အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၏တော်လှန်ရေး(ကေယာမ်)
အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၏တော်လှန်ရေး(ကေယာမ်)(အာရဗီ-قيام الإمام المهدي (عج) )ဟူသည် ရှီအာများ၏ ဆယ်နှစ်ပါးမြောက်အေမာမ် ဖူးပွင့်ပြီးနောက် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရားမျှတမှု ထူထောင်ရန်အတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် တော်လှန်ရေး ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။ထို တော်လှန်ရေး(ကေယာမ်)လုပ်မည့်အချိန်ကို အတိအကျမသိပေ။ ရေဝါယသ်များအရ၊ ၎င်းအေမာမ်၏ တော်လှန်ရေး(ကေယာမ်)သည် မက္ကာမြိုရဲ့ မက်စ်ဂျီဒွလ်ဟရာမ်(ကအ်ဗဟ်) မှအစပြုပြီး ခုနှစ်လကြာမြင့်ပေမည်။ ၎င်း၏အဓိကအုပ်ချုပ်မည့်နေရာမှာ အီရာက်ဖြစ်ပြီး အေမာမ်(အ.စ)သည် ဆိုဖီယာနီကို ထိုနေရာ၌ပင် အဆုံးစီရင်မည် ဖြစ်ပေသည်။ ရေဝါယသ်၌ ၁၁၃ဦးသည် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏တော်လှန်ရေး၌ပါ၀င်ကြပြီး၎င်း၏အထူးနောက်လိုက်သားများဖြစ်သည်ဟု ဖေါ်ပြထားသည်။ သိုသော် တော်လှန်ရေး၌ပါ၀င်ကညမည့် လူဦးရေမှာ ထိုအရေအတွက် ပိုများပေသည်။ များသောအားဖြင့် လူငယ်များပါ၀င်ပေမည်။ တမန်တော်အီစာ(အစ) သည်လည်း ထိုတော်လှန်ရေး၌ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ကို ကူညီပေမည်။ အရှင်မြတ်၏ အချိုသော တမန်တော်များ နှင့် အူတော်စင်များ၏ ပြောကြားချက်အရ အဆ်ွဟာဘေကဟ်ဖ်၊ ယူရှီးခ် ဗင်န် နှုရ်၊ မိုအ်မင်န် အာလေဖိရ်အောင်န်၊ စလ်မာနေဖွာရ်စီ၊ အဘူဒဂျာနေဟ် အန်ဆွာရီ နှင့် မာလီကေအရှ်သရ် နခက်အီ တိုသည်လည်း တစ်ဖန် ပြန်လာ ကြပြီး အေမာမ်မဟ်ဒီ(အစ) ၏တော်လှန်ရေး၌ ပါ၀င်ကြပေမည်။ ရေဝါယသ်များကို ကိုးကား၍ အချိုသည် တော်လှန်ရေးတွင် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ၏လက်နက်သည် ဓားဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ဤဓား၌ ဖန်ဆင်းရှင်၏ အံ့ဖွယ်အမှုဖြင့် ၎င်း၏ရန်သူများကို ချေမှုန်းပေမည်။ အချိုအုပ်စုများအနေဖြင့် အေမာမ်မဟ်ဒီသည် အဆင့်မှီတိုးတက်သော လက်နက်များကိုင်ဆောင်လာမည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ထိုကြောင့် အစဉ်လိုက်အားဖြင့် ဖော်ပြရသော် အေမာမ်မဂ်ဒီ(အဂျ)သည် ဓားဖြင့် အနိုင်ရပေမည်။ သိုသော် အချိုသူများ၏ ယုံကြည်ချက်ရ ဓား ဟူ၍ ရေ၀ါယသ်၌ အသုံးပြုထားခြင်းသည် တော်လှန်ရေး၏ သင်္ကေတ ကိုဆိုလိုပေသည်။
အရိုက်အရာ နှင့် အရေးပါမှု
အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၏တော်လှန်ရေး(ကေယာမ်)ဟူသည် ရှီအာများ၏ ဆယ်နှစ်ပါးမြောက်အေမာမ် ဖူးပွင့်ပြီးနောက် ကမ္ဘာပေါ်တွင် တရားမျှတမှု ထူထောင်ရန်အတွက်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် တော်လှန်ရေး ပြုလုပ်မည်ဖြစ်သည်။ [၁] မည်မျှပင် အေမာမ်မဂ်ဒီ၏ တော်လှန်ရေးသည် ၎င်းဖူးပွင့်ခြင်းနှင့် အဓိပ္ပါယ် တစ်မျိုးတည်း အသုံးပြုထားပါစေ။ [၂] သိုသော် ရှီအာများ၏ သုတေသီဖြစ်သူ ခိုဒါမိုရာဒ်၏ ပြောဆိုချက်အရ ထိုအကြောင်းအရာ နှစ်ခုသည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ကွဲပြားပေသည်။ တော်လှန်ရေးသည် ၎င်းဖူးပွင့်ပြီးနောက်မှ ဖြစ်လာေပမည်။ [၃] ရေဝါယသ်၌ ၊ ေအေမာမ်မဟ်ဒီ(အစ)၏ တော်လှန်ေရးကိုဖော်ပြရာ၌ (ထွက်ပေါ်လာခြင်း) ဟူသောဝေါဟာရကို အသုံးပြုထပေသည်။[၄] ရှီးခ်ဆူဒူက် ရေးသားထားသည့် ခိဆွာလ် စာအုပ်၌ ရေဝါယသ်တစ်ခုလာရှိထားသည်မှာ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၏တော်လှန်ရေး(ကေယာမ်) သည် ရိဂ်ျအသ် (ပြန်လည်ရှင်သန်မည့်နေ့) နှင့် နောက်ဆုံးတရားစီရင်မည့်နေ့ (ကေယာမသ်) ကဲ့သိုပင် အရှင်မြတ်၏နေ့ရက်များ(အယောင်မွလ္လာဟ်) အနက်မှ ဖြစ်ပေသည်။[၅] အချိုရေဝါယသ်များအရ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၏တော်လှန်ရေး(ကေယာမ်) သည် ရှစ်လကြာမြင့်ပေမည်။ [၆] ထိုနောက် ကမ္ဘာတစ်၀န်းလုံးကို အုပ်ချုပ်ပေမည်။[၇]
အချိန် နှင့် ကာလအတိုင်းအတာ
အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၏တော်လှန်ရေး(ကေယာမ်)လုပ်မည့်၏ အချိန်အား အတိအကျ မသိပေ။[၈] သိုသော် တော်လှန်ရေးပြုလုပ်မည့်အချိန်၏ အချိုထူးခြားမှုများကို ရေဝါယသ်၌ ဖော်ပြထားသည်။ ဥပမာအားဖြင့် နှစ်ပေါင်းများစွာ၌ ၊ အာရှုရာနေ့၊ စနေနေ့တွင် တော်လှန်ရေးဖြစ်ပေါ်ပေမည်။[၉] သာရီးခု မာဘအ်ဒွလ် ဇူဟူးရ် စာအုပ်ရေးသားသူ ဆိုင်ယိဒ် မိုဟမ္မဒ်ဆွဒ်ရ်၏ ယုံကြည်ချက်အရ အာရှုရာနေ့နှင့်သက်ဆိုင်သည့် ရေဝါယသ်မှအပ ထိုအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်ပြီးလာရှိထားသည် အခြားသောရေဝါယသ်များသည် တိကိခိုင်လုံမှုမရှိပေ။[၁၀]အထူးသဖြင့် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) သည် ရှစ်လတိုင်တိုင် ဓားကိုင်ကာ တော်လှန်ရေး ပြုလုပ်မည် ဟူသော ကာလအတိုင်းအတာ ဖြင့်လာရှိထားသည့်ရေဝါယသ်များသည် တိကျခိုင်လုံမှုမရှိပေ။[၁၁]
နေရာ
မြောက်များစွာသောရေဝါယသ်များအရ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၏တော်လှန်ရေး(ကေယာမ်)သည် မက္ကာမြိုမှ အစပြုပေမည်။[၁၂] ဥပမာ ထိုအကြောင်းအရာနှင့်ပတ်သက်ပြီး ကိုလိုင်နီသည် အလ်ကာဖီစာအုပ်၌၊ နအ်မာနီသည် အလ်ဂိုင်းဘသ် စာအုပ်၌ ဖော်ပြထားသည်။[၁၃] ရှီးခ်ဆူဒူက် ရေးသားထားသည့် အိုယူနွလ်အခ်ဘာရ်ရေဿွာစာအုပ်၌ တော်လှန်ရေး အစပြုမည့်နေရာကို သဟာမဟ် ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ [၁၄] သိုသော် မက္ကာမြိုသည် သဟ မဟ်အစိတ်အပိုင်းထဲမှ ဖြစ်သည့်အတွက် မက္ကာမြိုကိုလည်း သဟာမဟ် ဟုခေါ်ဆိုလေသည်။[၁၅]
