ဟဒီးစ်စေ ဝဆီယသ်

ဟဒီးစ်စေ ဝဆီယသ် (အရဘီ:حديث الوصية) ၊ ရီဝါယသ်တော်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ထိုရီဝါယသ်တော်တွင် မဲဟ်ဒီ ဆယ်နှစ်ပါး နှင့်ပတ်သက်သည့် စကားလာရှိပါသည်။ ၎င်းတို့သည် အေမာမ် မဲဟ်ဒီ (အ.စ) ပြီးနောက် သခင်ကြီး၏ ကိုယ်စားလှယ် များ ဖြစ်ကြပါမည်ဟုဆို ထားပါသည်။ ဤဟဒီးစ်တော် အား ရှိက်ခ်သူစီ ရေးသား သီးကုံး‌ထားသည့် အလ်ဂိုင်ဘဟ် ကျမ်းတွင် လာရှိပါသည်။ အန်ဆွာရိုလ်မဲဟ်ဒီ အုပ်စု ၏ ခေါင်းဆောင် အဲဟ်မဒ် ဒိုလ်ဟစန် သည် ဤ ဟဒီးစ်တော် အား သက်သေအထောက် အထား အဖြစ် အသုံးပြုပြီး မိမိကိုယ်ကို အေမာမ် ဇမာန် ၏ သားတော် နှင့် မဲဟ်ဒီ ဆယ်နှစ်ပါး တွင် ပထမဆုံးမဲဟ်ဒီ ဟုခံယူထားပါသည်။

ရှီအဟ် သာသနာ့ ပညာရှင်များ အနေဖြင့် အဲဟ်မဒ် ဒိုလ်ဟစန်၏ တင်ပြသည့် ရီဝါယသ် တော် ယူဆချက် ကိုလက်မခံ ဘဲ ရှီအဟ် တို့၏ ကျော်ကြားသည့် ရီဝါယသ်တော်များ နှင့် ဆဟီးဟဒီးစ် (ခ)မှန်ကန်သည့် ဟဒီးစ်တော် နှင့်မကိုက်ညီ ဟုဆိုထားပါသည်။ အချို့ သုတေသီများ သည် ဟဒီးစ် ၏ အထောက်အထား နှင့် အကြောင်းအရာ ကို စိစစ်ပြီး ကန့်ကွက်ထား ကြပါသည်။ ပမာအားဖြင့် ဇအီးဖ်ဖိုစ်စနဒ် (အထောက်အထားအားနည်းသည့် ဟဒီးစ် (ခ) မမှန်ကန်သည့် ဟဒီးစ်) ဟုဆိုထားကြပါသည်။ ထိုနည်းတူစွာ တမန်တော် မြတ် (ဆွ) အရိုက်အရာကို ဆက်ခံမည့်သူ ကိုယ်စားလှယ်တော် ၁၂ပါး (အေမာမ်၁၂ပါး (အ.စ)) နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်နေပါသည်။

ဟဒီးစ်တော်အား မိတ်ဆက်ပေးခြင်း နှင့် ဟဒီးစ်တော်ပါ အကြောင်းအရာ

ဟဒီးစ်စေ ဝဆီယသ် ၊ ရီဝါယသ်တော်တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ ရှိက်ခ် သူစီ အနေဖြင့် ကေသာဗိုလ် ဂိုက်ဘဟ် ကျမ်းတွင် တမန်တော်မြတ် (ဆွ) ထံ မှဆင့်ပြန် တင်ပြ ထားပါ သည်။(1) ဟဒီးစ်စေ ဝဆီယသ် အား မဟာတမန်တော်မြတ် (ဆွ) မှ အေမာမ် အလီ (အ.စ) ကို မိန့်ကြားထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။ မိမိနောက်ပိုင်း အေမာမ် ၁၂ပါး ရှိကြောင်း ၎င်းတို့၏ အမည် များမှာ ရှီအဟ် အေမာမ် ၁၂ ပါး (အ.စ) အမည်အတိုင်း ဖြစ်ကြောင်း မိန့်ကြားခဲ့ပါသည်။ ပြီးနောက် မဲဟ်ဒီ ၁၂ပါး ရှိကြောင်းကိုမိန့်ကြားခဲ့ပါသည်။ထိုမဲဟ်ဒီ ၁၂ပါးသည် ၁၂ပါး မြောက် အေမာမ် (အ.ဂျ) ဝဖါသ်ဖြစ်ပြီးနောက် ၎င်း ၏ အရိုက်အရာ ကိုဆက်ခံ မည့် သူများ ဖြစ်ကြပါသည်။ (2) ဟဒီးစ်စေ ဝဆီယသ် ကို ရည်ညွှန်းသည့် ဟဒီးစ် ၏ နောက်ဆုံး အပိုင်း မှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ပါသည်။

