စဟ်မိုင်းန်
စဟ်မိုင်းန် (အာရဘီ - السهمين) ဟူသည်မှာ ဝေစုနှစ်စုဟူ၍ အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ခွမ်စ် လှူဖွယ်ဝတ္ထုများမှ အေမာမ်၏ဝေစုနှင့် စိုင်ယိဒ်များ၏ ဝေစုကို ရည်ညွှန်းသည်။[၁] အဘိဓာန်၌ ‘စဟ်မ်’ဟူသည်မှာ ဝေစု[၂] ၊ အချိုးကျရရှိသည့်အစု ဟူ၍ အဓိပ္ပါယ်ရသည်။[၃] ရှီအာဟ် ဓမ္မသတ်ပညာရှင်များယုံကြည်ကြသည်မှာ ခွမ်စ်ကို ယေဘုယျအားဖြင့် အေမာမ်၏ဝေစုနှင့် စိုင်ယိဒ်များ၏ဝေစုဟူ၍ နှစ်မျိုးခွဲရသည်။ [၄]
- စိုင်ယိဒ်များ၏ဝေစုကို ပညတ်ချက်အလုံးစုံဖြင့်ပြည့်စုံသည့် မွဂျ်သဟီဒ်(ဓမ္မသတ်ပညာရှင်ကြီး)ထံ အပ်နှံရသည်။ သို့မဟုတ် သူ၏ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် မရှိဆင်းရဲသားစိုင်ယိဒ်များ၊ ဖမဲ့စိုင်ယိဒ်များ၊ ခရီးလမ်းတွင် ဒုက္ခရောက်နေသည့်စိုင်ယိဒ် များကိုပေး၍ရသည်။
- အေမာမ်၏ဝေစုကို မအ်ဆူမ်အေမာမ်အကွယ်၌ရှိနေစဉ်တွင် ပညတ်ချက်အလုံးစုံဖြင့်ပြည့်စုံသည့် မွဂျ်သဟီဒ် (ဓမ္မသတ်ပညာရှင်ကြီး)ထံ အပ်နှံရသည်။ သို့မဟုတ် သူခွင့်ပေးသည့်လမ်း၌ သုံးစွဲပိုင်ခွင့်ရှိသည်။[၅]
ရှီအာဟ် ဖှီကဟ်(ဓမ္မသတ်)ပညာရှင်ကြီးများဖြစ်ကြသော ရှိခ်တူစီသည် ‘အလ်မဗ်စူးသ်’[၆] ကျမ်းတွင်လည်းကောင်း၊ ရှဟီးဒ်-ဒေ-အောင်ဝ်ဝလ်သည် ‘လွမ်အသွဒ်ဒမီရှ်ကီယဟ်[၇]’ ကျမ်းတွင်လည်းကောင်း၊ရှဟီးဒ်-ဒေ-စာနီသည် ရှရ်ဟွလ် လွမ်အဟ်[၈]’ ကျမ်းတွင်လည်းကောင်း ခွမ်စ်အာယသ်တော်အခြေခံ၍ ခွမ်စ်ကို ဝေစု(၆)စုခွဲကြသည်။ ၎င်းကို ရှီအာဟ်၏ ကျော်ကြားသောအဆိုဟူ၍ မှတ်ယူကြသည်။ [၉] သို့သော် ဤ(၆)ဝေစုကို (၂)စုတွင် တဖန်ပြန်ပေါင်းစည်း၍ရသည်။ ၎င်းမှ အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်၏ဝေစု၊ နဗီတမန်တော်မြတ်၏ဝေစု၊ ဆွေမျိုးရင်းခြာများ၏ဝေစု စသည်ဖြင့် (၃)စုသည် အေမာမ်အဖို့ ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် တမန်တော်မြတ်(ဆွ)၏မျိုးဆက်မှဖြစ်သည့် မိဖမဲ့ကလေးများ၏ဝေစု၊ မရှိဆင်းရဲသားများ၏ဝေစု၊ ခရီးလမ်းတွင် ဒုက္ခရောက်နေသူများ၏ဝေစု စသည်ဖြင့် (၃)စုကို စိုင်ယိဒ်များ၏ဝေစုဟူ၍ခေါ်ဆိုကြသည်။ [၁၀] ခွမ်စ်ကို ဤသို့ နှစ်စုခွဲရခြင်းမှာ လာရှိထားသည့်ရေဝါယသ်များကြောင့်ဖြစ်သည်။[၁၁] အေမာမ် မူစာ ဗင်န် ကာဇွင်းမ် (အ.