အခြားရေဝါယသ်၌ ယမန် မြိုရှိ ကရ်အဟ် ကျေးရွာကို တော်လှန်ရေးအစပြုမည့် နေရာဟူ၍ ဖော်ပြထားသည်။ [၁၆] သို သော် ဒေါနီရှ်နာမေယေအေမာမ်မဟ်ဒီ ဟူသောစာအုပ်ပြုစုသူသည် ယင်းအား မမှန်ကန်ေပဟု ယူဆပါသည်။ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၏တော်လှန်ရေး(ကေယာမ်)ကို ယမန်နီထွက်ပေါ်လာမည့်ရေဝါယသ်နှင့် မှားယွင်းစွာ ဖော်ပြထားသည်ဟု ထင်ချက်ပေးထားသည်။[၁၇] သိုမဟုတ် ဤရေဝါယသ်ကို ဖွာသွေမီယာန်း ၏အုပ်ချုပ်မှုကိုအတည်ပြုခြင်း သိုမဟုတ် မြောက်အာဖရိကနှင့် အစ္စလာမ့်ကမ္ဘာ၏အနောက်ဘက်ရှိ လိမ်ညာသော မဟ်ဒီယာန်း များကို အားကောင်းလာစေရန် ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် လုပ်ကြံဖန်တီးထားခြင်းပင်ဖြစ်ပါသည်။[၁၈] ထိုအတူ ဒေါနီရှ်နာမေယေအေမာမ်မဟ်ဒီ ဟူသောစာအုပ်၌ လာရှိထားသည်မှာ ရေဝါယသ်အရ လူဦးရေတစ်သောင်း မက္ကာမြို၌ အေမာမ်မဟဒီ(အဂျ)အား ဘိုင်အသ်သစ္စာခံပေမည်။ ထိုနောက် ၎င်းသည် မဒီနာမြိုသို စစ်တပ်စေလွှတ်ပေမည်။ သိုမဟုတ် အခြားရေဝါယသ်များအရ အေမာမ်ကိုယ်တိုင် မဒီနာသို သွားပေမည် ထိုနောက် ဆိုဖီယာနီ များကို ချေမှုန်းရန် အရောက်က် မြိုသိုသွားပေမည် ထိုမြိုသည် တော်လှန်ရေး၏ အဓိကနေရာဖြစ်သည်။[၁၉] ရေဝါယသ်များ၌ ရှုးမ်၊အိန္ဒိယာ၊ ဒလီးမ်၊ ကာဘ်လ် နှင့် ခိဇ်ရ် မြိုများကို အောင်နိုင်ခြင်းအကြောင်းလာရှိထားသည်။ [၂၀] ထိုအတူ တမန်တော်အီစာသည် ဘိုင်းသွလ်မိုကဒ္ဒစ်၌ အေမာမ်မဟ်ဒီနှင့် တွေ့စုံစုစည်းမည်ဟုလည်း လာရှိထားသည်။[၂၁] တော်လှန်ရေးအဆုံးသတ်မည့်နေရာမှာ ကူဖွာမြို ဖြစ်သည် ။ ထိုမြိုသည် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) အုပ်ချုပ်မည့်အဓိကမြို ဖြစ်သည်။[၂၂]
မည်ကဲ့သိုအစပြုပုံ
ရေဝါယသ်များအရ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) သည် အီရှာနမာဇ်ကို မက်စ်ဂျီဒွလ်ဟရာမ်၌ ဖတ်ပြီးနောက် ကအ်ဗဟ်အနား၌ပင် တော်လှန်ရေးကို အစပြုပေမည်။[၂၃] ၎င်းတွင် တမန်တော်မြတ်ကြီး(ဆွ)၏ ပစ္စည်းများဖြစ်သော ဓား၊ ချပ်ဝတ်တန်ဆာ၊အမာမဟ်၊ ဗေါင်း၊ ကုန်းနှီး၊ တောင်မွှေး(အဆွာ) နှင့် အလံများကို ကိုင်ဆောင်ထားပေမည်။[၂၄] ထိုနောက် ရုက်န် နှင့် မကာမ် အကြား ၎င်း၏နောက်လိုက်သားများမှ ဘိုင်အသ် သစ္စာခံမှုကို ရယူပေမည်။[၂၅] ရှီးခ်ဆူဒူက်၏ ဖော်ပြချက်အရ အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)သည် လူဦးရေ ၁၁၃ယောက်ဖြင့် မက်စ်ဂျီဒွလ်ဟရာမ် ၌ရှိနေပြီး«بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ» ဟူသောအာယသ်ဖြင့် ၎င်း၏စကားများကို အစပြုပေမည်။ ထိုနောက် «أَنَا بَقِيَّةُ اللَّهِ فِي أَرْضِهِ وَ خَلِيفَتُهُ وَ حُجَّتُهُ عَلَيْكُمْ» ဟူသောစာကြောင်းဖြင့် မိမိကိုယ်ကို မိတ်ဆက်ပေမည် ထိုနောက် ၎င်း၏နောက်လိုက်သားများ အယောက် တဈ်သာင်းပြည့်သည့်အခါ တော်လှန်ရေးကို အစပြုပေမည်။[၂၆]
