အာယသ်အိက်မါလ်

အာယသ်အိက်မာလ်(အာရဗီ-آیه اُذُن)သည် စူရာမာအေဒါဟ်၏ ၃ခုမြောက်အာယသ်တော်ဖြစ်ပြီး အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်သည် ထိုအာယသ်တော်တွင် အစ္စလာမ်သာသနာ၏ပြီးပြည့်စုံသွားမှုနှင့် ပက်သက်ပြီး ပြောကြားခဲ့သည်။ရှီအာများသည်

تابلو فرش شجره طیبه مزین به آیه تطهیر ، آیه تبلیغ و آیه اکمال

တမန်တော်မြတ်၏အနွယ်တော်မွန်များမှ လာရှိထားသည့် ရေဝါယသ်များကို အခြေခံ၍ ယုံကြည်ကြသည်မှာ ၎င်းအာယသ်တော်သည် ဂဒီးရ်နေ့မြတ်တွင် ဂဒီးရ်အဖြစ်အပျက်နှင့်ပတ်သက်ပြီး ကျရောက်ခဲ့သည်။ သာသနာ နှင့် ကောင်းချီးမဂ်လာ ပြည့်စုံသွားခြင်း၏ ဆိုလိုရင်းမှာ ဝေလာယသ်အား ကြေငြာလိုက်ခြင်းနှင့် အေမာမ်အလီ(အ.စ)အား ကိုယ်စားလှယ်အရိုက်အရာ ခံအပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။،ဆန့်ကျင်ဘက်အနေဖြင့် စွန္နီများသည် အာယသ်တော်ကျရောက်မှုအား အရဖာဟ်နေ့တွင်ဖြစ်ကြောင်း သိရှိကြပြီး ၎င်းတို့သည် သာသနာပြည့်စုံသွားခြင်း၏ ရည်စူးချက်အား အစ္စလာမ်၏ ဥပဒေသများအားလုံး ရှင်းလင်းခဲ့ကြောင်းဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ မွရ်တဇာမိုတဟရီသည် ပြီးမြောက်ခြင်း(اکمال) နှင့် ပြီးဆုံးခြင်း( اتمام )၏ ကွဲပြားမှုအား ပြောကြားသည်မှာ, ပြီးဆုံးခြင်ဆိုသည်မှာ နေရာတစ်နေရာတွင် အရင်က တစ်ခုခု ချို့ယွင်းနေခဲ့ခြင်းကို ဆိုလိုပြီး၊ပြီး‌မြောက်‌ခြင်းဆိုသည်မှာ အရာတစ်ခုသည် အပြင်ပန်းအားဖြင့် မှန်ကန်နို‌ေခြရှိပြီး၊ သို့သော် မျှော်လင့်ထားသလောက် အကျိုးသက်ရောက်မှုမရှိသည့်အတွက်ကြောင့် မပြည့်စုံဘူး။အာယသ်တော်အိက်မာလ်တွင် အေမာမ်အလီ(အ.စ)အား အေမာမ်မသ်အရိုက်အရာခံအပ်ခြင်း အမိန့်သည် သာသနာ၏အစိတ်အပိုင်းမှဖြစ်သလို သာသာနာပြီးဆုံးသွားခြင်းဖြစ်ပြီး သာသနာ၏အစိတ်အပိုင်းအားလုံပြည့်စုံသွားခြင်းလည်းဖြစ်သည်။အဘယ်ကြောင့်ဆို‌သော် ဝေလာယသ် နှင့် အေမာမ်မသ်သည် သာသာနာ၏ရှင်သန်မှုဖြစ်သည်။

အရိုက်အရာ

အာယသ်အိက်မာလ်သည် စူရာမာအေဒါဟ်၏ ၃ခုမြောက်အာယသ်တော်ဖြစ်သည်။ ဤအာယသ်တော်သည် ရှီအာတို့၏ အထောက်အထားအရ အေမာမ်မသ် နှင့် အေမာမ်အလီ(အ.စ)၏ခေလာဖသ်အရိုက်အရာကို သက်သေပြဖို့အတွက် လာရှိထားခြင်းဖြစ်သည်။ဤအာယသ်တော်တွင် အရေးကြီးသော လုပ်ရပ် ၄ခုနှင့်ပက်သက်၍ လာရှိထားသည်၊၎င်းတို့မှာ- ကာဖိရ်တို့ မျှော်လင့်ချက်ကင်းမဲ့သွားခြင်း၊သာသနာ နှင့် ကောင်းချီးမဂ်လာ ပြည့်စုံသွားခြင်း၊အစ္စလာမ်သာသနာသည် နောက်ဆုံးသာသနာဖြစ်ကြောင်း လူသားတို့အား မိတ်ဆက်ပေးခြင်း။ရှီအာတို့သည်။ တမန်တော်မြတ်၏အနွယ်တော်မွန်များမှ လာရှိထားသည့် ရေဝါယသ်များကို အခြေခံ၍ ယုံကြည်ကြသည်မှာ ထိုနေ့တွင် တမန်တော်မြတ်(ဆွ)အတွက် အေမာမ်အလီ(အ.စ)၏ ခေလာဖသ်အရိုက်အရာ ကြေငြာခြင်းနှင့်အတူ ၎င်းလုပ်ရပ်များ ကျရောက်ခဲ့သည်။

