အဘာအဗ်ဒိလ္လာဟ် (ကွန်နီယေဟ်)
အဘာအဗ်ဒ်လ္လာဟ် (အာရဗီ- اباعبدالله) ဟူသည် အေမာမ်ဟိုစိင်းန်(အ.စ) နှင့် အေမာမ်ဆွာဒိက်(အ.စ) တို့၏ အစွဲပြုခေါ်ဆိုသော အမည်ဖြစ်သည်။ အာရဗ်၌ အစွဲပြုခေါ်ဆိုသောအမည်အား တစ်ဦးတစ်ယောက်ကို အရိုအသေပေးသောအားဖြင့် ခေါ်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ ရေဝါယသ်များ၌ ရှီအဟ်အေမာမ်များကို အစွဲပြုခေါ်ဆိုသော အမည်ဖြင့် လာရှိထားလေသည်။ ရေဝါယသ်စာအုပ်များ၌ ( အဘာအဗ်ဒိလ္လာဟ်) ဟူသော ဝေါဟာရကို အမည်နာမ မပါဘဲ အသုံးပြုထားပါက ယင်းမှာ အေမာမ်ဆွာဒိက်(အ.စ)ကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။
အာရဗ် ယဉ်ကျေးမှု၌ အစွဲပြုခေါ်ဆိုသောအမည်
အာရဗ်ယဉ်ကျေးမှု၌ အစွဲပြုခေါ်ဆိုသောအမည်သည် နာမည်တစ်ခုဖြစ်ပြီး လူတစ်ဦး၏ အမည်ရင်းအပြင် ၎င်းကို အရိုအသေ ပေးသော အားဖြင့် ခေါ်ဆိုကြရာ၌ အသုံးပြုပေသည်။[၁] အစွဲပြုခေါ်ဆိုသေ အမည်များသည် များသောအားဖြင့် ( အဘူ) ၊( အဘာ) နှင့် ( အဘီ) ဖခင် ၊ ( အွမ်) မိခင် ဟူ၍ အစပြုကြလေသည်။ဥပမာ အဘူလ်ဟစန်၊ အဘလ်ကာစင်မ်၊ အဘီဘက်ရ် နှင့် အွမ်မေကုလ်စူမ်။[၂]
အေမာမ်များ၏ တူညီသော အစွဲပြုခေါ်ဆိုသည့်အမည်များ
များစွာသော ဟဒီးစ်တော်များ၌ ရှီအဟ်အေမာမ်များကို ၎င်းတို့၏ အစွဲပြုခေါ်ဆိုသောအမည်များဖြင့် ဖော်ပြထားကြလေသည်။[၃] ၎င်းတို့အကြား အစွဲပြုခေါ်ဆိုသောအမည်များသည် တူညီမှုရှိပေသည်။[၄] ဥပမာ အဘူဂျအ်ဖဲရ် ဟူသော အစွဲပြုခေါ်ဆိုသောအမည် သည် အေမာမ်ဘာကရ်(အစ) နှင့် အေမာမ်ဂျဝါဒ်(အစ) အကြားတူညီမှုရှိပေသည်။ ထို့အတူ အေမာမ်ငါးပါးအား အဘုလ်ဟစန် ဟူသော အစွဲပြုခေါ်ဆိုသောအမည်ဖြင့် ခေါ်ဆိုလေသည်: အေမာမ်အလီ (အစ)၊ အေမာမ်စဂျာဒ်(အစ)၊ အေမာမ်ကာဇွင်မ်(အစ)၊ အေမာမ်ရေဿွာ(အစ) နှင့် အေမာမ်ဟာဒီ(အစ) တို့ဖြစ်ကြပေသည်။[၅]
အသုံးပြုပုံများ
အဘာအဗ်ဒိလ္လာဟ် ကို အာရဗ်စကား၌ အဘူအဗ်ဒိလ္လာဟ် ၊ အဘီအဗ်ဒိလ္လာဟ် ဟူ၍လည်း အသုံးပြုပေသည်။ ယင်းသည် အေမာမ်ဟိုစိင်းန်(အ.စ) နှင့် အေမာမ်ဆွာဒီက်(အစ) တို့အကြားတူညီသော အမည်ဖြစ်သည်။ [၆]တမန်တော်မြတ်(ဆွ)သည် အေမာမ်ဟိုစိန်(အစ)အား အဘာအဗ်ဒိလ္လာဟ် ဟုခေါ်ဆိုလေသည်။[၇] အေမာမ်ဆွာဒိက်(အစ)ကို အဘာအဗ်ဒိလ္လာဟ် ခေါ်ဆိုရခြင်းမှာလည်း ၎င်းင်း၏ ဒုတိယမြောက်သားသည် အဗ်ဒိလ္လာဟ်အဖ်သာဟ် ဟုအမည်ရှိသောကြောင့် ဖြစ်သည်။[၈]