ကိုင်ဆောင်မည့်လက်နက်
ရေဝါယသ်များအရ တော်လှန်ရေး၌ အေမာမ်ဇမာန်(အဂျ)၏ လက်နက်မှာ (ဓား) ဖြစ်သည်။[၂၇] ထိုကြောင်းအချို ယုံကြည်ထားသည်မှာ အေမာမ်ဇမာန်(အဂျ) တော်လှန်ရေးလုပ်မည့်အချိန် တိုးတက်ပြောင်မြောက်သောလက်နက်များကို အရှင်မြတ်၏အမိန့်တော်ဖြင့် အသုံးပြုပေမည်။ အုပ်စုတစ်စုေပြာသည်မှာ ၎င်းမဖူးပွင့်မီ ဖြစ်ပေါ်လာမည့် စစ်ပွဲများကြောင့် ထိုလက်နက်များသည် ပျက်စီးသွားပေမည်။ အချိုသူများ၏ ယုံကြည်ထားသည် မှာ အရှင်မြတ်သည် အေမာမ်ဇမာန်(အဂျ)၏ ဓား၌ အခြားသောလက်နက်များထက် ပိုမိုသာလွန်သောအံဖွယ်အရာများကို ပေးသနားထားပေမည်။[၂၈] ထိုအရာ၏ဆန့်ကျင်ဘက်၊ ဤေရ၀ါယသ်များတွင် "ဓား" ဟူသောစကားလုံးသည် အာဏာနှင့် စစ်အာဏာကို ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်သည်ဟု အချိုက ယုံကြည်ကြသည်။[၂၉]ထိုကြောင့် အေမာမ်ဇမာန်(အဂျ) သည် ဓားကို မလိုအပ်ဘဲ စစ်ရေးတိုက်ပွဲဖြင့် ရန်သူကို အနိုင်ယူမည်ဟု ဆိုလိုသည်။[၃၀]
ပါ၀င်မည့်သူများ
အေမာမ်ဇမာန်(အဂျ)၏တော်လှန်ရေး၌ ပါ၀င်ကြမည့် သူများ၏ ထူးခြားမှုများမှာ အထူးသဖြင့် လူဦးရေ၊ တစ်ယာက်ချင်းစီတိုင်း၏ထူးခြားမှုများ နှင့် ထင်ပေါ်ေကျာ်ကြားသောသူများကိုရေဝါယသ်များ၌ ဖော်ပြထားသည်။
လူရီးရေ
အေမာမ်ဇမာန်(အဂျ)၏နောက်လိုက်သားများသည် ၁၁၃ယောက်ဖြစ်ပြီး တမန်တော်မြတ်ကြီးခေတ်ကာလ၌ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည် ဘဒရ်စစ်ပွဲ၌ရှိသော လူဦးရေနှင့် တူညီမှုရှိသည်ဟု လာရှိထားသည်။[၃၁] သိုသော် အခြားရေဝါယသ်၌ ထိုလူဦးရေထက် ပိုများသည်ဟု လာရှိထားသည်။ ဥပမာ အယောက်တစ်သောင်း [၃၂]၊ တစ်သောင်းနှစ်ထောင် သိုမဟုတ် တစ်သောင်းငါးထောင်ဟူ၍ လာရှိထားသည်။[၃၃] ထိုကြောင့် ပြောထားသည်မှာ တော်လှန်ရေး၌ ၁၁၃ယောက်ပိုများပေမည် ။ ထို ၁၁၃ လူဦးေရသည် အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၏ အထူးနောက်လိုက်သားတပ်ဖွဲများဖြစ်ပေသည်။[၃၄]
တစ်ယောက်ချင်းစီတိုင်း၏ ထူးခြားချက်များ
နအ်မာနီးရေးသားထားသည် အလ်ဂိုင်းဘသ်စာအုပ်၏ ဟဒီးစ်တစ်ခု၌ လာရှိထားသည်မှာ တော်လှန်ရေး၌ပါ၀င်ကြသူများသည် များသောအားဖြင့် လူငယ်များဖြစ်ကြပြီး အချိုအနည်းငယ်မှာ အသက်ကြီးသူများ ဖြစ်သည်ဟု မိတ်ဆက်ထားသည်။[၃၅] ထိုအတူ ၎င်းတိုသည် အလွန်သတ္တိရှိသူ၊ ညပိုင်းနိုးထကာေအဘာဒသ်ပြုလုပ်သူ၊ သီလရှိသူ၊ အလွန်တည်ကြည်ပြီး သန်မာသူများ ဖြစ်ကြသည်ဟုလည်း ဖော်ပြထားသည်။[၃၆]
