အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ကွယ်ပျောက်ခြင်း

အေမာမ်မဲဟ်ဒီ(အဂျ) ကွယ်ပျောက်ခြင်း သည် အေမာမ်၁၂ပါးကို ယုံကြည်လက်ခံထားသည့် ရှီအာတို့၏ အဓိက ယုံကြည်ချက် ဖြစ်ပြီး ရှီအာတို့၏ ၁၂ပါး‌‌မြောက် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏ လျှို့ဝှက်စွာနေထိုင်ရသည့် ဘဝကို ရည်ညွှန်းထားပေသည်။ ရှီအာတို့၏ သွန်သင်ချက်အရ ၊ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) သည် နှစ်ကြိမ်တိုင် ကွယ်ပျောက်ခဲ့သည်။ တစ်ခုမှာ ခဏတာကွယ်ပျောက်ခြင်း ဖြစ်ပြီး ၆၉ နှစ်တာ ကြာမြင့်ခဲ့သည်။ အခြားတစ်ခုမှာ ရှည်လျားစွာကွယ်ပျောက်ခြင်း ဖြစ်ပြီး ၎င်းပြန်လည် ဖူးပွင့်မည့် အချိန်အထိ ဆက်လက်ရှိနေပေသည်။ ရှီအာတို့၏ ယုံကြည်ချက်အရ၊ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) သည် ခဏတာကွယ်ပျောက်သည့် ကာလတွင် ၊ ကိုယ်စားလှယ် လေးဦးမှ တစ်ဆင့် လူထုနှင့် အဆက်အသွယ် ပြုလုပ်ပေသည်။ သို့သော် ရှည်လျားစွာ ကွယ်ပျောက်သွားသည့် ကာလတွင် ၊ အေမာမ် နှင့် လူသားများ၏ အပြင်ပိုင်း ဆက်သွယ်မှု ဖြတ်တောက်သွားပြီး ရှီအာများသည် သာသနာ့ရေးရာ ကိစ္စရပ်များတွင် ရေဝါယသ် ကိုးကားကြသူများ နှင့် ရှီအာ အိုလမာ ပညာရှင်များကို မေးမြန်းကြပေသည်။ သို့သော် ၊ ရှီအာတို့၏ ရေဝါယသ်များတွင် ၊ အေမာမ်သည် ကွယ်ပျောက်နေစဉ်ကာလ၌ “တိမ်အနောက်၌ ရှိသည့် နေမင်း” သကဲ့သို့ပင် ဖြစ်ပြီး လူသားများ အားလုံးသည် ၎င်း၏ တည်ရှိမှုမှ အကျိုးခံစားရပေသည်။ အဘယ်ကြောင့် ကွယ်ပျောက်ရသနည်း ဟူသော အကြောင်းအရာ နှင့်ပတ်သက်ပြီး အေမာမ်(အစ) များ၏ ရေဝါယသ်များတွင် “ဆန်းသပ်မှု” ဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။ ရှီအာ အိုလမာ ပညာရှင်များသည် ကွယ်ပျောက်ခြင်း ‌အကြောင်းအရာကို အသေးစိတ် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ ဖို့ရန်အတွက် ၊ စာအုပ်များစွာကို ရေးသားခဲ့ပြီး ၎င်းတို့မှာ အကျော်ကြားဆုံးဖြစ်သည့် စာအုပ်မှာ နုအ်မာနီ ရေးသားထားသည့် အလ်ဂိုင်ဘသ် စာအုပ် နှင့် ရှီးခ်သူစီး ရေးသားထားသည့် အလ်ဂိုင်ဘသ် စာအ်ပ်တို့ ဖြစ်သည်။

ဝေါဟာရ အနက်အဓိပ္ပါယ်

၁၂ပါးမြောက် အေမာမ် ကွယ်ပျောက်နေသာ် ဟူသော ယုံကြည်ချက်သည် သီးသန့် ရှီအာတို့၏ ယုံကြည်ချက်ဖြစ်ပြီး အဲဟ်လေစွန္နသ် တို့နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သည်။ ရှီအာတို့၏ ယုံကြည်ချက်အရ၊ ကွယ်ပျောက်ခြင်း ဆိုသည်မှာ ရှီအာတို့၏ ၁၂ ပါးမြောက် အေမာန်ဖြစ်သည့် ‌အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏ လျှို့ဝှက်စွာ နေထိုင်ခြင်း ကို ရည်ညွှန်းပေသည်။ (1) ရှီအာများ ယုံကြည်ထားသည်မှာ ၊ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) သည် အရှင်မြတ်၏ အမိန့်တော်ဖြင့် မိမိပြန်လည် ဖူးပွင့်မည့် အချိန်အထိ အကွယ်၌ ရှိနေပေမည်။ (2)

