးဒ် ၊ ရှီးခ်သူစီး ၊ ဆိုင်ယိဒ် ဗင်န် သွာဝူးစ် နှင့် အလ္လာမဟ် မဂ်ျလေစီ တိုသည် ထိုအယူအဆ ကို ငြင်းပယ်ထားကြပေ။ ထိုအတူ အချိုသူများ ရှီးခ်အလီဖနာဟ်အီရှ်သေဟ ရ်ဒီ သည်လည်း ရှီအာများ၏ တတိယမြောက်အေမာမ်၏ ထွက်ခွာလှုပ်ရှားရသည့် အကြောင်းအရင်းကို တော်လှန်ပုန်ကန်မှု နှင့် စစ်တိုက် လိုသော ရည်ရွယ်ချက်ကြောင့် မဟာတ်ဘဲ သီးသန့် အသက် ကာကွယ်ဖိုရန်အတွက် ဖြစ်သည်ဟု လက်ခံထားသည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ တော်လှန်ရေးကေယာမ် သည် များစွာသော အုပ်စုများကို နိုးကြားစေခဲ့သည်။ ထိုနောက် ၎င်း ရှဟီးဒ် ဖြစ်ပြီးပြီးချင်း၌ပင် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်သည့်အထိ တော်လှန်ရေးပြုလုပ်မှုများ နှင့် ဆန္ဒပြမှုများစတင်ခဲ့သည်။ ယငတိုအနက်မှ ပထမဆုံး ပုန်ကန်မှုမှာ အဘ်ဒွလ္လာဟ် ဗင်န် အဖီးဖ် နှင့် အိဗ်နေဇေယားဒ်တို ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံခြင်း ဖြစ်သည်။ သဝါဘီးန်တော်လှန်ရေး ၊ မိုခ်သားရ်တော်လှန်ရေး ၊ ဇိုင်ဒ် ဗင်န် အလီ ၏တော်လှန်ရေး ၊ ယဟ်ယား ဗင်န် ဇိုင်၏ တော်လှန်ရေး တိုဘသည် အထပ်ပါ ဖော်ပြခဲဘသည့် တော်လှန်ရေး အနက်မှ ဖြစ်သည်။ ထိုအတူ စီယာဟ် ဂျာမ်ဂါးန် တော်လှန်ရေး ၌ အဘူမွတ်စ်လင်မ် ခိာရာစာတီ သည် အမဝီမင်းများအပေါ် یا لثارات الحسین ယာလိစာရသလ်ဟူစိန်း ဟူသော ကြွေးကြော်မှုဖြင့် တော်လှန်ပုန်ကန်မှု ပြုလုပ်ခြင်းသည်လည်း အထက်ပါ တော်လှန်ရေးများ အနက်မှ ဖြစ်ပြီး ဤတော်လှန်ရေးသည် အမဝီ မင်းများကို ရပ်တန့်သွားစေခဲ့သည်။ အီရန်၏ အစ္စလာမ္မစ်တော်လှန်ရေးသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ တော်လှန်ရေးမှ လှုဆော်မှုပေးခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး အေမာမ်ခိုမေနီ(ရဟ) ၏အဆိုအရ (အကယ်၍ ဤစုဝေးမှုတရားဒေသနာ ၊ အဇာဒါရီ နှင့် လူအုပ်စြလိုက် ၀မ်းနည်းငိုကြွေးမြည်တမ်းခြင်းများ မရှိပါက ကျွန်ုပ်တို နိုင်ငံသည် အောက်မြင်မီု ရရှိမည် မဟုတ်ပေ။ လူတိုင်း အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ဆိုင်းဘုတ်အောက်တွင် တော်လှန် ပုန်ကန်ခဲ့ကြသည်။ အများသူငှာ ယဉ်ကျေးမှုနယ်ပယ် ၌ မွတ်စ်လင်မ်များ နှင့် အခြားဘာသာတရားများ၏ နောက်လိုက်များပင်လျှင် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား စွန့်လွှတ်အနစ်နာခံမှု၊ မတရားမှုအား လက်မခံမှု ၊ လွတ်လပ်မှုအား လိုလားမှု၊ တန်ဖိုးရှိသည့်အရာများကို ကာကွယ်မှု နှင့် အမှန်တရားလိုလားမှု တို၏ စံပြပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်သည်ဟု လက်ခံထားကြသည်။

ဂုဏ်ပုဒ်များ နှင့် ထူးခြားမှုများ

အပြင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်ပုဒ်များ များစွာသော ဟဒီးစ် ၊ သမိုင်း နှင့် ရိဂျာလ် ကျမ်းကိုးများ၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် တမန်တော်မြတ် (ဆွ) နှင့် ဆင်တူကြောင်း ပြောဆိုမှု ရှိခဲ့သည်။ ထိုအပြင် ရေဝါယသ် တစ်ခု၌ တမန်တော်မြတ် (ဆွ) နှင့် ဆင်တူဆုံးရှိသော ပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။ ၎င်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး ပြောထားသည်မှာ တစ်ခါတစ်ရံ၌ သားမွေးဝတ်စုံ သိုမဟုတ် သားမွေး အမာမာ ခေါင်းပေါင်းကို ၀တ်ဆင်ထားတက်သည်။ ထိုမောက် မိမိ၏ ဆံပင် နှင့် မုတ်ဆိတ်များကို ဒါန်းဆိုးလေသည်။