ထင်ပေါ်ကျော်ကြားသောသူများ
ရေဝါယသ်များအရ တမန်တော်အီစာ(အစ)သည်လည်း အေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) အား တော်လှန်ရေး၌ ကူညီပေမည်။။[၃၇] ထိုအတူ ကွယ်လွန်သွားကြသော အရှင်မြတ်၏ အောင်ဝ်လီယာသူတော်စင်များသည်လည်း ပြန်လည်ရှင်သန်လာပေမည်။ ရေဝါယသ်၌လာရှိထားသည့်အချိုအမည်များမှာ အဆွ်ဟာဘေကဟ်ဖ်၊ ယူရှီးခ် ဗင်န် နှုန်း၊ မိုအ်မင်နေအာလေဖိရ်အောင်န်၊ စလ်မာနေဖွာရ်စီ၊ အဘူဒဂျာနဟ်အန်ဆွာရီ၊ နှင် မာလီကေအရှ်သရ်နခအီ တိုဖြစ်သည်။[၃၈]
မှတ်စုများ
- ↑ စလီမီယာန်း၊ ဒဲရ်စ်နာမေယေမဟ်ဒဝီ၊ အီရာန်နှစ် ၁၃၈၉၊အတွဲ၃ စာမျက်နှာ၁၇၀-၁၇၁
- ↑ ဆွက်ဒ်ရ်၊ အလ်မောင်ဆူအသုလ်မဟ်ဒဝီယဟ်၊ ဟီဂျရီ၁၄၁၂၊အတွဲ၃(သာရီခေမာဘအ်ဒုလ်ဇူဟူးရ်)၊ စ မျက်နှာ၁၉၅
- ↑ စလီမီယာန်း၊ ဒဲရ်စ်နာမေယေမဟ်ဒဝီ၊ အီရာန်နှစ် ၁၃၈၉၊အတွဲ၃ စာမျက်နှာ၁၇၂
- ↑ ရှဖီးခ်ဆူဒူက်၊ ကမာလွလ်ဒီးန်၊ ဟီဂျရီ၁၃၉၅၊အတွဲ၂ စာမျက်နှာ၁၇၇-၁၇၈
- ↑ ရှီးခ်ဆူဒူက်၊ ခေဆွာလ်၊အီရာန်နှစ်၁၃၆၂၊အတွဲ၁၊စာမျက်နှာ၁၀၈
- ↑ နအ်မာနီ၊အလ်ဂိုင်ဘဟ်၊ဟီဂျရီ၁၃၈၇၊စာမျက်နှာ၁၆၄၊ဟဒီးစ်၅
- ↑ ဆွက်ဒ်ရ်၊ အလ်မောင်ဆူအသုလ်မဂ်ဒဝီယဟ်၊ဟီဂျရီ၁၄၁၂၊အတွဲ၃( သာရီခေမာဘအ်ဒုလ်ဇူးဟူးရ်)၊စာမျက်နှာ၄၄၉
- ↑ ဆွက်ဒ်ရ်၊ အလ်မောင်ဆယအသုလ်မဂ်ဒဝီယဟ်၊ဟီဂျရီ၁၄၁၂၊အတွဲ၃( သာရီခေမာဘအ်ဒုလ်ဇူးဟူးရ်)၊စာမျက်နှာ၂၀၇
- ↑ ဆွက်ဒ်ရ်၊ အလ်မောင်ဆယအသုလ်မဂ်ဒဝီယဟ်၊ဟီဂျရီ၁၄၁၂၊အတွဲ၃( သာရီခေမာဘအ်ဒုလ်ဇူးဟူးရ်)၊စာမျက်နှာ၂၁၃-၂၁၂
- ↑ ဆွက်ဒ်ရ်၊ အလ်မောင်ဆယအသုလ်မဂ်ဒဝီယဟ်၊ဟီဂျရီ၁၄၁၂၊အတွဲ၃( သာရီခေမာဘအ်ဒုလ်ဇူးဟူးရ်)၊စာမျက်နှာ၂၁၃
- ↑ နအ်မာနီအလ်ဂိုင်ဗဟ်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၇၊စာမျက်နှာ၁၆၄ဟဒီးစ်၅
- ↑ မိုဟမ္မဒီရိန်းရှဟ်ရီ၊ မိုဟမ္မဒ် နှင့် အခြားသူများ၊ ဒေါနီရှ်နာမေယေအေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၊ အီရာန်နှစ်၁၃၉၃အတွဲ၈ စာမျက်နှာ၁၉၉
- ↑ ကိုလိုင်နီ အလ်ကာဖီ၊ဟီဂျရီ၁၄၀၇၊အတွဲ၁ စ မျက်နှာ၂၃၁ဟဒီးစ်၃၊ နအ်မာနီ၊ အလ်ဂိုင်ဗဟ်၊ ဟီဂျရီ၁၃၉၇၊စာမျက်နှာ၃၁၃-၃၁၅
- ↑ ရှီးခ်ဆူဲက်၊ အိုယူးနွလ်အခ်ဘာရုအန်နိလ်ရေဇွာ၊ဟီဂျရီ၁၃၇၈၊အတွဲ၁ စာမျက်နှာ၆၂-၆၃
- ↑ မိုဟမ္မဒီရိန်းရှဟ်ရီ၊ မိုဟမ္မဒ် နှင့် အခြားသူများ၊ ဒေါနီရှ်နာမေယေအေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ)၊ အီရာန်နှစ်၁၃၉၃ အတွဲ၈ စာမျက်နှာ၁၉၉
- ↑ အိရ်ဘလီ၊ ကက်ရှ်ဖုလ်ဂမ္မဟ်၊ဟီဂျရီ၁၃၈၁ အတွဲ၂၊စာမျက်နှာ၄၆၉ ၊ဖီးဇ်ကာရှာနီ၊ ဝါဖီစာအုပ်၊ဟီဂျရီ၁၄၀၆၊အတွဲ၂၊စာမျက်နှာ၄၆၇
- ↑ မိုဟမ္မဒီရိန်းရှဟ်ရီ နှင့်အခြားသူများ၊ဒေါနီရှ်နာမေအေမာမ်မဟ်ဒီ၊အီရာန်နှစ်၁၃၉၃အတွဲ၈စာမျက်နှာ၁၉၉