မည်သို့မည်ပုံ ကွယ်ပျောက်ခြင်း

ဒွါဒသမြောက်‌ အေမာမ် ကွယ်ပျောက်ခြင်း နှင့်ပတ်သက်၍ ခနိ့မှန်းခြေ အချို့ လာရှိထားသည်မှာ ၊ ရုပ်ခန္ဓာ ကွယ်ပျောက်ခြင်း (ခန္ဓာကိုယ်ကို ဖုံးကွယ်ထားခြင်း) ၊ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏ ခန္ဓာကိုယ်သည် လူသားတို့၏ အပြင်ပိုင်း အမြင်၌ ကွယ်ပျောက်နေပြီး ဤသို့ ကွယ်ပျောက်ခြင်းသည် အအ်ဂျာဇ် အံ့ဖွယ်မှုများဖြင့် လုပ်ဆောင်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။ (3) ဤရှုထောင့်အရ၊ ရှီအာတို့၏ ၁၂ပါးမြောက် အေမာမ်သည် ၊ လုသားမျာူကို မြင်တွေ့နေရသော်လည်း လူသားများသည် ၎င်းကို မမြင်တွေ့ရပေ။ စိုင်ယိဒ် မုဟမ္မဒ် ဆွဒ်ရ် ၏ အဆိုအရ၊ ဤရှုထောင့်သည် ကွယ်‌ေပျာက်ခြင်း နှင့် ၎င်းသည် မတရားညှင်းပန်းသူများ၏ လက်မှ လွတ်ကင်းခြင်း နှင့်ပတ်သက်ပြီး လက်ခံနိုင်ဖွယ် ရှိသည့် အလွယ်ကူဆုံးသော ရှုထောင့်ဖြစ်သည်။ (4) ထို့အတူ စိုင်ယိဒ် မုဟမ္မဒ် ဆွဒ်ရ် သည် ထိုသို့ အနက်အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်ဆိုခြင်းကို ကွယ်ပျောက်ခြင်း၏ အဘိဓာန် အနက်အဓိပ္ပါယ် နှင့် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) အား ထိုသို့ ကွယ်ပျောက်နေသည့်ကာလ၌ တိမ်အနောက်၌ ရှိနေသည့် နေမင်း ပမာ ဟူ၍ ခိုင်းနှိုင်းထားသော ရေဝါယသ်များ (5) နှင့် အတူတူပင် ဖြစ်သည် ဟူ၍ သတ်မှတ်ထားသည်။ (6) အကြောင်းအရာ ကွယ်ပျောက်ခြင်း ( မသိကျွမ်းခြင်း) ၊ စိုင်ယိဒ် ရေဇွာ ဆွဒ်ရ်၏ ယုံကြည်ချက်အရ၊ ကွယ်ပျောက်ခြင်း ၏ အနက်အဓိပ္ပါယ်မှာ ‌၁၂ပါးမြောက် အေမာမ်အား တောင်၊ လှိုဏ်ဂူ သို့မဟုတ် အခြားနေရာများတွင် ဝှက်ထားသည် ဟူ၍ မဆိုလိုပေ သို့သော် ကွယ်ပျောက်ခြင်း၏ ဆိုလိုရင်းမှာ ၎င်း၏ ကွယ်ပျောက်ခြင်းကို လူသားများ မသိရှိကြခြင်း ဖြစ်သည်ဟူ၍ ဆိုလိုသည်။ (7) ရုပ်ခန္ဓာ နှင့် အကြောင်းအရာ နှစ်ခုစလုံး ကွယ်ပျောက်ခြင်း ၊ အချို့ ‌ ‌ေနရာများ၌ ၁၂ပါးမြောက် အေမာမ်၏ ကိုယ်ခန္ဓာသည် လူသားတို့၏ အမြင်မှ ကွယ်ပျောက်နေပြီး အချို့နေရာများတွင် လူသားများသည် အေမာန်အား မြင်တွေ့နေရသော်လည်ူ မသိကျွမ်းကြပေ။ ရှီအာ မရ်ဂျအ် ပညာရှင် လုသ်ဖုလ္လာဟိ ဆွာဖီ ဂိုလ်ပိုင်ယေဂါနီ ယုံကြည်ထားသည်မှာ ၊ ဟဒီးစ်တော်များ နှင့် ‌ေအမာမ်မဟ်ဒီ(အစ) နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သူများ၏ သင်ခန်းစားများကို အခြေခံခြင်းအားဖြင့် ၊ နိဂုံးရယူနိုင်သည်မှာ ပုံစံနှစ်မျိုးစလုံး (မထင်ပေါ်ခြင်း နှင့် မသိကျွမ်းခြင်းဖြင့် ကွယ်ပျောက်နိုင်ပေသည်။ သို့သော် တစ်ခါတစ်ရံ၌ ၊ အချိန်တစ်ချိန်တည်း တစ်နေရာတည်း၌ပင် ထိုကွယ်ပျောက်ခြင်း နှစ်မျိုးစလုံး ရှိနိုင်ပေသည်။ (8)