ရေဝါယသ်စာအုပ်များ၌ အေမာမ်ဟိုစိန်(အစ)ထံမှ ဟဒီးစ်တော် အများအပြား ကောက်နုတ်ထားခြင်းမရှိပေ။[၉] သို့သော် အေမာမ်ဆွာဒိက်(အစ)ထံမှ ရှီအာဟဒီးစ်တော် အများအပြား ကောက်နုတ်ထားကြသည်။[၁၀] ထို့ကြောင့် ရေဝါယသ်များ၌ (အဘာအဗ်ဒိလ္လာဟ်) ဟူ၍ သီးသန့်တစ်မျိုးတည်း လာရှိထားပါက ယင်းမှာ အေမာမ်ဆွာဒိက်(အစ)ကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အဘာအဗ်ဒိလ္လာဟ် ဟုလာရှိပါက အေမာမ်ဆွာဒိက် (အစ)ကို ဆိုလိုပြီး အဘာအဗ်ဒိလ္လာဟ် ဟိလ် ဟိုစိန် ဟုလာရှိပါက အေမာမ်ဟိုစိန်(အစ)အား ဆိုလိုခြင်း ဖြစ်သည်။[၁၁]
မှတ်စုများ
- ↑ فرهنگ عمید، ذیل واژه «کنیه».
- ↑ فرهنگ دهخدا، ذیل واژه «کنیت».
- ↑ مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۲.
- ↑ مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۲.
- ↑ مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۲.
- ↑ مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۲.
- ↑ موسوعة کلمات الامام حسین، ۱۴۱۵ق، ص۳۹.
- ↑ پاکتچی، «جعفر صادق(ع)، امام»، ص۱۸۱.
- ↑ مدیر شانهچی، علم الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۲.
- ↑ شهیدی، زندگانی امام صادق، ۱۳۸۴ش، ص۶۱.
- ↑ سیفی مازندرانی، مقیاس الرواة، ۱۴۲۲ق، ص۲۷۵؛ تفرشی، نقدالرجال، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۱۷.
ကျမ်းကိုးမျာ
- پاکتچی، احمد، «جعفر صادق(ع)، امام»، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۹ش.
- تفرشی، مصطفی، نقدالرجال، قم، مؤسسه آلالبیت، ۱۴۱۸ق.
- سیفی مازندرانی، علیاکبر، مقیاس الرواة فی کلیات علم الرجال، موسسة النشر السلامی، قم، ۱۴۲۲ق.
- شهیدی، سیدجعفر، زندگانی امام صادق جعفر بن محمد(ع)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۴ش.
- فرهنگ فارسی عمید.
- لغتنامه دهخدا.
- مدیر شانهچی، کاظم، علم الحدیث، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۱ش.
- معهد تحقیقات باقرالعلوم، موسوعة کلمات الامام حسین، قم، دانش، چاپ دوم، ۱۴۱۵ق/۱۳۷۴ش.