سید شباب

တမန်တော်မြတ် (ဆွ) ထံမှ လာရှိထားသည့် မိန့်ဆိုချက်များ ရေဝါယသ် အမျိုးမျိုး၌ တမန်တော်မြတ် (ဆွ) ထံမှ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ဂုဏ်ပုဒ်များကို ဤသို ကောက်နုတ်ထားငည်မှာ - ဟစန် နှင့် ဟိုစိုင်းန် သည် ဂျန္နသ် သုခဘုံ ဦးယျာဉ်၏ လုလင်ပျိုများ၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည်။ အရ်ရှ် ပုလ္လင်တော်၏ ညာဘက်၌ ရေးသားထားသည်မှာ ဟူစိန်းသည် လမ်းညွှန်မှု၏ မီးအိမ် ဖြစ်ပြီး ကယ်တင်ရာ သဘ်ောလည်း ဖြစ်သည်။ ဟိုစိုင်းန် သည် ကျွန်ုပ် ထံမှ ဖြစ်ပြီး ကျွန်ုပ်သည် ဟိုစိုင်းန် ထံမှ ဖြစ်သည်။ မည်သူမဆို ဟစန် နှင့် ဟိုစိုင်းန် နှစ်ဦးကို အချစ်ထားပါက ကျွန်ုပ်အား အချစ်ထား သကဲ့သို ဖြစ်ပြီး မည်သယမဆို ၎င်းတို နှစ်ဦးအား ရန်ပြုသူ ဖြစ်ပါက ကျွန်ုပ်ကို ရန်ပြုသကဲ့သိုဘပင် ဖြစ်သည်။

ရှဟာဒသ် ဖြစ်မည်ကို ကြိုတင်ပြောကြားခြင်း များစွာသော ရေဝါယသ်များသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ရှဟာဒသ် ဖြစ်မည်ကို ကြိုတင်ပြောကြားခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး လာရှိထားသည်။ ဥပမာ ဟဒီးစေ လောင်ဟ် ၌ တမန်တော်မြတ်(ဆွ) ထံမှ ကောက်နုတ်ထားသည်မှာ အရှင်မြတ်သည် ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား ရှဟာဒသ်ဖြစ်မည် ဆိုကြောင်းကို ပြောကြားခဲ့ပြီး ၎င်းအား ရှဟီးဒ် ဖြစ်သူများအားလုံးထက် ပိုမိုသာလွန်သော ရှဟီးဒ် ဟူ၍ သတ်မှတ်ထားသည်။ ။ မဂ်ျလေစီသည် ဇေဟာရွလ်အန်ဝါရ် အတွဲ၄၄ အခန်း၃၀ ၌ ရေဝါယသ်တစ်ခု ကောက်နုတ်ထားသည်မှာ အရှင်မြတ်သည် ေအမာမ်ဟူစိန်း၏ ရှဟာဒသ် နှင့်ပတ်သက်ပြီး အချိုသော တမန်တော်များ ဥပမာ အာဒမ် ၊ နှုဟ် ၊ အီဗ်ရာဟီးမ် ၊ ဇကရီယား နှင့် မိုဟမ္မဒ်(ဆွ) တိုအား သတင်းပေးခဲ့လေသည်။ ထိုအတူ ဖော်ပြထားသည်မှာ အမီးရွလ်မိုအ်မေနီးန်(အစ) သည် ဆွဖီးန် စစ်ပွဲမှအပြန် ကရ်ဘလာသို ရောက်သည့်အခါ နေရာတစ်နေရာကို လက်ညိုးဖြင့် ညွှန်ပြကာ ဤနေရာသည် ၎င်းတို၏ သွေးများ စီးဆင်းမည့်နေရာ ဖြစ်သည် ဟု မိန့်ဆိုခဲ့သည်။ အမာလီစာအုပ်၌ ရှီးခ်စူဒူးက်၏ ဖော်ပြချက်အရ အေမာမ်အလီ(အစ) သည် ကရ်ဘလာမြေကြီးအနည်းငယ်ကို ယူပြီး ရှုရှိက်ကာ အံဩသင့်ပေစွ အသင့်ထံမှ အချို အုပ်စုများသည် စာရင်းဇယားမရှိဘဲ ဂျန္နသ်သုခဘုံ သို ၀င်ရောက်ကြရပေမည်။

ကေရာမသ် များ မိုအ်ဂျေဇာများ အချို သော ရေဝါယသ်များတွင် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အတွက် ထူးခြားသော ဂုဏ်အင်္ဂါရပ်များကို ဖော်ပြထားလေသည် ဥပမာ တမန်တော်မြတ်(ဆွ)၏ လက်ချောင်းမှ နိုကို အံ့ဖွယ်နည်းဖြင့် သောက်သုံးခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုအပညင် အတောင်ပံပျက်နေသော ကောင်းကင်တမန်တစ်ပါး ဖြစ်သူ ဖီသ်ွရိုစ် သည်အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အကြောင်းခံဖြင့် လွတ်မြောက်သွားခဲ့သည်။ ထိုနောက်ပိာင်းမှစပြီး အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား ဇေယ ရသ် ပြုလုပ်သူမျကို စလာမ်ပို့သည့် တာ၀န်အား ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ထိုအတူ ရေဝါယသ်၌ လာရှိထားသည်မှာ အရှင်မြတ်သည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ မြေကြီးဖြင့် ရှဖွာ ရရှိခြင်း ၊ ၎င်း၏ ကဗရ်အနား၌ တောင်းဆုပတ္တနာများ ပြည့်၀ခြင်း ကို သတ်မှတ်ပေးထားသည်။ ခဆွာအိဆွလ် ဟူစိန်းနီယဟ် စာအုပ်၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အတွက် အထူးဂုဏ်အင်္ဂါရပ် ၃၀၀ ကျော်ကို ဖော်ပြထားပါသည်။