- ↑ မိုဟမ္မဒီရိန်းရှဟ်ရီ နှင့်အခြားသူများ၊ဒေါနီရှ်နာမေအေမာမ်မဟ်ဒီ၊အီရာန်နှစ်၁၃၉၃အတွဲ၈စာမျက်နှာ၁၉၉
- ↑ မိုဟမ္မဒီရိန်းရှဟ်ရီ နှင့်အခြားသူများ၊ဒေါနီရှ်နာမေအေမာမ်မဟ်ဒီ၊အီရာန်နှစ်၁၃၉၃အတွဲ၈စာမျက်နှာ၂၀၁
- ↑ နအ်မာနီ၊အလ်ဂိုင်ဘဟ်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၇၊အတွဲ၂၃၅၊ဟဒီးစ်၂၂
- ↑ စလီမီယာန်း၊ဒရ်စ်နာမေယေမဟ်ဒဝီ၊အီရာန်နှစ်၁၃၈၉၊အတွဲ၃စာမျက်နှာ၁၇၉
- ↑ စလီမီယာန်း၊ဒရ်စ်နာမေယေမဟ်ဒဝီ၊အီရ။န်နှစ်၁၃၈၉၊အတွဲ၃စာမျက်နှာ၁၇၉
- ↑ မိုဟမ္မဒီရိန်းရှဟ်ရီ နှင့်အခြားသူများ၊ဒေါနီရှ်နာမေအေမာမ်မဟ်ဒီ၊အီရာန်နှစ်၁၃၉၃အတွဲ၈စာမျက်နှာ၂၀၀-၂၀၁
- ↑ နအ်မာနီ၊အလ်ဂိုင်ဘဟ်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၇၊စာမျက်နှာ၂၇၀
- ↑ ရှီးခ်သူစီး၊အလ်ရိုင်ဘဟ်၊ဟီဂျရီ၁၄၁၁၊မိုဖီးဒ်၊အိရ်ရှာဒ်၊ဟီဂျရီ၁၄၁၃၊အတွဲ၂စာမျက်နှာ၃၇၉
- ↑ ရှီးခ်ဆူဒူက်၊ကမာလွလ်ဒီးန်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၅၊အတွဲ၁၊စာမျက်နှာ၃၃၁
- ↑ ကိုလိုင်နီ၊အလ်ကာဖီ၊ဟီဂျရီ၁၄၀၇၊အတွဲ၈၊စာမျက်နှာ၅၀ဟဒီးစ်၁၃၊ဆူဒူက်၊ကမာလွလ်ဒီးန်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၅၊အတွဲ၁စာမျက်နှာ၃၂၁-၃၂၂ဟဒီးစ်၃၊နအ်မာနီ၊အလ်ဂိုင်ဘဟ်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၇၊စာမျက်နှာ၁၆၄၊ဟဒီးစ်၅
- ↑ စလီမီယားန်၊ဒရ်စ်နာမေမဟ်ဒဝီယသ်၊အီရာန်နှစ်၁၃၈၉၊အတွဲ၃စာမျက်နှာ၁၇၆
- ↑ မကာရင်မ်ရှီရာဇီ၊ဟူကူမသ်ဂျဟာနီယေမဟ်ဒီ၊အီရာန်နှစ်၁၃၈၀၊စာမျက်နှာ၂၅၁-၂၅၃
- ↑ မကာရင်မ်ရှီရာဇီ၊ဟူကူမသ်ဂျဟာနီယေမဟ်ဒီ၊အီရာန်နှစ်၁၃၈၀၊စာမျက်နှာ၂၅၁
- ↑ ရှီးခ်ဆူဒူက်၊ကမာလွလ်ဒီးန်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၅၊အတွဲ၂စာမျက်နှာ၆၅၄၊ဟဒီးစ်၂၀ -၂၁၊နအ်မာနီ၊အလ်ဂိုင်ဘဟ်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၇၊စာမျက်နှာ၃၁၄-၃၁၅၊ဟဒီးစ်၇-၈-၉၊ဆူဒူက်၊အလ်ခေဆွာလ်၊အီရာန်နှစ်၁၃၆၂၊အတွဲ၂စာမျက်နှာ၆၄၉၊ဟဒီးစ်၄၃၊သွီဘ်ရီ၊ဒလာယီလွလ်အိမာမဟ်၊ဟီဂျရီ၁၄၁၃၊စာမျက်နာ၄၅၅သူစီး၊အလ်ဂိုင်ဘဟ်၊ဟီဂျရီ၁၄၁၁စာမျက်နာ၄၇၇
- ↑ နအ်မာနီ၊အလ်ဂိုင်ဘဟ်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၇စာမျက်နာ၃၁၉ဟဒီးစ်၂၊ဆူဒူက်၊ကမာလွလ်ဒီးန်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၅၊အတွဲ၂စာမျက်နာ၆၅၄၊ဟဒီးစ်၂၀
- ↑ ၃၃ဆိုင်ယိဒ်ဗင်န်သွာဝူးစ်၊အလ်မိုလာဟင်မ်၀လ်ဖိသ်န်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၈၊စာမျက်နာ၆၄-၆၅
- ↑ ဇမာနီ၊ဂဇရာသ်မဟ်ဒီ၊အာယီနေပယောင်မ်ဘရာန်အီရာန်နှစ်၁၃၉၆၊စာမျက်နှာ၂၁၉၊ကေရာအက်သီ၊ရှရ်ဟေဒိုအာယေရှရီးဖေအိဖ်သေသဟာဟ်၊အီရာန်နှစ်၁၃၉၂စာမျက်နှာ၁၁၁၊ဆွမဒ္ဒီ၊စီးရေယေအေမာမ်မဟ်ဒီ၊အီရာန်နှစ်၁၃၉၃၊စာမျက်နှာ၁၉၀