ကျရောက်ချိန်

آیه اکمال از آیات غدیر

မွစ္စလ်မာန်များအကြား အာယသ်အိက်မာလ်သည် တမန်တော်မြတ်၏နောက်ဆုံးဟဂ်ျတွင် ကျရောက်ခဲ့ကြောင်း အမြင်တူကြသည်။သို့သော် ၎င်းအာယသ်‌‌ကျရောက်သည့်ရက်နှင့်ပက်သက်၍ အမြင်ကွဲလွဲမှုများကို ဖော်ပြထားသည်။အဟ်လေဘိုသ်(အ.စ)၏ရေဝါယသ်များ နှင့် ရှီအာတို့၏လက်ခံမှုအရ အာယသ်အိက်မာလ်သည် ဂဒီးရ်နေ့တွင်(သို့)ဂဒီးရ်ပြီး ရက်အနည်းငယ်နောက်ပိုင်းတွင် ကျရောက်ခဲ့သည်။အချို့သော စွန္နီပညာရှင်များသည်လည်း ၎င်းအာယသ်တော်အား ဂဒီးရ်နေ့၌ကျရောက်ခြင်းနှင့်ပက်သက်ပြီး ရေဝါယသ်အားနည်းကြောင်းဖော်ပြထားသည်။သို့သော် အလာမာအမီးနီသည် ရေဂျာလီစနဒ်(رجالی سند) အဟ်လေစွန္နသ်၏ရေဝါယသ်များကို လေ့လာချက်အရ ယုံကြည်သည်မှာ စွန္နီတို့ဟာ အဟ်လေစွန္နသ်စံနှုန်းအရ ၎င်းရေဝါယသ်သည် မှန်ကန်ကြောင်းလက်ခံကြသည်။အချို့သောအဟ်လေစွန္နသ်၏ ကျမ်းကိုးကားစာအုပ်များအရ,အဗ်နေကစီးရ်၏ သဖ်စီးရ် နှင့် သမိုင်း စာအုပ်အပါအဝင်၊အာယသ်တော်သည် အာရဖာနေ့တွင် ကျရောက်ခဲ့သည်။ဤဆန့်ကျင့်ဘက်အမြင်နှစ်ခုအရ,အချို့ယုံကြည်ကြသည်မှာ အာယသ်အိက်မာလ်သည် ၂ကြိမ်ကျရောက်ခဲ့သည်၊ပထမအကြိမ်ဟာ တမန်တော်မြတ်(ဆွ)သည် အာရဖာနေ့တွင် ၎င်းကိုကြေငြာဖို့ စိုးရိမ်နေသည့်အတွက် အာယသ်သဘ်လိးဂ်ကျရောက်ခဲ့ပြီး အလ္လာဟ်ရှင်မြတ်သည် ထိုအာယသ်တော်အတွင် ဘလိုအခက်ခဲနှင့်မျှ မကြုံတွေ့ရစေရန် တမန်တော်မြတ်(ဆွ)အား အာမခံချက်ပေးခဲ့သည်။ထို့နောက် ဂဒီးရ်နေ့တွင် ထပ်မံ၍ အာယ်ယသ်အိက်မာလ်ကျရောက်ခဲ့သည်။

အာယသ် နှင့် အာယသ်၏ဘာသာပြန်

الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ دینِکُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ اَلْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً... ယနေ့၌မူ ကာဖိရ်ငြင်းပယ်သူများသည် အသင်တို့၏သာသနာ(ကို ဖျက်ဆီးနိုင်ခြင်း)မှ မျှော်လင့်ချက်ကင်းမဲ့ကြပြီးဖြစ်သည့်အတွက် အသင်တို့သည် သူတို့အား မစိုးရိမ်မကြောက်ရွံ့ဘဲ ငါအရှင်မြတ်ကိုသာ ကြောက်ရွံ့ကြပါ။ ယနေ့ ငါအရှင်မြတ်သည် အသင်တို့အတွက် အသင်တို့၏ဒီန်သာသနာကို ပြည့်စုံစေတော်မူခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ၎င်းပြင် ငါအရှင်မြတ်သည် ငါအရှင်မြတ်၏ကျေးဇူးတော်များကို အသင်တို့အတွက် အပြည့်အစုံ ပေးသနားတော်မူခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ငါအရှင်မြတ်သည် အစ္စလာမ်သာသနာကို အသင်တို့အတွက် ဒီန်သာသနာအဖြစ် သဘောတူကျေနပ်တော်မူခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။