ကိုယ်ကျင့်တရားပိုင်းဆိုင်ရာ ထူးခြားမှုများ

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ဆင်းရဲသားများနှင့် အတူ ထိုင်ကာ ၎င်းတို၏ ဒအ်၀သ် ဖိတ်ခေါ်ချက်ကို လက်ခံပြီး ၎င်းတိုနှင့်အတူ စားသောက်လေသည်။ ထိုအပြင် ၎င်းတိုအား မိမိ့အိမ်သို ဖိတ်ခေါ်ကာ အိမ်၌ရှိသောအရာကို တားဆီးပိတ်ပင်ခြင်းမျိုးမပြုလုပ်ပေ။ တစ်နေ့၌ ဆင်း ရဲသားတစ်ဦးသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နမာဇ်ဖတ်နေသည့် ၎င်းထံမှ အကူအညီ တောင်းခံလေသည်။ ထိုအခါ အေမာမ်သည် နမာဇ်ကို အလျင်အမြန်ဖတ်ကာ မိမိ၌ ရှိသည့်အရာကို ထိုဆင်းရဲသားအား ပေးကမ်းခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ကျေးကျွန်များ နဇင့် အိမ်အကူများကို မိမိ၏ အရှေ့၌ လွတ်လပ်စွာ နေထိုင်ပြုမူစေခဲ့သည်။ ထိုနောက် ဖော်ပြထားသည်မှာ မိာအာဝီယာသည် ကျေးကျွန်မတစ်ဦးကို ဥစ္စာပစ္စည်း အ၀တ်အစား များဖြင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အတွက် လက်ဆောင်အဖြစ် ပိုပေးခဲ့သည်။ ထိုအခါ အေမာမ်သည် ကုရ်အာန်ကျမ်းတော်မြတ်မှ အာယသ်အချိုကို ရွတ်ဆိုကာ လောက ပျက်သုဉ်းမှုနှင့် လူသားများ သေဆုံးခြင်းအကြောင်း ကဗျာတစ်ပုဒ် ရေးဖွဲပြီး မိုအာဝီယာ ပေးခဲ့သော ကျွန်မိန်းကလေးကို လွှတ်ပေးခဲ့ပြီး ထိုဥစ္စာမျကိုပါ ၎င်းအားပေးခဲ့သည်ဟု ဆိုထားသည်။ ထိုအတူ တစ်နေ့၌ ကျေးကွန်တစ်ဦးသည် အေမာမ်ဟူစိန်းအစ) အား ပန်းစီးပေးခဲ့လေသည်။ အေမာမ်သည်လည်း ထိုကျွေးကျွန်ကို လွှတ်ပေးခဲ့သည်။ ထိုအခါ အချိုဘသူများသည် ပန်းစီးပေးရုံဖြင့် ကျေးကျွန်အား အဘယ်ကြောင့် လွှတ်ပေးလိုက်ရသနည်း ဟု စောဒက တက်ကြရာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် «و اذا حیّیتم بتحیّة فحیّوا بأحسن منها أو ردّوها» ဘာသာပြန် : အသင့်အား စလာမ်‌ေမတ္တာ ပိုသသောအခါ အသင်သည် ထိုထက်ပိုမိုကောင်းမွန်‌ေသာ အဖြမျိုးကို တုံပြန်ပါလေ သိုမဟုတ် (အနည်းဆုံး) ထိုနည်းအတိုင်း တုံပြန်ပါလေ။ ဟူသော အာယသ်တော်ကို ဖတ်ရွတ်ကာ အရှင်မြတ်သည် ကျွနု်ပ် တိုအား ဤသို သွန်သင်ပေးထားသည်ဟု ဖြေဆိုခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် အလွန်ပေးကမ်းရက်ရောသူ ဖြစ်ပေသည်။ ထိုကြောင့် ၎င်းအား စေတနာရှိသည်ဟု လူသိများသည်။ သိုသော် မိမိပေးကမ်းစွန့်ကြဲ ရက်ရောရာ၌လည်း အေမာမ်ဟစန်(အစ) အား အရိုအသေထားရန် ကြိုးစားလေ့ရှိသည်။ မိမိအကိုထက် နည်းပါးသော အရေအတွက်ဖြင့် အခြားသူများကို ကူညီလေ့ရှိသည်။ ကျမ်းကိုး၌ လာရှိထားသည်မှာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) သည် ၂၅ ကြိမ် တိုင်တိုင် ‌ဟာ့ဂ်ျကို လမ်းလျှောက်၍ သွားခဲ့သည်။