ခဏတာကွယ်ပျောက်ခြင်း နှင့် ရှည်လျားစွာ ကွယ်ပျောက်ခြင်း

အေမာန်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏ ကွယ်ပျောက်ခြင်းကို ကာလနှစ်ခု ခွဲခြားထားသည်။ ခဏတာကွယ်ပျောက်မှု ကာလ နှင့် ရှည်လျားစွာကွယ်ပျောက်မှု ကာလ တို့ တို့ဖြစ်သည်။ ရှီးခ်မိုဖီးဒ်သည် ထိုကွယ်ပျောက်မှု နှစ်ခုကို ဂိုင်ဘက်သေ ကုဆ်ွရာ (တိုတောင်းသော ကွယ်ပျောက်မှု ကာလ) နှင့် ဂိုင်ဘက်သေ သူလာ (ရှည်လျားစွာကွယ်ပျောက်မှုကာလ) ဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။ (9) အေမာမ်ဇမာန်(အဂျ) သည် မိမိ၏ နောက်ဆုံး ကိုယ်စားလှယ် ဖြစ်သူ အလီ ‌ဗင်န် မုဟမ္မဒ် စမရီ ထံ ၎င်းမဆုံးမီ ခြောက်ရက်အလို၌ ရေးသားခဲ့သည့် စာတွင်၊ ရှည်လျားစွာကွယ်ပျောက်မှုကို «الغیبة التامه» “အလ်ဂိုင်ဘသုလ် သာမ္မဟ်” ဟူသော ခေါင်းစဉ်ဖြင့် မိန့်ဆိုသွားခဲ့ပြီး ထိုသို့ ကွယ်ပျောက်မှုမျိုးကို အရှင်မြတ်၏ အလိုတော် ၊ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့်သာ ဖူးပွင့်မည် ဟူ၍ ဖွင့်ဆိုသွားခဲ့သည်။ (10)

ခဏတာကွယ်ပျောက်မှု

ခဏတာကွယ်ပျောက်မှု ဆိုသည်မှာ ၊ ၁၂ပါးမြောက်အေမာမ်(အစ)၏ လျှို့ဝှက်စွာနေထိုင်သည့် ပထမ သက်တမ်း၌ ဖြစ်‌ပေါ်ခဲ့ပြီး ဟီဂျရီ ၃၂၉ ခုနှစ်၌ ထိုကွယ်ပျောက်မှုသည် အဆုံးသက်ခဲ့သည်။ ထိုကွယ်ပျောက်မှု စတင်သည့်အချိန် နှင့်ပတ်သက်ပြီး ကွဲပြားသော အမြင်များ ရှိသည့်အတွက်ကြောင့် ၎င်း၏ ကြာမြင့်ချိန်မှာ ၆၉ နှစ် သို့မဟုတ် ၇၄ နှစ် ဖြစ်သည်။ ရှီအာအိုလမာ ပညာရှင်များ အနက်မှ အုပ်စုတစ်စု ဥပမာ ရှီးခ်မိုဖီးဒ် (ဟီဂျရီ ၄၁၃ ကွယ်လွန်) သည် အလ်အိရ်ရှာဒ် စာအုပ်၌ (11) နှင့် သွီဘ်ရီစီ (ဟီဂျရီ ၅၄၈ ကွယ်လွန်) သည် အအ်လာမုဝရာအ် စာအုပ်၌ ၊ ခဏနာတာကွယ်ပျောက်သည့် အချိန်သတ်တမ်းကို ၇၄ နှစ် ဖြစ်ပြီး ၊ စတင်ကွယ်ပျောက်သည့် အချိန်ကို ဟီဂျရီ ၂၅၅ (အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) မွေးဖွားသည့်နှစ်) ဖြစ်သည်ဟူ၍ သတ်မှတ်ထားကြသည်။ (12) သိုဘသော် အချို့သူများသည်၊ ခဏတာကွယ်‌ပျောက်သည့် အစကို ဟီဂျရီ ၂၆၀ နှစ် (အေမာမ်ဟစန် အစ်ကရီ(အစ) ရှဟာဒသ် နှင့် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) အေမာမသ် စတင်သည့် နှစ်) ဖြစ်သည် ဟူ၍ သတ်မှတ်ထားပြီး ၆၉ နှစ်တာ ကြာမြင့်ခဲ့သည် ဟူ၍ ယူဆထားကြသည်။ (13) ခဏတာကွယ်ပျောက်သည့် ကာလ၌ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) သည် မိမိ၏ ကိုယ်စားလှယ် လေးဦး မှတစ်ဆင့် ရှီအာများနှင့် အဆက်အသွယ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ (14) ရှီအာများသည် မိမိတို့၏ စာများ နှင့် တောင်းဆိုမှုများကို ထိုကိုယ်စားလှယ်များ မှတစ်ဆင့် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ထံသို့ ပို့ဆောင်ခဲ့ကြပြီး ထိုနည်းလမ်းဖြင့် မိမိတို့၏ အဖြေများကို ရယူခဲ့ကြသည် ။ (15) ရှီအာ အကြီးအကဲများသည် အဗ္ဗာစီ အုပ်ချုပ်မှုစနစ်၌ လွှမ်းမိုးနိုင်ရန်အတွက် ကြိုးပမ်းမှုများ၊ ဂိုလာသ် များနှင့် ဆန့်ကျင်မှု ၊ ကိုယ်စားလှယ် အတုအယောင်များနှင့် ဆန့်ကျင်မှု၊ ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့အစည်းကို ဖွဲ့စည်းမှု စသည်တိုဘသည် အေမာမ်၏ ကိုယ်စားမျာူ၏ ကြိုးပမ်းလုပ်ဆောင်ချက်များ ဖြစ်သည် ဟူ၍ ယူဆထားသည်။ (16)

