ဂျဟ်ရ်
- ဤဆောင်းပါးသည် ဖေက်ဟီ ဆိုင်ရာ အယူအဆ တစ်ခုအကြောင်း ဖော်ပြသည့် ဆောင်းပါးဖြစ်ပြီး ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ကျင့်ထုံးများအတွက် စံသတ်မှတ်ချက်တစ်ခု မဖြစ်နိုင်ပါ။ ဘာသာရေး အလေ့အကျင့်များ အတွက် အခြားအရင်းအမြစ်များကို ကိုးကားရမည်ဖြစ်ပါသည်။
ဂျဟ်ရ် (အရဘီ : الجهر) ဆိုသည်မှာအသံကို ကျယ်အောင် ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ကျော်ကြားသည့် ဖသ်ဝါ အရ နမာဇ် ဝတ်ပြုသူ အမျိုးသား အနေဖြင့် ဆိုဗ်ဟ် နမာဇ် နှင့် မဂ်ရိဗ် နမာဇ် နှင့် အေရှဟ် နမာဇ် တို့၏ ပထမ ၂ရကတ် ၏ စူရဟ် ဟမ်ဒ် နှင့် အခြားစူရဟ် တစ်ပုဒ်အား အသံကျယ် ဖြင့် သေလာဝသ်ပြုခြင်းသည်ဝါဂျစ်ဗ် ဖြစ်ပါသည်။ ဂျဟ်ရ် ၏ အဲဟ်ကာမ် (ဥပဒေသများ)သည် နမာဇ်၏ အခန်းကဏ္ဍများ၊ ဟဂျ် နှင့် ဒီယသ်(ရှရီအီ လျော်ကြေး) တို့တွင် လာရှိပါသည်။အချို့ ဖေကဟ်ပညာရှင်များ၏ အဆို အရ ဂျဟ်ရ် ၏စံချိန် စံနှုန်း မှာ စူရဟ် ဟမ်ဒ် နှင့် အခြားစူရဟ် တစ်ပုဒ်အား အသံကျယ် ဖြင့် သေလာဝသ်ပြုခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် ဂျဟ်ရ် ကို သတ်မှတ်သည်တာဝန်မှာ အိုရ်ဖ် (ထိုဒေသတွင် လူအများစုသတ်မှတ်လက်ခံချက်အရ) ဖြစ်ပါသည်။ ဖေက်ဟ် ပညာရှင်များ အနေဖြင့် ဂျဟ်ရ် အား နမာဇ်ဇေ အာယာသ် ၊ နမာဇ်ဇေ ဂျူမ်အဟ် ၊ နမာဇ် အီးဒ်ဒိုင်းန် ၊ နမာဇ် ဇေ အစ်သစ်ကာအ် ၊ကူနူးသ် နှင့် အမျိုးသားများ သလ်ဘီယဟ် ဆိုခြင်းတွင် မွတ်စ်သဟဗ် အဖြစ် လက်ခံထားကြပါသည်။ ကျော်ကြားသည် ဖေက်ဟ် ပညာရှင်များ၏ အမြင်အရ ဂျမာအသ် နမာဇ် တွင် မါအ်မူမ် (နောက်မှလိုက်နမာဇ် ဝတ်ပြုသူ ) အတွက် စူရဟ် ဟမ်ဒ် နှင့် အခြားစူရဟ် တစ်ပုဒ် နှင့် သက်စ်ဘီဟာသ်သေ အရ်ဗဟ် မှ အပ အခြား နမာဇ် တွင်ဖတ်ရမည့် အရာများ ကို ဂျဟ်ရ် ဖတ်ခြင်းသည် မက်ရူဟ်ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော် သက်စ်ဘီဟာသ်သေ အရ်ဗဟ် အား အစ်ခ်ဖါသ် ( အသံ တိုးတိုးဖတ်ခြင်း) သည် ဝါဂျစ်ဗ် ဖြစ်ပါသည်။ အကယ်၍ တစ်ဦးတစ်ယောက် မှ အခြား တစ်ဦးတစ်ယောက်အား ဂျဟ်ရ် ဖြင့် အသံ ထုတ်မရအောင် ဒဏ်ရာ ရအောင်ပြုလုပ်မည်ဆိုလျင် ထို ဒဏ်ရာ ရအောင်ပြုလုပ်သူသည် လူတစ်ယောက်လုံးစာ ဒီယသ် (ရှရီအီ လျော်ကြေး) ပေးဆောင်ရန် ဝါဂျစ်ဗ် ဖြစ်ပါသည်။
အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုချက် နှင့် နေရာ
ဂျဟ်ရ် သည် အစ်ခ်ဖါသ် ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပြီး အသံကို ကျယ်ကျယ် ဖတ်ခြင်း နှင့် အသံ ထုတ်ဖတ် ခြင်းတို့ကို ဆိုလိုသည်။[၁] အချို့ ဖေက်ဟ်ပညာရှင်များ တစ်စု မှ ဂျဟ်ရ်အား စံချိန် စံနှုန်း မှာ အသံ ထုတ်ဖတ်ခြင်း ဟု ဆိုထားကြပါသည်။[၂] ပြီး ဂျဟ်ရ် ဖြစ်ကြောင်း သတ်မှတ်ခြင်းတာဝန် မှာ အိုရ်ဖ် (ထိုဒေသတွင် လူအများစုသတ်မှတ်လက်ခံချက်အရ) ဖြစ်ကြောင်း လက်ခံထားပါသည်။[၃] ဓမ္မသတ် ပညာရှင်များ၏ အဆိုအရ ဂျဟ်ရ် ဆိုသည်မှာအသံသည် သာမန်ထက် ပိုမမြင့်သင့်ဘဲ အော်ဟစ်ခြင်းကဲ့သို့ မဖြစ်သင့်ကြောင်းဆိုထားပါသည်။[၄] ဤခေါင်းစဥ် (ဂျဟ်ရ်) သည် နမာဇ်၏ အခန်းကဏ္ဍများ၊ ဟဂျ် နှင့် ဒီယသ် (ရှရီအီ လျော်ကြေး) တို့တွင် လာရှိပါသည်။[၅] သဂျ်ဝီးဒ် ပညာရပ်တွင် ဂျဟ်ရ် ၏ပညာရပ်ဆိုင်ရာ အသုံးအနှုန်း မှာ စာလုံးအချို့ကို အသံထွက်သည့်အခါ အသက်ရှူစီးဆင်းမှုနှင့် ၎င်း၏ ရုတ်တရက် လွှတ်ပေး ခြင်း တို့ကို ဆိုလိုထားပါ သည်။[၆] ဤကဲ့သို့ ဂုဏ်ရည်တော်ပါရှိသော အာရဗီအက္ခရာ ၂၈ လုံးအနက်မှ စာလုံး ၁၈ လုံးကို «ဟူရူဖ်ဖေ မဂျ်ဟူရဟ် » ( ဟူရူဖ်ဖေ မဲဟ်မူစာ နှင်ဆန့်ကျင်ဘက်) ဟုကျော်ကြား ပါသည်။[၇]
ဂျဟ်ရ်ဆိုင်ရာ ဥပဒေများ
ရှီအဟ် ဓမ္မသတ် ပညာရှင်များ အနေဖြင့် ဂျဟ်ရ် နှင့်ပတ်သက်ပြီး ဝါဂျစ်ဗ် ၊ မွတ်စ်သဟဗ် ၊ဂျဝါဇ် (ပိုင်ကြောင်း ) နှင့် မက်ရူဟ် ရှိကြောင်းတင် ပြထားပါသည်။၎င်းတို့ မှ အောက်ပါ အတိုင်း ဖြစ်ပါသည်။
ဂျဟ်ရ် ဝါဂျစ်ဗ်ဖြစ်သည့် နေရာများ
ကျော်ကြားသည့် ဖသ်ဝါ အရ နမာဇ် ဝတ်ပြုသူ အမျိုးသား အနေဖြင့် ဆိုဗ်ဟ် နမာဇ် နှင့် မဂ်ရိဗ် နမာဇ် နှင့် အေရှဟ် နမာဇ် တို့၏ ပထမ ၂ရကတ် ၏ စူရဟ် ဟမ်ဒ် နှင့် အခြားစူရဟ် တစ်ပုဒ်အား အသံကျယ် ဖြင့် သေလာဝသ်ပြုခြင်းသည်ဝါဂျစ်ဗ် ဖြစ်ပါသည်။[၈] ဓမ္မသတ် ပညာရှင်များ အနေဖြင့် အစ်ဂျ်မာအ် ပြုထားသည့် အချက်မှာ ဆိုဗ်ဟ် နမာဇ် ၊ မဂ်ရိဗ် နမာဇ်၊ အေရှဟ် နမာဇ်၊ ဂျူမ်အဟ် နမာဇ်တို့ တွင် ဗစ်မေလ္လာဟ်ဟေရဲဟ်မန် နေရဟီးမ် အား ဂျဟ်ရ် ဖတ်ခြင်း မှာဝါဂျစ်ဗ် ဖြစ်ပြီး အစ်ခ်ဖါသ်သီ နမာဇ်များ တွင် ဗစ်မေလ္လာဟ်ဟေရဲဟ်မန် နေရဟီးမ် အား