၀မ်းနည်းပူဆွေးငိုကြွေးခြင်း နှင့် ဇေယာရသ် ပြုလုပ်ခြင်း

باز این چه شورش است

ရှီအာများ ( တစ်ခါတစ်ရံ ရှီအာမဟုတ်သူများ) သည် မိုဟရမ်လ၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် ကရ်ဘလာ၌ ရှဟီးဒ်ဖြစ်သွကြသော နောက်လိုက်သားများ အတွက် ၀မ်းနည်းပူဆွေးငိုကြွေးခြင်း (အဇာဒါရီ) ပြုလုပ်ကြသည်။ ရှီအာများသည် ထို ၀မ်းနည်းပူဆွေးငိုကြွေးခြင်း (အဇာဒါရီ) အတွက် ထုံးတမ်းစဉ်လာများရှိသည်။ ၎င်းတိုဘအနက်မှ အဖြစ်အများဆုံးသော ထုံးတမ်းများမှာ ၀မ်းနည်းမှုဆိုင်ရာတရားဒေသနာတော်များ ဟောကြားခြင်း၊ မာသမ်လုပ်ခြင်း၊ အဇာဒါရီလုပ်ခြင်း ၊ شمایل کشی၊ ဇေယာရသ်နာမဟ် များဖတ်ရွတ်ခြင်း ဥပမာ ဇေယာရသ်သေ အာရှူရာ ၊ ဇေယာရသ်သေဝါရီစ် ၊ ဇေယာရသ်သေ နာဟီယဟ် မိုကဒ္ဒစဟ် စသည့် ဇေယာရသ်များကို တစ်ဦးခြင်းသော်လည်းကောင်း အုပ်စုဖြင့်သော် လည်းကောင်း ဖတ်ရွတ်ကြသည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အပေါ် ပူဆွေး၀မ်းနည်း အဇာဒါရီ ပြုလုပ်ခြင်းသည် အာရှူရာပြီးနောက်ပိုင်း ပထမဆုံး ရက်များ၌ စတင်ခဲ့သည်။ ကောက်နုတ်ချက်တစ်ခုအရ ရှာမိ(စီးရီးယား) ၌ ကရ်ဘလာ သုံပန်းများ ရှိနေသည့်အချိန် ဗနီဟာရှင်မ် မျိုးနွယ်မှ အမျိုးသမီးများသည် ရက်အနည်းငယ်ကြာသည့်အထိ အမည်းရောင် ၀တ်ရုံခြုံလွှာများကို ၀တ်ဆင်ကာ အဇာဒါရီ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ရှီအာအစိုးရများ အာဏာရ လာပြီး‌ေနာက်ပိုင်း ရှီအာများကို ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုများမှ ဖယ်ရှားပြီးနောက် ဝမ်းနည်းခြင်းအခန်းအနား ပြုလုပ်ခြင်းသည် တရားဝင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သမိုင်းကြောင်း နှင့် ဟဒီးစ် ကျမ်းကိုးများအရ ရှီအာ အေမာမ်များသည် အဇာဒါရီ ပြုလုပ်ခြင်း နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အပေါ် ငို‌ေကြွးခြင်းကို အထူးဂရုပြု ကြသည်။ ထိုနောက် ရှီအာများကို ထိုသိုပြုလုပ်ရန် နှင့် အာရှူရာအား အောင့်မေ့သတိရတမ်းတခြင်းကို ဆက်လက်ရှင်သန်အောင် ပြုလုပ်ရန် အလေးအနက် တိုက်တွန်းထားခဲ့သည်။

• အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား ဇေယာရသ် ပြုလုပ်ခြင်း

‌မအ်စူမီးန်(အစ) များ၏ ရေဝါယသ်များ၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အား ဇေယာရသ် ပြုလပ်ရန် များစွာ ထောက်ခံတိုက်တွန်း နိူးဆော်ထားသည်။ ထိုအပြင် ယင်းသည် အကောင်းမွန်ဆုံး နှင့် အကျိုးအမြတ်အရှိဆုံးသော အမလ်ကျင့်ဆောင်မှု အဖြစ် သတ်မှတ်ထားခဲ့ကြသည်။ အချို့ ရေဝါယသ်များအရ ထိုသို့ ဇေယာရသ် ပြုလုပ်သည့် အကျိုးစဝါးဘ် သည် ဟာဂ်ျ နှင့် အွမ်ရာ ပြုလုပ်သည့် အကျိုးစဝါးဘ် နှင့် ညီမျှမှု ရှိပေသည်။ ဂျာမေအေဇေယာရသ် စာအုပ်များ၌ အချိန်မရွေး ဖတ်ရွတ်နိုင်သော ဇေယာရသ်များ လာရှိထားသည်။ ထိုအပြင် သီးသန့်အချိန်များ၌သာ ဖတ်ရွတ်နိုင်‌ေသာ ဇေယာရသ် များလည်း ရှိပေသည်။ ထိုဇေယာရသ်များသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) အတွက် စုစည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဇေယာရသ်သေအာရှူရာ၊ ဇေယာရသ်သေဝါရီစ် ၊ ဇေယာရသ်သေ နာဟီယဟ် မိုကဒ္ဒစဟ် တိုသည် ထို ဇေယာရသ်နာမဟ်၏ အကျော်ကြားဆုံးသော ဇေယာရသ်များ ဖြစ်သည်။