ရှည်လျားသောကွယ်ပျောက်မှု

ရှည်လျားသောကွယ်ပျောက်မှု ဆိုသည်မှာ ၊ ၁၂ပါးမြောက်အေမာမ်(အစ)၏ လျှို့ဝှက်စွာနေထိုင်သည့် ဒုတိယ သက်တမ်း၌ ဖြစ်‌ပေါ်ခဲ့ပြီး ဟီဂျရီ ၃၂၉ ခုနှစ် နှင့် လေးယောက်မြောက် ကိုယ်စားလှယ် ဆုံးပါယသွသည့် အချိန်၌ စတင်ခဲ့ရာ ၎င်းပြန်လည် ဖူးပွင့်မည့် အချိန်အထိ ကြမြင့်မည် ဖြစ်သည်။ ဤကာလ၌ ၊ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) သည် ရှီအာများ နှင့် အပြင်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဆက်သွယ်မှု မရှိတော့သည့်အပြင် သီးခြား လူတစ်ဦးကိုလည်း မိမိ၏ ကိုယ်စားလှယ် အဖြစ် မခန့်အပ် ထားခဲ့ပေ။ သို့သော် ရှီအာများ၏ ယုံကြည်ချက်အရ၊ ဤကာလ၌ ၊ ဟဒီးစ်ကိုးကားကြသူများ နှင့် ရှီအာ အိုလမာ ပညာရှင်များသည် ၊ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏ အလုံးခြုံ ကိုယ်စားလှယ်များ ဖြစ်ကြသည်။ အိစ်ဟာက် ဗင်န် ယအ်ကူးဘ် အား ရေးသားခဲ့သည် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏ ကပ္မည်းစာအရ ရှီအာများသည် အသစ်ပေါ်ထွန်းလာသော ဥပဒေသများ၌ ဟဒီးစ် ကိုးကားကြသူများ (ရှီအာ ဖကီးဟ် ပညာရှင်များ) ကို မေးမြန်းရမည် ဖြစ်သည်။ (17) သို့သော်လည်း ရှည်လျား‌ေသာ ကွယ်ပျောက်မှု ကာလအတွင်း ဥပဒေပညာရှင်၏ အခွင့်အာဏာ၏ အတိုင်းအတာနှင့် ပတ်သက်၍ သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိနေပါသည်။ (18) အေမာမ်ခိုမိန်နီ သည် ဤကပ္မည်းစာများကို ထောက်ထားခြင်းအားဖြင့်၊ အေမာမ် ကွယ်ပျောက် နေသည့်ကာလ အားလုံး၌ ၊ အစ္စလာမ့်လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ကိစ္စရပ်အားလုံးသည် ဖကီးဟ် ပညာရှင်များထံ အပ်နှင်းသင့်သည် ဟု ဆိုခဲ့သည်။ (19) တိုတောင်းသော ကွယ်ပျောက်မှု နှင့် ရှည်လျားသော ကွယ်ပျောက်မှု တို့အကြား ကွာခြားချက် ရှိခဲ့ပြီး ကိုယ်စားလှယ် လေးဦးသည် တိုတောင်းသော ကွယ်ပျောက်မှု၌ လူထုနှင့် အဆက်အသွယ် ပြုလုပ်ရန် ကြားခံနယ်များ ဖြစ်ကြပြီး အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏ သတငအချက်အလက်များကို လူထုထံသို့ ပို့ဆောင်ပေးသာ့် တာဝန်ကို ထန်းဆောင်ခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက်ပိုင်း ၊ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အစ) နှင့် လူထုတို့၏ ဆက်သွယ်မှုသည် လုံးဝပျက်တောက်သွားခဲ့သည်။ (20)