ဂျဟ်ရ် ဖတ်ခြင်းမှာ မွတ်စ်သဟဗ် ဖြစ်ပါသည်။[၉] ဓမ္မသတ် ပညာရှင်များ အမြင်အရ အကယ်၍ နမာဇ် ဝတ်ပြုသူသည် အသံကျယ်ဖြင့် ဖတ်ရမည် နေရာများ သို့မဟုတ် အသံတိုးတိုး နှင့်ဖတ်ရမည့်နေရာများကို တမင်တကာ မလ်ုက်နာပါက ၎င်း ၏ နမာဇ်သည် ပျက်သွားပါသည်။ အကယ် ၍ မေ့လျာ့ ၍ ဖြစ်စေ သို့မဟုတ် အဲဟ်ကာမ်ကို မသိ၍ ဖြစ်စေ ၊ ဖြစ်မည်ဆိုလျင် နမာဇ် ပိုင်ပါ သည်။[၁၀]
အကယ်၍ တစ်ဦးတစ်ယောက် မှ အခြား တစ်ဦးတစ်ယောက်အား ဂျဟ်ရ် ဖြင့် အသံ ထုတ်မရအောင် ဒဏ်ရာ ရအောင်ပြုလုပ်မည်ဆိုလျင် ထို ဒဏ်ရာ ရအောင်ပြုလုပ်သူသည် လူတစ်ယောက်လုံးစာ ဒီယသ် (ရှရီအီ လျော်ကြေး) ပေးဆောင်ရန် ဝါဂျစ်ဗ် ဖြစ်ပါသည်။[၁၁]
ဂျဟ်ရ် မွတ်စ်သဟဗ် နှင့် ပိုင်သည့် နေရာများ
ဓမ္မသတ် ပညာရှင်များ၏အမြင်အရ အောက်ပါကိစ္စများတွင်ဂျဟ်ရ် လုပ်ခြင်းသည် မွတ်စ်သဟဗ် ဖြစ်ပါ သည်။
- နမာဇ် ဇေ အာယာသ်[၁၂]
- နမာဇ်ဇေ ဂျူမ်အဟ်[၁၃]
- သောကြာနေ့ တွင် ဇဟိုရ်နမာဇ် အားဝတ်ပြုချိန် စူရဟ် ဟမ်ဒ် နှင့် အခြားစူရဟ် တစ်ပုဒ်အား အမျိုးသားများ အနေဖြင့် ဂျဟ်ရ် ဖတ်ခြင်း[၁၄]
- နမာဇ် အီးဒ်ဒိုင်းန် ( အီးဒ်ဒေ ဖသွ်ရ် နှင့် အီးဒ်ဒေ ကုရ်ဘာန် )[၁၅]
- အစ်သစ်ကာအ် နမာဇ် (မိုးရွာအောင် ဖတ်ရသည့် နမာဇ်)[၁၆]
- နေ့ည ဖတ်သည့် မွတ်စ်သဟဗ် နမာဇ်များ[၁၇]
- ကျော်ကြားသည့် ဖသ်ဝါ အရ ကူနူးသ် ဖတ်ချိန်[၁၈]
- အစ်ခ်ဖါသ် နမာဇ် များတွင် ဗစ်မေလ္လာဟ်ဟေရဲဟ်မန် နေရဟီးမ် အား ဖတ်ခြင်း နှင့် သက်စ်ဘီဟာသ်သေ အရ်ဗဟ် အစား စူရဟ်ဟမ်ဒ် ဖတ်ခြင်း[၁၉]
- နမာဇ်ဇေ မိုင်းယသ် ဝတ်ပြုချိန် နမာဇ် ရှေ့ဆောင် ဆရာမှ သက်ဘီးရ် ဖတ်ချိန်[၂၀]
- နမာဇ် ရှေ့ဆောင် ဆရာမှ သက်ဘီးရ်ရသိုလ်အဲဟ်ရာမ် ဖတ်ချိန်[၂၁]
- အမျိုးသားများ သလ်ဘီယဟ် ဆိုချိန်တွင်[၂၂]
ထို့အပြင် ဂျဟ်ရ် ကို အောက်ပါကိစ္စများတွင် ခွင့်ပြုထားပြုထား၍ နမာဇ် ဝတ်ပြုသူအနေဖြင့် ထိုအချက်များ တွင် ဂျဟ်ရ် ဖြစ်စေ အစ်ခ်ဖါသ် ဖြစ်စေ ဖတ်နိုင်ပါသည်။
- စူရဟ် ဟမ်ဒ် နှင့် အခြားစူရဟ် တစ်ပုဒ်အား ဆိုဗ်ဟ် နမာဇ် ၊ မဂ်ရိဗ် နမာဇ်၊ အေရှဟ် နမာဇ်တို့တွင် အမျိုးသမီးများ အနေဖြင့် မိမိ၏ အသံအား နာမဲဟ်ရမ် မကြားရသည့်အချိန် ဖတ်ခြင်း[၂၃]
- စူရဟ် ဟမ်ဒ် နှင့် အခြားစူရဟ် တစ်ပုဒ် နှင့် သက်ဘီးရ်ရသိုလ်အဲဟ်ရာမ် မှ အပ နမာဇ် တွင် ဖတ်ရသည့် ဇေက်ရ်များ[၂၄]