- ↑ နအ်မာနီ၊အလ်ဂိုင်းဘဟ်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၇၊စာမျက်နှာ၃၁၅-၃၁၆ဟဒီးစ်၁၀
- ↑ မဂ်ျလေစီ၊ဗေဟာရွလ်အန်ဝါရ်၊ဟီဂျရီ၁၄၀၃၊အတွဲ၅၂စာမျက်နှာ၃၈၆
- ↑ ဆိုင်ယိဒ်ဗင်န်သွာဝူးစ်၊အလ်မိုလာဟင်မ်၀လ်ဖိသ်န်၊ဟီဂျရီ၁၃၉၈စာမျက်နှာ၈၃
- ↑ ဟိုရ်အာမေလီ၊အိစ်ဘာသွလ်ဟိုဒါဟ်၊ဟီဂျရီ၁၄၂၅၊စာမျက်နှာ၁၇၃
ကျမ်းကိုးမျာ
- အိရ်ဘလီ၊ အလီ ဗင်န် အီစာ၊ ကရှ်ဖုလ်ဂမ္မ်ဟ် ဖီ မအ်ရိဖသွလ် အအင်မ္မဟ်၊ ဂျအ်ဖရ် စွဘ်ဟာနီ သိဘ်ရီဇီ၏ စကားချီး နှင့် ဟာရှီယေ ဆိုင်ယိဒ်ဟာရှင်မ်ရစူလီ မဟ်လာသီ၊ သီဘ်ရီးဇ်၊ မက်သက်ဘေ ဗနီဟာရှင်မီ၊ ဟီဂျရီ၁၃၈၁။
- ဟွရ်အာမေလီ၊ မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် ဟစန်၊ အိစ်ဘာသွလ်ဟိဒါယဟ်ဘိန်နိုစူစ်၀လ်မိုအ်ဂျေဇာသ်၊ ဘီရူးသ်၊အအ်လမီ၊ပထမအကြိမ်ထုပ်ဝေမှု၊ဟီဂျရီ၁၄၂၅
- ဇမာနီ၊ ဆိုင်ယိဒ်ဟစန်၊ ဟဇရသ်မဟ်ဒီ၊ အာယီနေယေပယောင်မ်ဘဲရာန်၊ကွမ်း၊ဘွန်ယာဒေဖရ်ဟဂီဟဇရသ်မဟ်ဒီမောင်ဝ်အူးဒ်၊အီရာန်နှစ်၁၃၉၆
- စလီမီယာင်းန် ၊ ခိုဒ်မိုရာဒ်၊ဒရ်စ်နာမေယေမဟ်ဒဝီယသ်၊ကွမ်း၊ ဘွန်ယာဒေဖရ်ဟဂီဟဇရသ်မဟ်ဒီမောင်ဝ်အူးဒ်၊ ဒုတိယအကြိမ်ထုပ်ဝေမှု၊ အီရာန်နီ၁၃၈၉
- ဆိုင်ယိဒ် ဗင်န် သွာဝူးစ်၊ အလ်မိုလာဟင်မ်မွလ် ၀လ်ဖိသ်နိ ဖီလ် ဇူဟူးရ်ရွလ်ဂါအိဘွလ် မွန်သဇင်ရ်၊ ကွမ်း၊ ရေဇွာပုံနှိပ်တိုက်၊ ငါးကြိမ်မြောက်ပုံနှိပ်၊ ဟီဂျရီ၁၃၉၈၊လရာဇ်နှစ်၁၉၇၈
- ရှီးခ်ဆူဒူက်၊ မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် အလီ ၊ အလ်ခိဆွာလ်၊ သက်ဆ်ွဟီးဟ် သဟ်ကီးက် အလီအက်ဘရ် ဂဖာရီ၊ ကွမ်၊ ဂျာမေအေယေမိုဒရေစီးန် ဟောင်ဇေယေအိလ်မီယေကွမ်၊ ပထမပုံနှိပ်၊ အီရာနှစ်၁၃၆၂
- ရှီးခ်ဆူဒူက်၊ မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် အလီ၊ အိုယူးနွလ်အခ်ဘာရွလ်ရေဇွာသက်ဆ်ွဟီးဟ် သဟ်ကီးက် မဟ်ဒီလာဂျူရ်ဒီ၊ သီဂီရာန်၊ ဂျဟာန်ပုံနှိပ်၊ ပထမထုပ်ဝေမှု၊ ဟီဂျရီ၁၃၇၈
- ရှီးခ်ဆူဒူက်၊ မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် အလီ၊ ကမာလွလ်ဒီးန် ဝါ သမာမွလ်နိအ်မဟ်၊ သက်ဆ်ွဟီးဟ် သဟ်ကီးက် အလီအက္က်ဘရ်ဂဖာရီ၊ သီဟီရာန်၊ ဒါရွလ်ကူသုဘွလ်အိစ်လာမီယဟ်၊ ဒုတိယအကြိမ်ထုပ်ဝေမှု၊ ဟီဂျရီ၁၃၉၅
- ရှီးခ်သယစီး၊ မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် ဟစန် ၊ အလ်ဂိုင်ဘဟ်၊ သက်ဆ်ွဟီးဟ် သဟ်ကီးက် အဘ်ဒုလ္လာဟ်သီဟီရာန်နီ နှင့် အလီအဟ်မဒ်နာဆွေဟ်၊ ဒါရွလ်မအာရိဖိလ်အိစ်လာမီယဟ်၊ ပထမထုပ်ဝေမှု၊ ဟီဂျရီ၁၄၁၁
- ဆွဒ်ရ်၊ ဆိုင်ယဒ်မိုဟမ္မဒ်၊ အလ်မောင်ဆူအသွလ်မဟ်ဒဝီယဟ်၊ အတွဲ၃၊ ( သာရိခုလ်မာဘအ်ဒုလ်ဇူဟူးရ်) ၊ ဘီရှုးသ်၊ ဒါရွလ်မအာရိဖ် ဟီဂျရီ၁၄၁၂ ခရာဇ်နှစ်၁၉၉၂