ကွယ်ပျောက်ခြင်း၏ အစပိုင်း၌ ရှီအာတို့၏ အခြေအနေ

အေမာမ်ဟစန်အစ်ကရီ(အစ) ခေတ်ကာလ၌ ရှီအာများသည် ၎င်း၏ သားဖြစ်သူ ကေယာမ် ပြုလုပ်မည်ကို စောင့်မျှော်နေခဲ့ကြသည်။ (21) ထိုဘအတွက်ကြောင့်၊ အဗ္ဗာစီ အုပ်ချုပ်ရေးသည် အေမာမ်ဟစန်အစ်ကရီ(အစ) ၏ သားကို လိုက်လံရှာဖွေခဲ့ကြသည်။ အေမာမ်ဟစန်အစ်ကရီ(အစ) သည် မိမိ၏သားကို အချို့အဆ်ွဟာဘ် နှင့် အချို့ဆွေးမျိုး များကိုသာ မိတ်ဆက်ပေးခဲ့သည်။ (22) ထို့ကြောင့် ၊ ရှီအာအများစုသည် အေမာမ်ဟစန်အစ်ကရီ(အစ) ရှဟာဒသ် ဖြစ်သည့်အချိန် ၎င်း၌ သားတစ်ယောက် ရှိခဲ့သည်ကို သတင်းမရှိခဲ့ကြပေ။ (23) အခြားတစ်ဖက်၌ ၊ အေမာမ်ဟစန်အစ်ကရီ(အစ) သည် နိုင်ငံရေး အခြေအနေအရ ၊ မိမိ၏ ဝဆွီယသ် သေတမ်းစာ၌ မိမိ့ မိခင်၏ အမည်ကိုသာ ဖော်ပြထားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းရှဟီးဒ်ဖြစ်ပြီး တစ်နှစ် သို့မဟုတ် နှစ်နှစ် အတွင်း၊ရှီအာများ အနေဖြင့် အေမာမ်အစ်ကရီ(အစ) ၏ မိခင်သည် ကွယ်ပျောက်နေသည့်ကာလ၌ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် အေမာမသ် တာဝန်အား ထမ်းဆောင်လျက်ရှိသည် ဟူ၍ ယုံကြည်ခဲ့ကြသည်။ (24) အေမာမ်ဟစန်အစ်ကရီ(အစ) ရှဟာဒသ် ဖြစ်ပြီးနောက် ၊ ၎င်း၏ အချို့ နောက်လိုက်သားများသည် အွစ်မားန် ဗင်န် စအီးဒ် အွမ်ရို (ဟီဂျရီ ၂၆၀ မှ ၂၆၇ အတွင်း ဆုံးပါး) ၏ လှည့်ကွက်များဖြင့် ရှီအာများကို ကြေငြာသည်မှာ အေမာမ်ဟစန်အစ်ကရီ(အစ) သည် ၎င်းကိုယ်စား သားသမီး တစ်ဦးတစ်‌ေယာက်ကိုမှ အချန်ထားခဲ့ပေ၊ ယခုအခါ ၎င်း၏ ကိုယ်စားလှယ်သည် အွစ်မားန် ဗင်န် စအီးဒ် အွမ်ရို ဖြစ်ပြီး ၎င်းသည် အေမာမသ် အရိုက်အရာ ရှိသည် ဟူ၍ ပြောခဲ့ကြသည်။ (25) ထို့အပြင် ၊ ‌အေမာမ်ဟစန်အစ်ကရီ(အစ)၏ ညီအကို ဖြစ်သူ ဂျအ်ဖဲရ် သည်လည်း ၊ အေမာမ်ဟစန် အစ်ကရီ(အစ) ၏ မိခင် အသက်ရှင်နေသေးသည့် အချိန်၊ အေမာမ်(အစ)၏ မျိုးဆက်ဖြစ်ကြောင်း ကြွေးကြော်ခဲ့သည်။ (26) အေမာမ်ဟစန် အစ်ကရီ(အစ) ၏ မိခင် နှင့် အေမာမ်၏ အဒေါ် ဖြစ်သူ ဟကီမဟ် တို့သည်၊ အေမာမ်ဟစန် အစ်ကရီ(အစ)၏ သားသည် အေမာမ်ဖြစ်သည်ဟူ၍ လက်ခံထားကြသည်။ သို့သော် အေမာမ်၏ ညီမဖြစ်သူသည်၊ ဂျအ်ဖဲရ်၏ အေမာမ်သ်ကို လက်ခံခဲ့ပြီး ထောက်ခံအပေးခဲ့သည်။ (27)ထို့အပြင် ၊ နောင်ဘက်ခ်သ် မျိုးနွယ်စုသည်လည်း ၊ အွစ်မားန် ဗင်န် စအီးဒ် နှင့် ၎င်း၏ သားဖြစ်သူကို အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုထားကြသည်။ (28) ထိုသို့အခြေအနေသည် အချို့ ရှီအာများ၏ စိတ်ကို ရှုတ်ထွေးစေခဲ့သည်။ (29) အချို့ အုပ်စုသည်လည်ူ ရှီအာ ဂိုဏ်းအချို့နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့ကြသည်။ (30) အချို့သူများသည် အေမာမ်ဟစန် အစ်ကရီ(အစ) ရှဟာဒသ် ဖြစ်ခြင်းကို လက်မခံကြပဲ ၎င်းအား မဟ်ဒီ ဟူ၍ သတ်မှတ်ထားကြသည်။ အချို့သည် အေမာမ်ဟာဒီ(အစ) သားဖြစ်သူ စိုင်ယိဒ် မုဟမ္မဒ်ကို အေမာမ်ဖြစ်သည် ဟူ၍ လက်ခံထားကြပြီး အေမာမ်ဟစန်အစ်ကရီ(အစ) ၏ အေမာမသ်ကို ငြင်းပယ်ထားကြသည်။ (31) အခြားသူများသည်လည်း ၊ ဂျအ်ဖဲရေ ကဇ္ဇာဘ်ကို အေမာမ်အဖြစ် တရားဝင် အသိအမှတ် ပြုကြသည်။ (32) သို့သော် နောက်ဆုံး၌ ရှီအာ အများစုသည် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အစ) ၏ အေမာမသ်ကို ယုံကြည်လက်ခံလာခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက်ကြောင့် နောက်ပိုင်း၌ ၊ ရှီအာ အေမာမီယဟ် များ၏ အဓိက ‌ေဦး‌ေသျှာင်သာလျင် ဤတာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ (33)