အရ်ဘအီးနေ ဟိုစိုင်းနီ

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ရှဟီးဒ် ဖြစ်ပြီး‌ေနာက် ရက်လေးဆယ် ကို အရ်ဘအီးနေ ဟူစိန်းနီ သိုမဟုတ် အရ်ဘအီးန် မန့ ဟုခေါ်ဆိုသည်။ များစွာသော ရှီအာများသည် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ကဗရ်တော်သို ဇေယာရသ် သွားရောက်ပြုလုပ်ကြသည်။ သမိုင်းကြောင်း ကောက်နုတ်ချက်များအရ ဂျာဘီရ် ဗင်န် အဘ်ဒွလ္လာဟ် အန်ဆွာရီ သည် ဤနေ့၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ကဗရ်တော်သို ဇေယာရသ် သွားရောက်ပြုလုပ်သည့် ပထမဆုံး ဇေယာရသ်ပြလုပ်သူ ဖြစ်သည်။ လိုဟူးဖ် စာအုပ်၌ လာရှိထားသည် ကောက်နုတ်ချက်အရ ကရ်ဘလာ သုံပန်းများသည်လည်း ထိုဟီဂျရီ၆၁ရာစု၌ ရှာမ် မှ မဒီနာ သို ပြန်ကြသည့် လမ်းတွင် အရ်ဘအီးန်နေ့၌ ကရ်ဘလာ ရှိဟဒါများကို ဇေယာရသ်သွားရောက်ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ အရ်ဘအီးန် ဇေယာရသ် အား သွားရောက်ပြုလုပ်ဖိုရန် အကြံပြု တိုက်တွန်းချက်သည် ရှီအာများ အထူးသဖြင့် အီရတ်ပြည်သူများအားသည် နေရာအမျိုးမျိုးမှ ကရ်ဘလာ သိုနှစ်စဉ် လာရောက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုသိုလာ‌ေရောက် ကြရာ၌ များသောအားဖြင့် လမ်းလျှောက်၍ လာကြသည်။ ၎င်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် လူဦးရေအများဆုံး လမ်းလျှောက်ကြသည့် ပွဲစဥ်များအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ သတင်းဆောင်းပါးများ၏ အဆိုအရ အီရာန်သက္ကရာဇ် ၁၃၉၈ ခုနှစ်၌ ထိုအရ်ဘအီးန် ပွဲတော်အား လူဦးရေ ၁၈ သန်းကျော် တက်ရောက်ခဲ့သည်။

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ကဗရ်တော် အနီးတစ်ဝိုက် ဧရိယာ (ဟာအီရေဟိုစိုင်နီ)

گلدسته حرم امام حسین

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အမိုးခုံးပေါ်တွင် အနီရောင်အလံ တပ်ဆင်ထားခြင်းသည် လက်စားချေခြင်း၊ သွေးကြွေးယူခြင်း ၏ နမိတ်လက္ခဏာ ဖြစ်သည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ကဗရ်ရှိရာ ဧရိယာ တစ်ဝိုက်ကို ဟာအီရေဟိုစိုင်နီ ဟုခေါ်ဆိုသည်။ ထိုနေရာတစ်ဝိုက်သည် မြင့်မြတ်မှု နှင့် သီးခြား ဖိကဟ် ဓမသ္သတ် များ နှင့် အဟ်ကာမ် ဥပဒေသများ ရှိပေသည်။ ခရီးသွားသူများသည် မိမိတို၏ နမာဇ်ကို ထိုနေရာ၌ အပြည့် ဖတ်ရွတ်နိုင်ပေသည်။ ထိုနေရာ၏ ဧရိယာအတိအကျ နှင့်ပတ်သက်ပြီး အမြင်အမျိုးမျိုး ရှိသည်။ အနည်းဆုံးမှာ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ကဗရ်တော်မှ ၁၁ မီတာ အကွာအဝေး ရှိသည့် ဧရိယာ ဖြစ်ပြီး ယင်းနေရာသည် အမြင့်မြတ်ဆုံးသော နေရာဖြစ်သည်။

• အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ဟရမ်တော်

လက်၀ယ် ရှိနေသော အဆိုများအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ကဗရ် အပေါ်၌ ပထမဦးဆုံး အဆောက်အဦး တည်ဆောက်မှုကို မွခ်သာရ် စကဖီး လက်ထပ်၌ ၎င်း၏အမိန့်ဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ဟရမ်တည်ဆောက်မှုကို အကြိမ်များစွာ အသစ်ပြန်လည်တည်ဆောက်ကာ ဟရမ်၏ အကျယ်အ၀န်းကို တိုးချဲ့ခဲ့သည်။ အေမာမ်ဟယစိန်း(အစ) ဟရမ်တော်သည် အချို အဘာစီမင်းများ နှင့် ၀ဟာဘီများ ၏ လက်ချက်ဖြင့် အကြိမ်များစွာ ပျက်စီးခဲ့သည်။ ဥပမာ မိုသ၀က္ကီလ် အဘာစီ သည် ကဗရ် နှင့် ၎င်း၏အနီးတစ်ဝိုက်မြေကို ထွန်ယက်ပြီး ကဗရ်အပေါ်တွင် ရေလောင်းရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ နာမ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမွေအနှစ်