- နမာဇ်ဇေ သဝါဖ်[၂၅]
ဂျဟ်ရ် မက်ရူဟ် ဖြစ်သည့် နေရာများ
ကျော်ကြားသည် ဖေက်ဟ် ပညာရှင်များ၏ အမြင်အရ ဂျမာအသ် နမာဇ် တွင် မါအ်မူမ် (နောက်မှလိုက်နမာဇ် ဝတ်ပြုသူ ) အတွက် စူရဟ် ဟမ်ဒ် နှင့် အခြားစူရဟ် တစ်ပုဒ် နှင့် သက်စ်ဘီဟာသ်သေ အရ်ဗဟ် မှ အပ အခြား နမာဇ် တွင်ဖတ်ရမည့် အရာများ ကို ဂျဟ်ရ် ဖတ်ခြင်းသည် မက်ရူဟ်ဖြစ်ပါသည်။[၂၆] အစ်ခ်ဖါသ် နမာဇ်များ ၏ သက်စ်ဘီဟာသ်သေ အရ်ဗဟ်[၂၇]
ဆက်နွယ်နေသည့် ဆောင်းပါး
အောက်ခြေ မှတ်စုများ
- ↑ မိုအ်စစေဟ် ဒါအေရသိုလ်မအာရေဖ် ဖေက် အစ္စလာမ်မီ ၊ ဖရ်ဟက်ကေ ဖေက်ဟ်ဟေ ဖါရစီ ၊ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၂၆ ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁ ၊ စာမျက်နှာ ၁၁၃ ။ ဒဲဟ်ခိုဒါ ၊ လိုဂသ်နာမဟ် ၊ ဒဲဟ်ခိုရာ ၊ သက်ဆိုင်ရာ စကားလုံးအောက်တွင် ။
- ↑ သွဗာသွဗာရီ ယဇ်ဒီ ၊ အလ်အိုရ်ဝသိုလ်ဝတ်စ်ကာ ( မော်ဟ်ရှီ) ၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၁၉ ခုနှစ် ၊အတွဲ ၂ ၊ စာမျက်နှာ ၅၁၀ ၊ မစ်အလေနံပါတ် ၂၆ ။ ခိုမေနီ ၊ သဲဟ်ရီးရိုလ်ဝစီလဟ် ၊ ဒါရိုလ်အေလ်မ် ၊ အတွဲ ၁ ၊ စာမျက်နှာ ၁၆၆ ၊ မစ်အလေ နံပါတ် ၁၁ ။
- ↑ ခူဝီ ၊ မိုအ်စစဟ်သိုလ်အေမာမ်မိုလ်ခူဝီ ၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၁၈ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁၄ ၊စာမျက်နှာ ၄၀၂ ။ «ဂျဟ်ရ် ဝ အစ်ခ်ဖါသ် ဒဲရ်နမာဇ်» ၊ အာယာသွလ္လာဟ် စစ်သာနီ ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ် ။
- ↑ သွဗာသွဗာရီ ယဇ်ဒီ ၊ အလ်အိုရ်ဝသိုလ်ဝတ်စ်ကာ ( မော်ဟ်ရှီ) ၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၁၉ ခုနှစ် ၊အတွဲ ၂ ၊ စာမျက်နှာ ၅၁၀။
- ↑ မိုအ်စစေဟ် ဒါအေရသိုလ်မအာရေဖ် ဖေက် အစ္စလာမ်မီ ၊ ဖရ်ဟက်ကေ ဖေက်ဟ်ဟေ ဖါရစီ ၊ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၂၆ ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁ ၊ စာမျက်နှာ ၁၁၃ ။
- ↑ အလာမီ ၊ ပဂျူဟစ်ရှ်ရှီ ဒဲရ် အေလ်မ်မေ သဂျ်ဝီးဒ် ၊ အီရန်သက္ကရာဇ် ၁၃၈၁ ခုနှစ် ၊ စာမျက်နှာ ၁၃၇ ။