ကျရောက်ရခြင်း၏အကြာင်းအရင်း

ရှီအာကျမ်းကိုးကားစာအုပ်များအရ အာယသ်အိက်မာလ်သည် ဂဒီးရ်အဖြစ်ပျက်နှင့်မွစ္စလ်မာန်များအပေါ် ‌အေမာမ်အလီ(အ.စ)၏ ဝေလာယသ်နှင့်ပက်သက်၍ ကျရောက်ခဲ့ကြောင်း သိရသည်။ရှီအာတို့ယုံကြည်ကြသည်မှာ တမန်တော်မြတ်(ဆွ)နောက်ဆုံးဟဂ်ျကိုပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် အပြန်လမ်းတွင်၊ မွစ္စလ်မာန်တို့အား ဂဒီးရ်အမည်ရှိသောနေရာတစ်ခုတွင် စုရုံးစေခဲ့ပြီး ခူသ်ဘာ(خطبه)၌ အေမာမ်အလီ(အ.စ)အား မွစ္စလ်မာန်များ၏ ဦးဆောင်၊ဦးသျှောင်နှင့်မိမိအရိုက်အရာဆက်ခံမည့် ကိုယ်စားလှယ်အဖြင့် ကြေငြာခဲ့သည်။خطبه،ပြီးနောက် မွစ္စလ်မာန်များသည် အေမာမ်အလီ(အ.စ)အား သစ္စာခံခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် အာယသ်အိက်မာလ်ကျရောက်ခဲ့ပြီး အစ္စလာမ်သာသနာပြီးပြည့်စုံခြင်းနှင့်ပက်သက်ပြီး သတင်းပေးခဲ့သည်။ အလာမာအမီးနီသည် ဂဒီးရ်ကျမ်းတွင်၎င်း၊မီးရ်ဟာမိဒ်ဟိုစိုင်သည်အဘကာသ်အလ်အန်ဝါရ်(အာရဗီ-عبقات الانوار ) ကျမ်းတွင်၎င်း၊ အဟ်လေစွန္နသ်၏ကျမ်းကိုးကားစာအုပ်များတွင်ရှာဖွေ၍သော၎င်း၊၎င်းတို့ထဲမှ အထောက်အထားများစွာတွင် ဤအာယသ်တော်သည် အေမာမ်အလီ(အ.စ)နှင့်ဂဒီးရ်အဖြစ်ပြက်နဲ့ပက်သက်၍ ကျရောက်ခဲ့ကြောင်း ထောက်ခံချက်များယူလာသည်။