ကွယ်ပျောက်ခြင်း၏ ဒဿနိက နှင့် အကြောင်းအရင်း

ရှီအာ သုတေသီများ၏ ယုံကြည်ချက်အရ ၊ ကွယ်ပျောက်ခြင်း၏ လျှို့ဝှက်ချက်များ နှင့် အကြောင်းရင်း အားလုံးသည် ကျွန်ုပ်တို့အတွက် ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမဟုတ်ပေ။ အချို့သော ရေဝါယသ်များတွင်၊ အေမာမ် ကွယ်ပျောက်ခြင်း၏ အဓိက အကြောင်းအရင်းကို အရှင်မြတ်၏ လျှို့ဝှက်ချက်များ အနက်မှ တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး ၎င်းပြန်လည် ပေါ်ထွန်းလာပြီးနောက် ထုတ်ဖော်ပြသမည် ဖြစ်သည် ဟူ၍ လာရှိထသည်။ (34) သို့သော် အချို့ ရေဝါယသ်၌ အကြောင်းအရာ အချို့ကို ဖော်ပညထားသည်မှာ : အေမာမ်မဟ်ဒီ(အစ) ၏ အသက်အား ကာကွယ်စောင်းရှောက်ရန် (35) လူသားများအား စမ်းသပ်ရန် (36) အေမာမ်မူစာ ဗင်န် ဂျအ်ဖဲရ်(အစ) ထံမှ လာရှိထာူသည့် ရေဝါယသ် တစ်ခုအရ၊ အရှင်မြတ်သည် ကွယ်ပျောက်မှု၏ အကြောင်းခံဖြင့် ၊ မျမိ၏ ဖန်ဆင်းခံများကို စမ်းသပ်တော်မူသည်။ (37) အချို့ ဟဒီးတော်များ၏ အဆိုအရ၊ ကွယ်ပျောက်နေသည့် ကာလအတွင်း စမ်းသပ်မှု ပြုလုပ်ခြင်းသည်၊ အရှင်မြတ်၏ အခက်ခဲဆုံးသော စမ်းသပ်မှု ပင်ဖြစ်သည် ဟုလာရှိထားသည်။ (38) ထိုခက်ခဲမှုသည် အပိုင်း နှစ်ပိုင်း ရှိပေသည်။ ၎င်းတို့မှာ: ရှည်လျားစွာ ကွယ်ပျောက်ခြင်းဖြင့် လူသားများ၌ ဒွိဟသံသယများ ဝင်ရောက်လာပြီး အချို့သူများသည် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) မွေးဖွားခြင်း နှင့် ၎င်းအသက်ရှင်နေထိုင်ခြင်း အပေါ် သံသယများ ရှိလာပေမည်။ အတွေ့အကြုံရှိသူ ၊ စိတ်ရင်းမှန်နှင့် နက်နဲသော အသိတရား ရှိသူသာလျှင် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏ အေမာမသ်အပေါ် အီမာန် သက်ဝင် ယုံကြည်မှု ကျန် ရှိနေမည် ဖြစ်သည်။ (39) အေမာမ်ကွယ်ပျောက်နေသည့် အချိန်တွင် ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အခက်အခဲများ နှင့် ကံဆိုးမှုများသည် လူသားများကို ပြောင်းလဲစေသည်။ အီမာန် သက်ဝင် ယုံကြည်ခြင်းကို ထိန်းသိမ်းရန် နှင့် ဘာသာတရားတွင် ဇွဲလုံ့လရှိရန် ခက်ခဲလာ‌ပေမည်။ လူတို့၏ အီမာန် သက်ဝင်ယုံကြည်ခြင်းသည် ကြီးစွာသော အန္တရာယ်၌ ရှိနေပေမည်။ (40) ဖူးပွင့်မည့် အချိန်အထိ အေမာမ်သည် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သူများနှင့် ဘိုင်အသ် သစ္စာခံရန် တာဝန် မရှိတော့ပေ။ (41) အချို့ရေဝါယသ်များ၏ ဖော်ပြချက်အရ၊ ဒွါဒသမခေါင်းဆောင်သည် သကီယဟ် လှို့ဝှက်စွာ နေထိုင်ရာ၌ပင် ဖြစ်စေ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်သော အစိုးရကို အသိအမှတ် ပြုမည် မဟုတ်ပေ။ ၎င်းသည် မည်သည့် အုပ်စိုးရှင်မှ သကီယဟ် လှို့ဝှက်စွာဖြင့် နေထိုင်မည် မဟုတ်ပေ။ မည်သည့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်သူများ၏ အုပ်စိုးမှုအောက်၌ ရှိမည် မဟု‌တ်ပေ။ အရှင်မြတ် ချမှတ်ပေးထားသည့် ဥပဒေသတောာ်များကို ပြီးပြည့်စုံစွာ ၊ ပွင့်လင်းစွာ နှင့် မည့်သည့် အကြောက်တရားမှ မရှိပဲ ကျင့်ဆောင်ဟောကြားမည် ဖြစ်သည်။ (42) လူသားများအား စည်းကမ်းရှိစေမည်။ (43) အစ္စလာမ် သာသနာ တစ်ကမ္ဘာလုံးကို လွှမ်းမိုးနိုင်ဖို့ရန် အတွက် နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေး နောက်ခံမရှိခြင်း။