- ဆွမဒီ၊ ကန်ဘရ်အလီ၊ စီးရေယေအေမာမ်မဟ်ဒီ၊ ကွမ်း၊ ဘွန်ယာဒေဖရ်ဟဂီဟဇရသ်မဟ်ဒီမောင်ဝ်အူးဒ်၊အီရာန်နှစ်၁၃၉၃
- သွီဘ်ရီအာမေလီ၊ မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် ဂျရီးရ်၊ ဒလာအိလွလ်အိမာမဟ်၊ ကွမ်း၊ ဘိအ်စက်သ်၊ ပထမထုပ်ဝေမှု၊ ဟီဂျရီ၁၄၁၃
- ဖီးဇ်ကာရှာနီ ၊ မောင်လာမိုဂမ္မဒ်မိုဟ်စင်န်၊ ဝါဖီစာအုပ်၊ သဟ်ကီးက် ဇွေယာအွလ်ဒီးန် ဟိုစိန်နီ အိဆ်ွဖာဟာနီ၊ အိဆ်ွဖဟာ န်၊ မက်သက်ဘျေအမာမ်အမီးရွလ်မိုအ်မေနီးန်၊ ဟီဂျရီ၁၄၀၆၊အီရာန်နှစ်၁၃၆၅
- ကေရာအသ္သီး၊ မိုဟ်စင်န်၊ ရှရ်ဟေဒိုအာယေရှရီးဖေ အိဖ်သေသာဟ်၊ ကွမ်း၊ ဘွန်ယာဒေဖရ်ဟဂီဟဇရသ်မဟ်ဒီမောင်ဝ်အူးဒ်၊ အီရာန်နှစ်၁၃၉၂
- ကိုလိုင်နီ၊ မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် ယအ်ကူးဘ်၊ အလ်ကာဖီ၊ သက်ဆ်ွဟီးဟ် သဟ်ကီးက် အလီအက္က်ဘရ် ဂဖာရီ နှင့် မိုဟမ္မဒ်အာခ်၀န်ဒီ၊သီဟီရာန်၊ ဒါရွလ်မက်ဘေအိစ်လာမီယဟ်၊ လေးကြိမ်ေမြာက်ထုပ်ဝေမှု၊ ဟီဂျရီ၁၄၀၇
- မဂ်ျလေစီ၊ မိုဟမ္မဒ်ဘာကရ်၊ဗေဟာရွလ်အန်ဝါရ်၊သက်ဆ်ွဟီးဟ် သဟ်ကီးက် သုတေငီအစု၊ ဘီရူးသ်၊ဒါရုအဂ်ယာအုလ်သရာစုလ်အရဗီ၊ဒုတိယအကြိမ်ထုပ်ဝေမှု၊ဟီဂျရီ၁၄၀၃
- မိုဟမ္မဒီရိန်းရှဟ်ရီ၊ မိုဟမ္မဒ် နှင့် အခြားသူများ၊ ဒေါနဖိရှ်နာမေယေအေမာမ်မဟ်ဒီ(အဂျ) ကုရ်အာန်မခြေပြု၍၊ ဟဒီးစ် နှင့် သမိုင်း၊ ကွမ်း၊ ဒါရွလ်ဟဒီးစ်၊ အီရာန်နှစ်၁၃၉၃
- မိုဖီးဒ်၊ မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် မိုဟမ္မဒ်၊ အိရ်ရှာဒ် ဖီ မအ်ရိဖဟ် ဟွဂျဂျွလ္လာဟ် အလက်လ် အေဘာဒ်၊ သက်ဆ်ွဟီးဟ် သဟ်ကီးက် မိုအ်စစ်စေအာလေဘိာင်းသ်၊ ကွမ်း၊ ကန်ဂရေယေရှီးခ်မိုဖီးဒ်၊ ပထမထုပ်ဝေမှု၊ ဟီဂျရီ၁၄၁၃
- မကာရင်ေမရှီရာဇီ၊ နာဆွီရ်၊ ဟူကူမက်ေသဂျဟာနီယေမဟ်ဒီ၊ ကွမ်း၊ နက်စ်ရေဂျဝါန်၊ ဆယ်ကြိမ်မြောက်ထုပ်ဝေမှု၊ အီရာန်နှစ်၁၃၈၀
- နအ်မာနီ၊ မိုဟမ္မဒ် ဗင်န် အိဘ်ရာဟီးမ်၊ အလ်ဂိုင်းဘသ်၊ သက်ဆ်ွဟီးဟ် သဟ်ကီးက် အလီအက္ကဘရ်ဂဖါရီ၊ သီဟီရာန်၊ ဆူဒူက်ပုံနှိပ်တိုက်၊ ဟီဂိရီ၁၃၉၇
- ကိုရ်ရှီအူက်ဒီမက္ကီ၊ဇိုဘိုင်ရ် ဗင်န်ဗိုကာရ်၊ဂျွမ်ဟရသွန်နစက်ဗုလ်ကိုရိုင်းရှ် ဝါ အက်ခ်ဘာရုဟာ၊သဟ်ကီးက် မဟ်မူဒ်မိုဟမ္မဒ်ရှာကီရ်၊အသ်ွဘအသုလ်မဒနီ၊ဟီဂျရီ၁၃၈၁
- ဂန်ဂျီရှာဖေအီ၊ မိုဟမ္မဒ်ဗင်န်ယူစွဖ်၊ကိဖွာယသုလ်သွာလီဘ်ဖီမနာကိဘ်အလီဗင်န်အဘီသွာလီဘ်၊သီဟီရာန်၊ဒါရွလ်အဟ်ယာသရာစုအဲဟ်လေဘိုင်းသ်၊ဟီဂျရီ၁၄၀၄
- မွရ်သဇွာအာမေလီ၊ဆိုင်ယိဒ်ဂျအ်ဖရ်၊အလ်ဆွဟီးဟွန်မင်န်စီးရသုလ်နဗဖိရွလ်အအ်ဇွမ်၊ဒါရွလ်ဟဒီးစ်၊ဟီဂျရီ၁၄၂၆
- မရ်အရှီနဂျဖီ၊ဆိုင်ယိဒ်စဟာဘွလ်ဒီးန်၊ရှရ်ဟေအိဟ်ကာကုလ်ဟက္က်၊ကွမ်း၊မက္သက်ဘေအာယသုလ္လာဟ်မရ်အရှဖိ၊ဘီသာ
- မက်စ်အူဒီ၊အလီဗင်န်ဟိုစိန်၊မိုရူးဂျုလ်ဇိုဟ်ဘ်ဝါမအာဒင်နုလ်ဂျောင်ဟဲရ်၊သဟ်ကီးက်အစက်ဒ်ဒါဂဲရ်၊ကွမ်း၊ဒါရွလ်ဂျုဟ်ရာဟ်၊ဟီဂျရီ၁၄၀၉