- ↑ အလာမီ ၊ ပဂျူဟစ်ရှ်ရှီ ဒဲရ် အေလ်မ်မေ သဂျ်ဝီးဒ် ၊ အီရန်သက္ကရာဇ် ၁၃၈၁ ခုနှစ် ။ စာမျက်နှာ ၁၃၇ ။
- ↑ နဂျဖီ ၊ ဂျဝါဟေရ် ရိုလ်ကလာမ် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၀၄ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၉ ၊ စာမျက်နှာ ၃၆၄- ၃၆၅ ။ ခိုမေနီ သောင်ဇီးဟိုလ်မစာအေလ် ( မော်ဟ်ရှီ) ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၂၄ ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၅၄၉ ။
- ↑ ရှိက်ခ်သူစီ ၊ အလ်ခေလာဖ် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၂၇ ခုနှစ် ၊အတွဲ ၁ ၊ စာမျက်နှာ ၃၃၁-၃၃၂ ။ မိုဟမ္မဒ် ရိန်းဟ် ရှဲဟ်ရီ ၊ ဒါနစ်နာမေဟ် ကုရ်အာန် ဝ ဟဒီးစ် ၊ အီရန်သက္ကရာဇ် ၁၃၉၁ ခုနှစ် ၊ အတွဲ၁၃ ။ စာမျက်နှာ ၃၀၈ ။
- ↑ ခိုမေနီ ၊သောင်ဇီးဟိုလ်မစာအေလ် ( မော်ဟ်ရှီ) ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၂၄ ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၅၅၀၊ ၄၉ ၊ မစ်အလေ နံပါတ် ၉၉၅ ။
- ↑ ခိုမေနီ ၊ သဲဟ်ရီးရိုလ်ဝစီလဟ် ၊ ဒါရိုလ်အေလ်မ် ၊ အတွဲ ၂ ၊ စာမျက်နှာ ၅၉၃ ။
- ↑ နဂျဖီ ၊ ဂျဝါဟေရ် ရိုလ်ကလာမ် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၀၄ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁၁ ၊ စာမျက်နှာ ၄၅၇ ။
- ↑ ဟကီးမ် ၊ မွတ်စ်သမစစ်က်ကိုလ်အိုရ်ဝဟ် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၁၆ ခုနှစ်၊ အတွဲ ၆ ၊ စာမျက်နှာ၂၀၃ ။
- ↑ ခိုမေနီ ၊ သဲဟ်ရီးရိုလ်ဝစီလဟ် ၊ မိုအ်စစေဟ် သန်ဇီးမိုနရှ်ရ် အာစာရ်ရေ အေမာမ် ခိုမေနီ (ရ.ဟ) ၊ အတွဲ ၁ ၊ စာမျက်နှာ ၁၅၇ ။
- ↑ သွဗာသွဗာရီ ယဇ်ဒီ ၊ အလ်အိုရ်ဝသိုလ်ဝတ်စ်ကာ ( မော်ဟ်ရှီ) ၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၁၉ ခုနှစ် ၊အတွဲ ၃ ၊ စာမျက်နှာ ၅၁၀၃၉၇ ။
- ↑ နဂျဖီ ၊ ဂျဝါဟေရ် ရိုလ်ကလာမ် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၀၄ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁၂ ၊ စာမျက်နှာ ၁၅၂ ။
- ↑ နရာကီ ၊ မွတ်စ်သနတ်ဒ်ဒွတ်ရှ်ရှီအဟ် ၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၁၅ ခုနှစ် ၊ စာမျက်နှာ ၁၈၅ ။