ကွယ်ပျောက်ခြင်း အကြောင်းအရာသည် ရှေးယခင် တမန်တော်များ၌လည်း ရှိခဲ့ဖူးပေသည်။ (44) ကျမ်းမြတ်ကုရ်အာန်၏ အာယသ်တော်များအရ၊ အချို့ တမန်တော်များ ဖြစ်ကြသည့် ဥပမာ ဆွာလေဟ် ၊ ယူနွစ် (45) မူစာ (46) အီစာ နှင့် ခိဇ်ွရ်နဗီ တို့သည် မိမိတို့၏ အွမ္မသ်ကို စမ်းသပ်ဖို့ရန် ဟူသော အကြောင်းအရင်းဖြင့် ၊ လူသားတို့၏ အမြက်မှ ကွယ်ပျောက်သွားခဲ့ကြသည်။ အချို့ရေဝါယသ်များ၌ ၊ တမန်တော်များ ကပျာက်ကွယ်ခြင်းကို အရှင်မြတ်၏ စန္နသ်တော် ဖြစ်သည် ဟူ၍ ဖော်ပြထားပြီး အွမ္မသ်များအကြား ဖြစ်ပွားခဲ့ဖူးလေ့ ရှိပေသည်။ (47)

ရှီးခ်သူစီး ၏ အဆိုအရ၊ လူသားများသည်လည်း ထိုသို့ကွယ်ပျောက်ရာ၌ အခန်းဂဏ္ဌတစ်ခုမှ ပါဝင်ပေသည်။ လူသားများသည် ၎င်းတို့၏ လုပ်ရပ်များဖြင့် အေမာမ်အား ချိန်းခြောက်ခြင်း၊ အေမာမ်၏ အသက်အတွက် မလုံခြုံတော့ခြင်း၊ အန္တရာယ် ရှိလာခြင်း၊ အေမာမ်၏ အမိန့်တော်များကို နာမခံခြင်း စသည်တို့သည် အေမာမ်ကွယ်ပျောက်ရန် အစပျိုးသည့် အချက်များ ဖြစ်ပြီး လူသားများသည် အေမာမ် နှင့် အပြင်ပိုင်း တွေ့ဆုံ အဆက်အသွယ် ရှိခြင်းမှ မိမိကိုယ်ကို နှစ်နာအောင် ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ (48) ရှီအာတို့၏ သဖ်စီးရ် ပညာရှင် နှင့် သီအိုလောဂျီ ပညာရှင် ဖြစ်သူ ခဝါဂျေဟ် နဆ်ွရုလ် ဒီးနေသူစီး သည်လည်း သက်ဂ်ျရီးဒုလ် အိအ်သိကာဒ် စာအုပ်၌ ၊ လူသားများ‌ေကြာင့် အေမာမ် ကွယ်ပျောက်ခဲဘရသည် ဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။ (49)