مسند الامام الشهید

ဟဒီးစ် နှင့် သမိုင်း အမျိုးမျိုး၏ အထောက်အထားအရ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ နာမ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမွေအနှစ်သည် ၎င်းနှင့်သက်ဆိုင်သည့် အပြောအဆိုများ ၊ ဒိုအာများ ၊ စာများ ၊ ကဗျာများ ၊ မိန့်ခွန်းများ နှင့် ၀စီယသ် များ ပါ၀င်သည်ဟာ ဖော်ပြထားသည်။ အဇီးဇွလ္လာဟ် အသွာရီး ရေးသားထားေသာ မွစ်နဒွလ် အေမာမွလ် ရှဟီးဒ် ဟူသော စာအုပ်နှင့် မောင်စူအသွလ် ကလမာသွလ် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန် ဟူသော စာအုပ်များ၌ ထိုအရာများအားလုံးကို စုစည်းတင်ပြထားသည်။ မိန့်ဆိုချက်များ ။ ။ မိုအာဝီယာ အုပ်ချုပ်သည့် ခေတ်ကာလ၌ နိုင်ငံရေးအခြေအနေကြောင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ထံ‌မှ ရေဝါယသ် ကောက်နုတ်မှု အများအပြား မရှိပေ။ ၎င်းထံမှ ကောက်နုတ်ထားသော ရေဝါယသ်များသည်လည်း ၎င်း မဒီနာ မှ ကရ်ဘလာသို ခရီးနှင်နေသည့်အချိန် ၌ဖြစ်သည်။ အလ္လာမဟ်သွဟ်ရာနီ လက်ခံထားသည်မှာ အမဝီမင်းများ၏ ဖိနှိပ်ချုပ်ကိုင်မှုများကြောင့် ပြည်သူများသည် အေမာမ်ဟစတ် (အစ) နှင့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) တိုအား နည်းပါးစွာ သွားရောက်တွေံဆုံကြသည် သိုမဟုတ် ၎င်းတိုထံမှ ကောက်နုတ်ထားသည့် ရေဝါယသ်များသည် ဖက်စီးခံခံရပြီး နောက်ပိုင်း ၎င်းတိုသည် စိုးရိမ်ကြောက်လန့်ကာ ထပ်မံ၍ ရေဝါယသ်များ ကောက်နုတ်ခြင်း မရှိတော့ပေ။ ယံကြည်မှုပိုင်းဆိုင်ရာ ၊ အဟ်ကာမ် တရားတော်မှ ပြဌာန်းထားသည့် ဥပဒေသများ နှင့် ကိုယ်ကျင်းတရားပိုင်းဆ်ုရာ အကြောင်းအရာများ နှင့်ပတ်သက်ပြီး ရှီအာများ၏ တတိယမြောက်အေမာမ် ၏ မိန့်ဆိုချက်များကို အိစ်လာမ့်ကျမ်းကိုးများ၌ စုစည်းတင်ပြထားပေသည်။ ဒိုအာများ ။ ။ မွစ်နဒွလ်အေမာမွလ်ရှဟီးဒ် စာအုပ်၌ ဒိုအာပေါင်း ၂၀နီးပါး ၎င်းထံမှ ကောက်နုတ်ထားပေသည်။ ထိုဒိုအာများအနက်မှ ‌အကျော်ကြားဆုံးသော ဒိုအာမှာ ဒိုအာယေ အရ်ဖဟ် ဖြစ်ပြီး ယင်းဒိုအာကို အရ်ဖဟ် နေ့ အရ်ဖာသ် နေရာ၌ ဖတ်ရပေသည်။ ကဗျာများ ။ ။ အချိုကဗျာများကို အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ကဗျာများ ဟူ၍ ပတ်သက်မှု ပေးထားသည်။ မိုဟမ္မဒ် ဆွာဒီက် ကရ်ဘာစီး သည် "ဒီဝါးနွလ်အေမာမွလ်ဟိုစိုင်းန်" စာအုပ်တွင် ဤကဗျာများစုစည်းမှုကို အတွဲနှစ်တွဲဖြင့် စုဆောင်းထားပြီး စာတမ်းနှင့် စာပေ သဒ္ဒါပိုင်းဆိုင်ရာအရ ပြန်လည်သုံးသပ်ထားသည်။ မိန့်ခွန်းများ နှင့် ၀စီယသ် သေတမ်းစာများ ။ ။ အချိုကျမ်းကိုးများ၌ မေနာ၌ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ မိန့်ခွန်းများ နှင့် အာရှူရာနေ့၌ ၎င်း၏ မိန့်ခွန်းများ ထိုအပြင် ၎င်း၏ အကိုဖြစ်သူ မိုဂ္မဒ် ဟနဖီယဟ် ထံ မိမိ့ ခရီးနှင်ရသည့် ရည်ရွယ်ချက်ကို ဖွင့်ဆိုရှင်းလင်း ရေးသားခဲ့ သော ၀စီယသ် သေတမ်းစာများ ကိုလည်း ကောက်နုတ်စုစည်း ထားသည်။ စာများ (နာမေဟ်) ။ ။ မကာသီဘွလ်အအင်မ္မဟ် စာအုပ်၌ စာပေါင်း ၇၂စောင် ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ(အစ) ထံမှ စုစည်းထားသည်။ စာအများစုသည် မိုအာဝီယာ ကို ပြောသည့်စာများ ၊ အချိုစာများသည် လူတန်းစားအမျိုးမျိုး နှင့် အကြောင်းအရာ အမျိုးမျိုး အတွက် ပေးပိုထသည့် စာများဖြစ်သည်။