- ↑ နဂျဖီ ၊ ဂျဝါဟေရ် ရိုလ်ကလာမ် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၀၄ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁၀ ၊ စာမျက်နှာ ၃၇၃ ။
- ↑ ကရ်ကီ ၊ ဂျာမေအိုလ်မိုကာဆစ်ဒ် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၁၄ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၂ ၊ စာမျက်နှာ ၂၆၇ ။
- ↑ နဂျဖီ ၊ ဂျဝါဟေရ် ရိုလ်ကလာမ် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၀၄ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁၂ ၊ စာမျက်နှာ ၉၉ ။
- ↑ မီးရ်ဇာယေ ကွမ်းမီ ၊ မနာဟစ်ဂျ် ဂျိုလ်အဲဟ်ကာမ်၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၂၀ ခုနှစ် ၊ စာမျက်နှာ ၄၉၆။
- ↑ သွဗာသွဗာရီ ယဇ်ဒီ ၊ အလ်အိုရ်ဝသိုလ်ဝတ်စ်ကာ ( မော်ဟ်ရှီ) ၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၁၉ ခုနှစ် ၊အတွဲ ၄ ၊ စာမျက်နှာ ၆၆၈ ။
- ↑ အေမာမ် ခိုမေနီ ၊ သောင်ဇီးဟိုလ်မစာအေလ် ( မော်ဟ်ရှီ) ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၂၄ ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၅၄၉ ၊ မစ်အလေ နံပါတ် ၉၉၄ ။
- ↑ «မိုခိုင်းယေရ် ဘူဒန် နေ နစ်ဗသ် ဗေ ဂျဟ်ရ် ဝ အစ်ခ်ဖါသ် ဒဲရ် အဇ်ကာရ် » အာယာသွလ္လာဟ် မကာရေမ် ရှီးရာဇီး ရုံး ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ် ။
- ↑ ဖွာဒွရ် မစ်က်ဒါဒ် ၊ ကန်ဇိုလ် အေရ်ဖာန် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၂၅ ခုနှစ် ၊အတွဲ ၁ ၊ စာမျက်နှာ ၁၃၀ ။
- ↑ မီးရ်ဇာယေ ကွမ်းမီ ၊ ဂနာအင်န်မိုလ်အ လ်အိုင်းယမ်း ၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၁၇ ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၂ ၊ စာမျက်နှာ ၅၃၈။အရာကီ ၊ အလ်မစာ အေလိုလ်ဝါဒွေဟဟ် ၊ အတွဲ ၁ ၊ စာမျက်နှာ ၂၅၇ ။
- ↑ ခိုမေနီ ၊ သောင်ဇီးဟိုလ်မစာအေလ် ( မော်ဟ်ရှီ) ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၂၄ ခုနှစ် ၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၅၄၉ ၊ မစ်အလေ နံပါတ် ၁၀၀၃ ။
ကျမ်းကိုးများ