ကွယ်ပျောက်ခြင်း နှင့်ပတ်သက်ပြီး ရေးသားထားသည့် စာအုပ်များ

‌ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ကွယ်ပျောက်ခြင်း နှင့်ပတ်သက်ပြီး စာအုပ်များစွာ ရေးသားထားကြသည်။ နအ်မာနီ (ဟီဂျရီ ၃၄၂ တွင် ရေးသားခဲ့သည်) ရေးသားထားသည့် အလ်ဂိုင်ဗဟ် စာအုပ်၊ ရှီးခ်ဆူဒူက် (ဟီဂျကီ ၃၈၁ ကွယ်လွန်) ရေးသားထားသည့် ကမာလုလ်ဒီးန် စာအုပ်၊ ရှီးခ်သူစီ ရေးသားထားသည့် အလ်ဂိုင်ဗဟ် စာအုပ်များသည် ထိုအကြောင်းအရာ နှင့်ပတ်သက်ပြီး ရှေးအကျဆုံးစာအုပ်များ အဖြစ် သတ်မှတ်ထားကြသည်။ (50) အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ကွယ်ပျောက်ခြင်း နှင့်ပတ်သက်ပြီး ရေးသားထားသည့် အခြားစာအုပ်များမှာ အောက်ပါတို့ ဖြစ်သည်။ ဂျာစင်မ် ဟိုစိုင်းန် ရေးသားထားသည့် The Occultation of the Twelfth Imam, A Historical Background စာအုပ်။ ဤစာအုပ်တွင် ၊ စာရေးသူသည် ၊ မဟ်ဒဝီယသ် သမိုင်းကြောင်းကို ကြည့်ရှုထောက်ထားခြင်း ထို့အပြင် ကိုယ်စားလှယ်တော်များ ခန့်အပ်ခြင်း နှင့် ဂိာင်ဘက်သေစုဂ်ရာ (ခဏတာကွယ်ပျောက်သည့်) အချိန်ကာလ၌ ၎င်းတို့၏ လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဖော်ပြဆွေးနွေးထားသည်။ မုဟမ္မဒ် သကီ အာယသုလ္လာဟီ သည် ထိုစာအုပ်ကို ဆယ်နှစ်ပါးမြောက် အေမာမ် ကွယ်ပျောက်ခြင်း၏ နိုင်ငံရေးဗျူဟာ ဟူသော ခေါင်းစဥ်ဖြင့် ပါရှန်ဘာသာသို့ ပြန်ဆိုခဲ့သည်။ အရ်ဗအ ရိစာလသု ဖီလ် ဂိုင်ဘဟ် စာအုပ် ၊ ရှီးခ်မိုဖီးဒ် ရေးသားထားပြီး ၎င်းတွင် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) နှင့်ပတ်သက်သော အမေးအဖြေပုံစံဖြင့် ကျမ်းကိုးစောင် ပါရှိသည်။ စတုတ္ထကျမ်းစာတွင် အေမာမ် မဟ်ဒီ(အဂျ) ကွယ်ပျောက်ရခြင်း အကြောင်းရင်းကို စမ်းစစ်လေ့လာထားသည်။ အလ်ဖုဆူလုလ် အရှရဟ် ဖီလ် ဂိုင်ဘဟ် သို့မဟုတ် အလ်မစာအိလုလ် အရှ်ရဟ် ဖီလ် ဂိုင်ဘဟ် စာအုပ်၊ ရှီးခ်မိုဖီးဒ် ရေးသားထားပြီး အေမာန်ဇမာန်(အစ) ကွယ်ပျောက်ရခြင်း၏ စောဓက ဆယ်ခုအား ဖြေဆိုထားသည်။ မောင်စူအသုလ် အိမာမုလ်မဟ်ဒီ စာအုပ်သည် မဟ်ဒဝီယသ် ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ပြုစာထားသည့် လေးအုပ်တွဲ စာအုပ်ဖြစ်ပြီး အီရတ်မြို့ရှိ ရှီအာပညာရှင်ဖြစ်သူ စိုင်ယိဒ် မုဟမ္မဒ် ဆွဒ်ရ် (အီရာန်နှစ် ၁၃၇၇ ကွယ်လွန်) မှ ရေးသားထားသည် ။ ဤစာအုပ်၏ ပထမအတွဲသည် ခဏတာကွယ်ပျောက်သည့် သမိုင်းကြောင်း ဖြစ်ပြီး ၊ ဒုတိယအတွဲသည် ရေရှည်ကွယ်ပျောက်သည့် သမိုင်းကြောင်း ဖြစ်သည်။ ကျန်ရှိသော အခြားအတွဲ နှစ်တွဲသည် ဂိုင်ဘသ် ကွယ်ပျောက်ပြီးနောက်ပိုင်း ကာလအကြောင်း ရေးသားထားသည်။

.