စ)သည် ရေဝါယသ်တော်တစ်ခု၌ ခွမ်စ်အကြောင်းရှင်းပြထားပြီး ၎င်း၌ ဝေစုတစ်စုကို အုပ်ချုပ်မင်း(အေမာမ်)အဖို့ သတ်မှတ်ပေးထားပြီး၊ အခြားဝေစုတစ်ခုကို တမန်တော်မြတ်(ဆွ)၏မျိုးဆက်မှ ဖမဲ့ကလေးများ၊ မရှိဆင်းရဲသားများ၊ ခရီးလမ်းတွင်ဒုက္ခတွေ့နေသူများအဖို့ သတ်မှတ်ပေးထားသည်။[၁၂]
မှတ်စုများ
- ↑ မိုဟက္ကစ် ဟိလ္လီ၊ အလ်မွခ်သစရ်၊ ဟိဂျရီ ၁၄၁၈၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၆၃။
- ↑ ဘတ်စ်သာနီ၊ ဖရ်ဟန်ဂ်အဘ်ဂျဒီ၊ အီရန်သက္ကရာဇ် ၁၃၇၅၊ စာမျက်နှာ ၅၀၃၊ ဇီးလ်ဝါဂျဟ်ဆဟ်မ်။
- ↑ အိဗ်နေဖာရ်စ်၊ မိုအဂျမ်မိုကာယီးစ်လိုဂသ်၊ ဟိဂျရီ ၁၄၀၄၊ အတွဲ ၃၊ စာမျက်နှာ ၁၁၁၊ ဇီးလ်ဝါဂျဟ်ဆဟ်မ်။
- ↑ သွဘာသွဘာယီ ယဇ်ဒီ၊ အလ်အူရ်ဝသူလ်ဝူစ်ကာ၊ ဟိဂျရီ ၁၄၁၉၊ အတွဲ ၄၊ စာမျက်နှာ ၃၀၃။
- ↑ အေမာမ်ခိုမေနီ၊ သောဝ်ဇီဟူလ်မဆာအိလ်၊ ခူးမ်စ်အပိုင်း၊ ဟိဂျရီ ၁၄၂၄၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၅၉။
- ↑ ရှိခ်သူစီ၊ အလ်မဘ်စူသ်ဖီဖိက်ဟ်အေမာမီယဟ်၊ ဟိဂျရီ ၁၃၈၇၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ ၂၆၂။
- ↑ ရှဟီးဒ်အောဝ်ဝလ်၊ အလ်လိုမ်အဟ်ဒမိရှ်ကီယဟ်၊ ဟိဂျရီ ၁၄၁၀၊ စာမျက်နှာ ၅၅။
- ↑ ရှဟီးဒ်ဆာနီ၊ အလ်ရောင်ဇသူလ်ဘဟီယဟ်၊ ဟိဂျရီ ၁၄၁၂၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ၁၃၇။
- ↑ ရှဟီးဒ်ဆာနီ၊ အလ်ရောင်ဇသူလ်ဘဟီယဟ်၊ ဟိဂျရီ ၁၄၁၂၊ အတွဲ ၁၊ စာမျက်နှာ၁၃၇။
- ↑ မဂ်နီယဟ်၊ ဖိက်ဟ်ဆွာဒေက်(အ စ) ၊ ဟိဂျရီ ၁၄၂၁၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၂။
- ↑ ၁၁။ နဂျဖ်အာဘာဒီ၊ အလ်ခူမ်စ် ဝါ အင်ဖာလ်၊ ဘီသာ၊ စာမျက်နှာ ၂၆၁; နဂျဖီ၊ ဂျဝါဟိရ်ကလာမ်၊ ဟိဂျရီ ၁၄၀၄၊ အတွဲ ၁၆၊ စာမျက်နှာ ၈၅။