သာသနာပြီးပြည့်စုံခြင်း၏ဆိုလိုရင်း

ကုရ်အာန်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်စာအုပ်များတွင် ဤစာကြောင်း(أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ)နှင့်ပက်သက်၍ ဆွေးနွေးချက်တော်တော်များများယူဆောင်လာကြသည်။ရှီအာ၊စွန္နီ ကုရ်အာန်အဓိပ္ပယ်ဖွင့်ဆိုသူများသည် ဒီအကြောင်းအရာနှင့်ပက်သက်၍ အမြင်ကွဲလွဲမှုများရှိကြသည်။စွန္နီ ကုရ်အာန်အဓိပ္ပယ်ဖွင့်ဆိုသူများသည် အာယသ်တော်၏ အစနှင့်အဆုံးတွင်သာသနာနှင့်ပက်သက်သောဥပဒေသများကိုရှင်းလင်းထားခြင်းကြောင့် သာသနာပြီးပြည့်စုံခြင်းနှင့်ပက်၍ ၎င်းတို့ပြောကြသည်မှာ ဤအာယသ်တော်ကျရောက်ခြင်းနှင့်အတူ အစ္စလာမ်သာသနာ၏ဥပဒေသများအားလုံး ပြည့်စုံသွားခြင်းဖြစ်သည်။ ရှီအာဟ်များသည် အာယသ်တော်၌ ကာဖဲရ်များမျှော်လင့်ချက်ကင်းမဲ့ခြင်းနှင့် ပက်သက်ပြီးပြောထားချက်အရ ထိုအမြင်ကို လက်မခံကြပေ။ထိ့အပြင် သာသနာ့ဥပဒေသများ တစ်ခုတည်းဖြင့် ဘာသာ၊သာသနာကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် ကာဖဲရ်များ မျှော်လင့်ချက် ကင်းမဲ့စေဖို့ရန် မဖြစ်နိုင်ပေဟု ယုံကြည်ထားကြသည်။အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ကာဖဲရ်များ၏ မျှော်လင့်ချက်ကင်းမဲ့ခြင်းသည်အရှင်မြတ်အနေဖြင့် သာသနာ့ရေးရာကိစ္စများကို ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရန်၊စီမံခန့်ခွဲရန် နောက်လိုက်သားများကို လမ်းပြဖို့ရန်နှင့် သာသနာကို ဆက်လက်စောင့်ရှောက်ဖို့ရန် တမန်တော်မြတ်၏ ကိုယ်စားလှယ်တော်ကို ခန့်အပ်လိုက်သည့်အချိန်၌သာလျှင် ၎င်းတို့၏‌မျှော်လင့်ချက် ကင်းမဲ့သွားပေမည်။နောက်ဆုံး၌ အာယသ်အိက်မာလ်ဒီးန်သည် ဂဒီးရ်ခွမ်းနှင့်အေမာမ်အလီ(အ.စ)၏ ဝေလာယသ်နှင့်သာ သက်ဆိုင်ပေသည်။ထို့အတူ ဤအာယသ်၌လာရှိထားသည့် ရှရီအသ်ဥပဒေသကို ပြဌာန်းလိုက်ခြင်းဖြင့် သာသနာ့ဥပဒေသ အလုံးစုံ ပြီးပြည့်စုံသွားခြင်းမျို့မဟုတ်ပေ။အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ထိုအာယသ်ပြီးနောက် သာသနာ့ဥပဒေသတစ်ခုပါရှိသည့် အခြားအာယသ်ကျရောက်ထားပေသည်။ရှီအာများသည် အဟ်လေဘိုသ်(အ.စ)၏ ဩဝါဒတော်များကို ထောက်ထားခြင်းအားဖြင့် သာသနာပြီးပြည့်စုံခြင်း၊နေအ်မသ်ဟူသည် ဝေလာယသ်ကို ကြေငြာခြင်းဖြစ်ပြီး တမန်တော်မြတ်၏ ကိုယ်စားလှယ်သည် အေမာမ်အလီဖြစ်သည်ဟု သိထားကြပေသည်။

ပြီးမြောက်ခြင်း နှင့် ပြီးဆုံးခြင်း အကြား ကွားခြားချက်

ရှီအဟ် အတွေးအခေါ် ပညာရှင် မုရ်သဇွာ မသွဟ်ဟရီ သည် ဤအာယသ်၌ လာရှိထားသည့် (ပြီးမြောက်ခြင်း နှင့် ပြီးဆုံးခြင်း) အကြား ကွာခြားချက်ကို ဤသို့ရေးသားထားသည်။ ပြီးဆုံးခြင်း ဆိုသည်မှာ ချို့ယွင်းနေသည့် ဖွဲ့စည်းပုံတစ်ခု ကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။။ ဥပမာ အလုပ်မပြီး‌ေသးသည့် အဆောက်အဦးကဲ့သို့ဖြစ်ပြီး ယင်အား “မပြီးဆုံးသေးခြင်း” ဟုခေါ်ဆိုသည်။ သို့သော် ပြီးမြောက်ခြင်းဟူသည် တစ်စုံတစ်ခုသည် ပြီးမြောက်နေသည့်အချိန်ဖြစ်သော် လည်း ၎င်း၌ စိတ်ဝိညာဉ်မရှိသည့်အတွက် မျှော်လင့်ထားသည့် အကျိုးများ မထင်ပေါ်လာပေ။ ဥပမာ အသက် မရှိသည့် ရုပ်ခန္ဓာ ကဲ့သို့ဖြစ်သည်။ဤသို့အရာကို မပြီးမြောက်ခြင်း ဟုခေါ်ဆိုသည်။ အာယသ်-သေ-အိက်မာလ်၌ အေမာမ်အလီအား အေမာမသ်ခန့်အပ်ခြင်း ဟူသည့် အမိန့်သည် သာသနာ၏ အမိန့်များအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး ထိုအမိန့်သည် သာသနာကို ပြီးဆံုးစေပြီး ဤအမိန့် မရှိခဲ့ပါက အခြားမိန့်ဆိုချက်များသည် ပြည့်စုံမည် မဟုတ်ပေ ဟူ၍ခန့်မှန်းထားကြ‌သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော သာသနာ၏ အဓိက မူလအရင်းအမြစ် သည်ဝေလာယသ် နှင့် အေမာမသ် ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ လူသားသည် အေမာမသ် နှင့် ဝေလာယသ် မရှိပါက ၎င်း၏အမလ်များသည်လည်း အသက်မရှိသော ရုပ်ခန္ဓာနှင့် အလားတူပေသည်။