အချို့ကျော်ကြားသော မိန့်ဆိုချက်များ အသင်သည် အကယ်၍ ဘာသာ ၊ သာသနာ မရှိပါက ၊ သေပြီးပြန်လည်ရှင်ထရမည့်နေ့အား မကြောက်ရွံပါက ဤဒွန္နီယာလောက၌ လွတ်လပ်စွာ နေထိုင်ပါလေ။ လူသားများသည် လောက၏ ကျေးကျွန်များ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုနောက် သာသနာသည် ၎င်းတို၏ နုတ်လျှာမှ ထွက်လာသည့်အရာ ဖြစ်သည်။ အသက်ရှင်နေသရွေ့ ဘာသာ သာသနာကို လိုက်နာကြမည် သိုသော် ၎င်းတိုကို ဘေးဥပဒ်ဖြင့် စမ်းသပ်သည့်အခါတိုင်း ဘာသာ သာသနာ လိုက်စားသူများ အနည်းငယ်သာရှိ‌သည်။ သင့်အတွက် လူတို၏ လိုအပ်ချက်များသည် ဖန်ဆင်းရှင် ၏ နေအ်မသ် ကောင်းချီးတစ်ခုဖြစ်သည်။ ထို ကောင်းချီးများကို မငြီးငွေ့ပါနှင့် ၊ အပြစ်ငရဲသို ပြောင်းလည်းသွားပေမည်။ ဂုဏ်သိက္ခာရှိစွာ သေခြင်းသည် အရှက်တရားဖြင့် နေထိုင်ခြင်းထက် ပို၍ကောင်းသည်။ ကျွန်ုပ်သည် မူးယစ်ခြင်း၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု နှင့် ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုတိုကြောင့် မဟုတ်ပေ သိုသော် ကျွန်ုပ် အဖိုးတော်၏ အွမ္မသ် နောက်လိုက်သားများကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန် နှင့်‌ ကောင်းရာကို ညွှန် မကောင်းရာကို တားမြစ်ဖိုရန် တော်လှန်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မည်သူမဆို အရှင်မြတ်၏ အမိန့်တော်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး မိမိလိာရာကို ရောက်ရှိလိုပါက သိုမဟုတ် ထိုအရာအပေါ် မျှော်လင့်ချက်ထားပါက ယင်းအား အလျှင်အမြန် လက်လွှတ်ဆုံးရှုရပေလိမ့်မည်။ ထိုနောက် ကြောက်ရွံမှုရှိသည့်အရာသည် အလျှင်အမြန် ရောက်ရှိလာပေမည်။

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် သက်ဆိုင်သည့် စာအုပ်များ အကြောင်း သိကောင်းစရာများ

ဒေါနီရှ်နာမေဟ်အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ)

အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ ကိုယ်ကျင်းတရား ၊ ဘ၀‌ နေထိုင်မှုဆိုင်ရာ နှင့်ပတ်သက်ပြီး ဒေါနီရှ်နာမေဟ် ၊ အတ္ထုပတ္တိ ၊ မက္က်သလ် နှက့် သမိုင်းကြောင်းများ စသဖြင့် စာအုပ် နှင့် ဆောင်းပါး ၄၀ ကျော် ကို (ကေသာဘ်ရှေနာစီးယေအေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ) ဟူသော ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ‌ပြုစုရေးသား ထုပ်ဝေခဲ့ကြသည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်) ၊ ၁၄၂၈ ခုနှစ် ထုပ်ဝေမှု သတ်မှတ်ချက်များဖြင့် ဖော်ပြခဲ့သည်။ အာဂါဘိုဇုရ်ဂေ သွဟ်ရာနီ သည်လည်း အလ်ဇရီးယဟ် ဟူသော စာအုပ်၌ အထက်ပါအကြောင်းအရာများဖြင့် ရေးသားထားသော စာအုပ်ပေါင်း ၉၈၅ အုပ်ကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့သည်။

အထက်ပါဖော်ပြခဲ့သည့် အကြောင်းအရာများနှင့်ပတ်သက်ပြီး ရေးသားထားသည့် အရေးကြီးဆုံးသော အချိုစာအုပ်များ ဒေါနီရှ်နာမေဟ်

1. ဒေါနီရှ်နာမေယေ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) စာအုပ်သည် မိုဟမ္မဒ် မိုဟမ္မဒီ ရိန်းရှဟ်ရီး ရေးသားထားပြီး အတွဲပေါင်း၁၄ အုပ်ရှိသည်။
2. ဒါအီရသွလ်မအာရီဖွလ်ဟူစိန်းနီယဟ် စာအုပ်သည် မိုဟမ္မဒ် ဆွာဒီက် ကရ်ဘာစီ ရေးသားထားပြီး အီရာန်သက္ကရာဇ် ၁၃၈၈ နှစ်ထိတိုင် အတွဲပေါင်း ၉၀ ကို ထုပ်ဝေခဲ့သည်။

ဂျဝါဒ် မိုဟဒ္ဒီစ်စီး ရေးသားသည့် ဖရ်ဟန့်ဂေ အာရှူရာ စာအုပ်။ အတ္ထုပတ္တိ:

1. ဘာကရ် ရှရီးဖ် ကုရ်ရှီး ရေးသားထားသည့် ဟယာသွလ်မအမာမွလ်ဟူစိန်း စာအုပ်၊ အတွဲ၃တွဲရှိသည်။
2. သရ်ဂျွမ်မသွလ် အေမာမ်ဟူစိန်း (အစ) စာအုပ်သည် အိဗ်နေအဒီးမ် ( ဟီဂျရီ၆၆၀၌ကွယ်လွန်) ရေးသားထားပြီး အတွဲတစ်တွဲသာရှိသည်။ ဤစာအုပ်သည် အတွဲ၁၀တွဲရှိသည့် ( ဘဂီးယသွလ်သွလဘုဖီသာရီခ်ဟလ်ဘ်) ဟူသော စာအုပ်ပါ အကြောင်းအရာများကို ရွေးချယ်ကောက်နုတ်ထားပြီး အဘ်ဒွဘ်အဇီးဇ် သွဗာသွဗာယီး ဂိုလ်ချီးန် မှ ထုပ်ဝေခဲ့သည်။
3. အိဗ်နေစအ်ဒ် ၏ "အလ်သွဗ်ကာသွလ်ကွဘ်ရာ" စာအုပ်တွင် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် ပတ်သက်သည့် အပိုင်းကို "သရ်ဂျွမ်သွလ် အေမ မ်ဟူစိန်း ဝါ မက္က်သလဟ်" အမည်ဖြင့် စာအုပ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။
4. အစရ် အိဗ်နေ အစာကရ် ၏ "သာရီးခေ မဒီနေယေ ဒမီရှ်က်" စာအုပ်တွင် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) နှင့် ပတ်သက်သည့် အပိုင်းကို အီမာမ်အလ်-ဟူစိန်ဘာသာပြန်ဆိုခြင်း" ဟူသော ခေါင်းစဉ်ဖြင့် သီးခြားထုတ်ဝေခဲ့သည်။
5. ဆိုင်ယိဒ် မိုဟမ္မဒ် ဟာရှင်မ် ရစူလီး မဟ်လာသီး ရေးသားထားသည့် အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ အတ္ထုပတ္တိ စာအုပ်။

မက္က်သလ်

မက္က်သလ်လေ ဂျာမေအေ ဆိုင်ယိဒွလ်ရှိဟဒါ စာအုပ်

သမိုင်းတွင် ထင်ရှားသော ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး၏ အသတ်ခံရမှု သိုမဟုတ် ရှဟာဒသ် အချက်အလက်များပါရှိသော မည်သည့်ရေးသားမှု စာအုပ်တိုင်းမဆို မက္က်သလ် ဟုခေါ်သည်။ ရှီအာများ၏ တတိယမြောက် အေမာမ်အကြောင်း အာရဗီဘာသာစကားဖြင့် ရေးသားထားသော ပထမဆုံး မက္က်သလ်မှာ ဒုတိယရာစုတွင် ရေးသားခဲ့သော အဘူမက်ခ်နက်ဖ် ရေးသားထားသည့် မက္က်သလ်လွတ်ဟူစိန်း စာအုပ် ဖြစ်သည်။ အေမာမ်ဟိုစိုင်းန်(အစ) ၏ မက္က်သလ် နှင့်ပတ်သက်ပြီး ရေးသားထားသည့် အခြစာအုပ်များမှာ -

1. မို၀ဖ္ဖ်က် ဗင်န် အဟ်မဒ် ရေးသားထားသည့် မက္က်သလ်လွလ်ဟိုစိုင်းန် စာအုပ်
2. မဟ်ဒီပီးရှ်ဝါယီး ၏ကြီးကြပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော မက္က်သလ်လေ ဂျာမေအေ ဆိုင်ယိဒွလ်ရှိဟဒါ စာအုပ်
3. ဆိုင်ယိဒ် ဗင်န် သွာဝူးစ် ရေးသားထားသည့် အလ်လိုဟူးဖ် အလာ ကသ်လီးယွလ် သိုဖူးဖ် စာအုပ်

သမိုင်းဆိုင်ရာ-ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှု

1. နှစ်ပေါင်းငါးဆယ်ကြာပြီးနောက် ဆိုင်ယိဒ်ဂျအ်ဖရ်ရှဟီဒီး ရေးသားခဲ့သည့်စာအုပ်။
2. ရှဟီးဒေဂျာဝီးဒ် ဆွာလေဟီ နဂျဖ်အာဘာဒီး ရေးသားခဲ့သည့်စာအုပ်။
3. ဟေမာစေယေ ဟူစိန်းနီ မွရ်သဇွာ မိာသွဟ္ဟရီ ရေးသားခဲ့သည့်စာအုပ်။
4. ဘရ်ရစီးယေသာရီးခေအာရှူရာ မိုဟမ္မဒ် အီဗ်ရာဟီးမ် အာယသီး ရေးသားခဲ့သည့်စာအုပ်။

‌ဆောင်းပါးများ ဟိုစိုင်းန် ဗင်န် အလီ (အစ) ၏ကိုယ်ကျင့်တရား နှင့် ဘဝအကြောင်း ဆောင်းပါးများစွာကို ရေးသားထားသည်။ ထိုဆောင်းပါးများမှ စုဆောင်းထားသည့် ဆောင်းပါး အချိုကို (မဂျ်မူ‌ေအ‌ေယ မကာလာသေ ကန်ဂရေဟ် မီလ္လီယေ ဟေမယစေယေ ဟိုစိုင်န်နီ) နှင့် ဒရာစာသ် ဝါ ဘိုဟူးစ် မိုအ်သမိရွလ် အေမာမွလ် ဟိုစိုင်းန်) စာအုပ်နှစ်အုပ်ဖြင့် ထုတ်ဝေခဲ့သည်။