- ↑ ဟူရ်အာမိုလီ၊ သက်မိလသူလ်ဝဆာအိလ်၊ ဟိဂျရီ ၁၄၁၈၊ အတွဲ ၂၊ စာမျက်နှာ ၁၄၆။
ကျမ်းကိုးမျာ
- အိဗ်နေဖာရ်စ်၊ အဟ်မဒ် ဘင်န် ဖာရ်စ်၊ မိုအဂျမ်မိုကာယီးစ်လိုဂသ်၊ ကွမ်း၊ မက်သဘ်အအ်လာမ်အစ္စလာမ်မီ၊ ဟိဂျရီ ၁၄၀၄
- အေမာမ်ခိုမေနီ၊ ဆိုင်ယီဒ်ရူဟ်ဟူလ္လာဟ်၊ သောဝ်ဇီဟူလ်မဆယအိလ်၊ ကွမ်း၊ ကွမ်းမြိုရှိဂျာမေအဟ်မိုဒရ်ရေစီးန်ဟောဝ်ဇာနှင့် ဆက်နွယ်နေသော အစ္စလာမ်မီ ဖြန့်ချီရေး ရုံး၊ ၈ကြိမ်မြောက်ပုံနှိပ်၊။
- ဘတ်စ်သာနီ၊ ဖဝါဒ် အဖ်ရာမ်၊ ဖရ်ဟန်ဂ် အဘ်ဂျဒီ၊ တီဟ်ရန်၊ အစ္စလာမ်မီ၊ ဒုတိယအကြိမ်ပုံနှိပ်၊ အီရန်သက္ကရာဇ် ၁၃၇၅။
- ဟူရ်အာမိုလီ၊ မိုဟမ္မဒ်ဘင်န်ဟဆန်၊ အလ်ဖိုစူလ်မိုဟင်မ်မဟ်ဖီအူစူလ်အအေမ်မာဟ်၊ သက်မိလသူလ်ဝဆာအိလ်၊ အေမာမ်ရေဒွါ(အ စ) ၏မအာရိဖ်အစ္စလာမီဌာန၊ တီဟ်ရန်။
- ရှဟီးဒ်အောဝ်ဝလ်၊ မိုဟမ္မဒ်ဘင်န်မက္ကီ၊ အလ်လိုမ်အဟ်ဒမိရှ်ကီယဟ်၊မိုဟမ္မဒ်တကီမွရ်ဝါရီဒ်၊ ဘေရွသ်၊ ဒါရ်ရူဘ်သိုရာစ်၊ ဒါရ်ရူလ်အစ္စလာမီယဟ်၊ ဟိဂျရီ ၁၄၁၀။
- ရှဟီးဒ်ဆာနီ၊ ဇိုင်နွဒ်ဒီးန်ဘင်န်အလီ၊ အလ်ရောင်ဇသူလ်ဘဟီယဟ်၊ ရှရ်ဟ်ဆွလ်တွာန်အိုလမာ၊ ကွမ်၊ ကွမ်မြိုရှိဒဖ်သရ်သဘ်လီဂါသ်အစ္စလာမီေဟာဝ်ဇာ၏ဖြန့်ချီေရး၊ ဟိဂျရီ ၁၄၁၂။
- သွဘာသွဘာအီယဇ်ဒီ၊ ဆိုင်ယီဒ်မိုဟမ္မဒ် ကာဇင်းမ်၊ အလ်အူရ်ဝသူလ်ဝူစ်ကာဖီမာသအ်မ်ဘေဟိလ်ဘူလ်ဝါ၊ ကွမ်းမြိုရှိဂျာမေအဟ်မိုဒရ်ရေစီးန်ဟောဝ်ဇာနှင့် ဆက်နွယ်နေသော အစ္စလာမ်မီ ဖြန့်ချီရေး ရုံး၊၊
- မိုဟက္ကစ်ဟိလ္လီ၊ ဂျအ်ဖရ်ဘင်န်ဟဆန်၊ အလ်မွခ်သဆရ်၊ ကွမ်း၊ မသ်ဘူအာသ်ဒီးန်နီယဟ်ဌာန၊ ၆ကြိမ်မြောက်ပုံနှိပ်၊ ဟိဂျရီ ၁၄၁၈။
- မဂ်နီယဟ်၊ မိုဟမ္မဒ်ဂျဝါဒ်၊ ဖိက်ဟ်အေမာမ်ဆွာဒေက်( အ စ)၊ အန်ဆွာရီယားန်ဌာန၊ ကွမ်း၊ ဟိဂျရီ ၁၄၂၁။
- နဂျဖီ၊ မိုဟမ္မဒ်ဟဆန်၊ ဂျတါဟိရ်ကလာမ်ဖီရှရ်ဟ်ရှရာေယအ်အစ္စလာမ်၊ အဘ္ဘာစ်ကူချာနီ နှင့် အလီအာခူးန်ဒီတို၏ သုတေသန၊ ဘေရွသ်မြို၊ ဒါရ်ရူလ်အဟ်ယာအ်သိုရာစ်အရဗီ၊ ၇ကြိမ်မြောက်ပုံနှိပ်၊ ဟိဂျရီ ၁၄၀၄။
- မွန်သဇေရီ၊ ဟိုစိုင်န်အလီ၊ ခူမ်စ်နှင့်အင်ဖာလ်၊ ကွမ်း၊ ဟိဂျရီ ၁၄၃၁။