- အရာကီ ၊ မိုဟမ္မဒ် အလီ ၊ အလ်မစာ အေလိုလ်ဝါဒွေဟဟ် ၊ ကွမ်း ၊ ဒဖ်သရ် သဗ်လီဂါသ် သေ အစ္စလာမ်မီ ဟောင်ဇေဟ်အေလ်မီယေ ကွမ်း၊ ပထမကြိမ် ပုံနှိပ် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၁၄ ခုနှစ် ။
- «ဂျဟ်ရ် ဝ အစ်ခ်ဖါသ် ဒဲရ်နမာဇ်» ၊ အာယာသွလ္လာဟ် စစ်သာနီ ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ် ၊ လည်ပတ်ရက်စွဲ - ၇ မဟ်ရ် ၊ ၁၄၀၂ခုနှစ် ။
- ဟကီးမ် ၊ ဆယက်ဒ် မော်စင်မ် ၊ မွတ်စ်သမစစ်က်ကိုလ်အိုရ်ဝဟ် ၊ ကွမ်း ၊ မိုအ်စစသို ဒါရိုလ်သဖ်စီးရ် ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၁၆ ခုနှစ်။
- ခိုမေနီ ၊ဆယက်ဒ် ရူဟွတ်လ္လာဟ် ၊ သဲဟ်ရီးရိုလ်ဝစီလဟ် ၊ ကွမ်း၊ ဒါရိုလ်အေလ်မ်၊ ပထမကြိမ် ပုံနှိပ် ၊ သက္ကရာဇ် မပါ။
- ခိုမေနီ ၊ဆယက်ဒ် ရူဟွတ်လ္လာဟ် ၊ သောင်ဇီးဟိုလ်မစာအေလ် ( မော်ဟ်ရှီ) ၊ သဲဟ်ကီးက် - ဆယက်ဒ် မိုဟမ္မဒ် ဟိုစိုင်းန် ဘနီဟာရှင်မ်မီ ခိုမေနီ ၊ ဒဖ်သရ် အင်န်သေရှရာသ် သေ အစ္စလာမ်မီ ၊ ၆ကြိမ်မြောက် ပုံနှိပ်။ ဟီဂျရီ ၁၄၂၄ ခုနှစ်။
- ခူဝီ ၊ ဆယက်ဒ် အဘူလ် ကာစင်မ် ၊ မိုအ်စစဟ်သိုလ်အေမာမ်မိုလ်ခူဝီ ၊ ကွမ်း၊ မိုအ်စစဟ် အဲဟ်ယာအို အာစာ ရိုလ်အေမာမ်မိုလ်ခူဝီ ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၁၈ခုနှစ်။
- ဒဲဟ်ခိုဒါ ၊အလီအက္က်ဘဲရ် ၊ လို မိုအ်စစဟ် ၊ ဒဲဟ်ခိုဒါ ၊ သဲဟ်ကီးက် မိုဟမ္မဒ် မိုအီးန် ဝ ဆယက်ဒ် ဂျအ်ဖရ် ရှဟီဒီ ၊ တီဟီရန်၊ မိုအ်စစဟ် မိုအ်စစဟ် ဒဲဟ်ခိုဒါ ၊ အီရန်သက္ကရာဇ် ၁၃၇၇ ခုနှစ်။
- သွဗာသွဗာရီ ယဇ်ဒီ ၊ မိုဟမ္မဒ် ကာဇင်းမ်၊ အလ်အိုရ်ဝသိုလ်ဝတ်စ်ကာ ဖီမာ သအမိုဘေဟီအလ်ဘလ်ဝါ (အလ်မဟ်ရှီ) သဆ်ဟီးဟ် အဲဟ်မဒ် မော်ဟ်စင်နီ စဗ်ဇ်ဝါရီ ၊ ဒဖ်သရ် အင်န်သေရှာရာသ် အစ္စလာမ်မီ ၊ ၊ပထမကြိမ် ပု့နှိပ်၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၁၉ ခုနှစ်။
- ရှိက်ခ်သူစီ ၊ မိုဟမ္မဒ်ဘင်န်ဟစန် အလ်ခေလာဖ် ၊ သဲဟ်ကီးက် ဂျမ်အီ အဇ် နဝီစန်ဒဂာန် ၊ ကွမ်း၊ ဒဖ်သရ် အင်န်သေရှရာသ် သေ အစ္စလာမ်မီ ၊ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၀၇ ခုနှစ်။
- အလာမီ ၊ အဘူလ်ဖဒွလ် ၊ ပဂျူဟစ်ရှ်ရှီ ဒဲရ် အေလ်မ်မေ သဂျ်ဝီးဒ် ၊ကွမ်း၊ယာကူသ် ၊ အီရန်သက္ကရာဇ် ၁၃၈၁ ခုနှစ်။