«၎င်း (အေမာမ်မဲဟ်ဒီ (အ.ဂျ) ပြီးနောက် မဲဟ်ဒီ ၁၂ပါး ကြွမြန်းလာပေလိမ့်မည်။ မိမိ၏ အရိုက်အရာ ကို ကျွန်ုပ်သားတော်များ မှ အနီးကပ်ဆုံး သားတော် အား ပေးပါမည်။ ၎င်းသည် အမည် သုံးခု ရှိပါမည်။ ၎င်းအမည် တစ်ခုမှာ ပမာအားဖြင့် ကျွန်ုပ် ၏ အမည် ဖြစ်ပေမည်။ အခြား အမည် တစ်ခု မှာ ကျွန်ုပ် ဖခင်၏ အမည် ပမာ အဗ်ဒိုလ္လာဟ် နှင့် အဲဟ်မဒ် ဖြစ်ပါမည်။ တတိယ အမည် မှာလည်း မဲဟ်ဒီ ဖြစ်ပါမည်။ ၎င်းသည် ပထမဦး ဆုံး မိုအ်မင် ဖြစ်ပါသည်။ »(3)

ဤဟဒီးစ်တော် သည် အဲဟ်မဒ် ဒိုလ်ဟစန် (အန်ဆွာ ရိုလ် မဲဟ်ဒီ အုပ်စု၏ ခေါင်း ဆောင် ) ၏ အရေး အကြီးဆုံး သက်သေအထောက်အထား ၁၂ပါးမြောက် အေမာမ် (အ.စ) ပြီးနောက် မဲဟ်ဒီ ၁၂ပါး ရှိမည် ကို သက်သေထူထားသည့်ဟဒီးစ်တော် ဖြစ်ပါသည်။ (4) ၎င်းအနေဖြင့် ဤရီဝါယသ်တော်ကို အထောက်အထား ပြုပြီး မိမိ ကိုယ့်ကို ပထမဦးဆုံး မဲဟ်ဒီ ၊ အေမာမ်ဇမာန်း (အ.ဂျ) ၏ သားတော် ဖြစ်ကြောင်း ထွက်ဆို ထားပါသည်။ (5)

ရှီအဟ် သာသနာ့ပညာရှင်များ သည် ပထမအချက် အနေဖြင့် ဤ ရီဝါယသ် တော်အား တိကျပြတ်သားကြောင်း (ခိုင်လုံကြေင်း) အတည်မပြုထားကြခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ဒုတိယအချက်မှာ ဤကဲ့သို့ အဓိပ္ပာယ် ဖွင့်ဆိုချက်ကို လက်မခံထားကြခြင်း ဖြစ်ပါ သည်။ (6)

အဲဟ်မဒ်ဒိုလ်ဟစန် ၏ ဤဟဒီးစ်တော် ဆိုင်ရာ အထောက်အထားများ

အဲဟ်မဒ်ဒိုလ်ဟစန် အနေဖြင့် အထောက်အထားများ ဖြင့် ဤ ဟဒီးစ်စေ ဝဆီယသ် ပတ်သက်ပြီး မဟ်ဒီ ၁၂ပါးသည် အေမာမ် ဇမာန်း (အ.ဂျ) ပြီးနောက် ကြွမြန်းလာမည် ဖြစ်ကြောင်း မိမိသည် ၎င်း၁၂ပါး အနက်ပထမဆုံး ဖြစ်ကြောင်း ဆိုပါသည်။ (7) ဟဒီးစ်တော် တွင် «اِبنه» «၎င်းသားတော်» ဆိုသည့် စကားစု အဆို အရ မိမိကိုယ့်ကို အေမာမ်ဇမာန်း (အ.ဂျ) ၏ သား အဖြစ် မိတ်ဆက် ထားခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ (8)

ဤသည်ကို အခြခံပြီး မိမိ အကောင်အထည်ဖော်ရမည့် အကြောင်း ကို အေမာမ် ဇမာန်း (အ.စ) ဇူဟူရ် (ထင်ထင်ရှားရှား လူအများအရှေ့တွင် ကြွမြန်းလာခြင်း) မပြုမည် အလျင် အေမာမ် ဇမာန်း (အ.ဂျ) ၏ အစိုးရ မစိုးစံမည် အလျင် ထွက်ဆိုခဲ့ ခြင်းဖြစ် ပါသည်။ (9)

ရှီအဟ် သာသနာ့ပညာရှင်များ အမြင်

ရှီအဟ် သာသနာ့ပညာရှင်များ အမြင်အရ ဟဒီးစ်စေ ဝဆီယသ် အား ကျော်ကြားသည့် မှန်ကန်သည့် ရီဝါယသ်တော်များ နှင့်ဆန့်ကျင်နေကြောင်း ဖြစ်ပါသည်။ သာဓက အားဖြင့် သွဗရစီ ( ဟီဂျရီ ၅ ရာစု၏ သဖ်စီးရ်ပညာရှင်) ၊ အေရ်ပလီ ( ဟီဂျရီ ၇ ရာစု၏ ဟဒီးစ် ပါရဂူ) ၊ အလာမာ မဂျ်လေစီ ၊ ဟိုရ်အာမေလီ ( ဟီဂျရီ ၁၁ ရာစု၏ ဟဒီးစ်ပါရဂူ)တို့ဖြစ်ပါသည်။ (10)

သွဗရစီ နှင့် အေရ်ပလီ တို့မှ အေမာမ် မဲဟ်ဒီ (အ.စ) ၏ နောက်တွင် အခြား အစိုးရ မရှိဟု ဆိုထားသည့် မှန်ကန်သည့် ဟဒီးစ်တော် နှင့် ဆန့်ကျင် နေသည်ဟု ဆိုထားကြပါ သည်။ (11)