- ဖွာဒွရ် မစ်က်ဒါဒ် ၊ မစ်က်ဒါဒ် ဘင်န် အဗ်ွလ္လာဟ် ၊ ကန်ဇိုလ်အေရ်ဖာန် ဖီးဖေက်ဟ်ဟိုလ်ကုရ်အာန်၊ကွမ်း ၊ အင်န်သေရှရာသ် သေ မိုရ်သဒွဝီ ၊ ပထမကြီမ် ပုံနှိပ်၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၂၅ ခုနှစ်။
- ကရ်ကီ ၊ အလီဘင်န် ဟိုစိုင်းန် ၊ ဂျာမေအိုလ်မိုကာဆစ်ဒ် ဖီး ရှရ်ဟ် ဟိုလ်ကဝါအစ်ဒ် ၊ ကွမ်း ၊ ၊ မိုအ်စစဟ် အဲဟ်လေ့ဘိုက်(သ)၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၁၄ခုနှစ်။
- မိုဟမ္မဒ် ရိန်းဟ် ရှဲဟ်ရီ ၊ မိုဟမ္မဒ် ၊ ဒါနစ်နာမေဟ် ကုရ်အာန် ဝ ဟဒီးစ် ၊ ၊ မိုအ်စစဟ် အေလ်မီ ဖရ်ဟန်က်ဂီ ဒါရိုလ်ဟဒီးစ် ၊ အီရန်သက္ကရာဇ် ၁၃၉၁ ခုနှစ်။
- «မိုခိုင်းယေရ် ဘူဒန် နေ နစ်ဗသ် ဗေ ဂျဟ်ရ် ဝ အစ်ခ်ဖါသ် ဒဲရ် အဇ်ကာရ် » အာယာသွလ္လာဟ် မကာရေမ် ရှီးရာဇီး ရုံး ဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ် ၊ လည်ပတ်ရက်စွဲ - ၁၀ မဟ်ရ် ၊ ၁၄၀၂ခုနှစ် ။
- မီးရ်ဇာယေ ကွမ်းမီ ၊အဘူလ်ကာစင်မ် ဘင်န် မိုဟမ္မဒ် ဟစန် ဂီးလာန်နီ ၊ ဂနာအင်န်မိုလ်အ လ်အိုင်းယမ်း ၊ ကွမ်း ၊ ဒဖ်သရ် သဗ်လီဂါသ် သေ အစ္စလာမ်မီ ဟောင်ဇေဟ်အေလ်မီယေ ကွမ်း၊ ပထမကြိမ် ပုံနှိပ် ၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၁၇ ခုနှစ်။
- မီးရ်ဇာယေ ကွမ်းမီ ၊အဘူလ်ကာစင်မ် ဘင်န် မိုဟမ္မဒ် ဟစန် ဂီးလာန်နီ ၊ မနာဟစ်ဂျ် ဂျိုလ်အဲဟ်ကာမ်၊ ဖီးမစာအေလိုဟလာလ် ဝလ်ဟရာမ် ၊ ကွမ်း ၊ ဒဖ်သရ် သဗ်လီဂါသ် သေ အစ္စလာမ်မီ ဟောင်ဇေဟ် အေလ်မီယေ ကွမ်း၊ ပထမကြိမ် ပုံနှိပ် ၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၂၀ ခုနှစ်။
- နဂျဖီ ၊ မိုဟမ္မဒ် ဟစန် ၊ ဂျဝါဟေရ် ရိုလ်ကလာမ် ဖီး ရှရ်ဟေ ရှရာအေအ် အိုလ်အစ္စလာမ် ၊ သဲဟ်ကီးက် အဘာစ် ကူကြာနီ ဝ အလီ အာခွန်ဒီ ၊ ဘေရွတ် ၊ ဒါရို အဲဟ်ယာ အိုလ်သိူရာစ်စိုလ်အာရဘီ ၊ ဟီဂျရီသက္ကရာဇ် ၁၄၀၄ခုနှစ်။
- နရာကီ ၊ အဲဟ်မဒ် ဘင်န် မိုဟမ္မဒ် မဲဟ်ဒီ ၊မွတ်စ်သနတ်ဒ်ဒွတ်ရှ်ရှီအဟ် ဖီ အဲဟ်ကာမွတ်ရှ်ရှရီအဟ် ၊ မိုအ်စစဟ် အဲဟ်လေ့ဘိုက်(သ)၊ ပထမကြိမ် ပုံနှိပ်၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၁၅ ခုနှစ်။
- မိုအ်စစေဟ် ဒါအေရသိုလ်မအာရေဖ် ဖေက် အစ္စလာမ်မီ ၊ ဖရ်ဟက်ကေ ဖေက်ဟ်ဟေ မုသွာဗစ်က် ကေ မဇ်ဟဗ် ဘေ အဲဟ်လေ့ဘိုက်(သ) ၊ မိုအ်စစေဟ် ဒါအေရသိုလ်မအာရေဖ် ဖေက် အစ္စလာမ်မီ ၊ ဟီဂျရီ သက္ကရာဇ် ၁၄၂၆ ခုနှစ်။